Morgunblaðið - 25.04.2004, Blaðsíða 11

Á þetta við um fleiri vandamál, til að mynda ofvirkni og einhverfu?
„Já, í ofvirkni og einhverfu hefur sjónum mikið verið beint að svokölluðum
morfínpeptíðum. Það sýnir sig á niðurstöðum þvagprufa, að mörg barna með slík-
ar raskanir geta ekki brotið niður eða klofið prótein úr kaseini og glúteni, en hið
fyrrnefnda kemur úr mjólkurvörum og hið síðarnefnda úr kornvörum. Ef maður
ímyndar sér að ensím séu eins og skæri sem eiga að klippa prótein niður tíu sinn-
um, stoppar ferlið á númer átta. Það sem verður eftir eru svokölluð peptíð og þau
eru eins og morfín fyrir heilastarfsemi þeirra og taugakerfi. Þetta veldur röskun í
hegðun. Mörg þessara barna eru mjög hrifin af mjólkurvörum og sólgin í brauð, að
ekki sé minnst á sykur, og ég hef oft séð hjá þeim sem ég er að leiðbeina, að ef mað-
ur tekur þau algerlega af öllum mjólkurvörum, þá meina ég smjör líka, og glúteni
og sykri, róast þau mikið. Þau þurfa líka að taka inn ensím sem bætiefni, til þess að
geta brotið matinn niður almennilega, og olíur til þess að næra taugakerfið. Ef það
fær ekki nauðsynlegar fitusýrur verða til óæskileg prostaglandín, sem eru bólgu-
myndandi, og það hefur líka áhrif á starfsemi heila- og taugakerfisins.“
Eru konur í meirihluta þeirra sem þú leiðbeinir?
„Já. Hins vegar leita sífellt fleiri ungir menn, kannski frá 24 ára upp í rúmlega
fertugt, til mín. Þeir stunda líkamsrækt, lyfta kannski og puða í marga klukkutíma
á dag, en grennast ekki. Í sumum tilvikum ofreyna þeir sig hreinlega og skemma
vefi, því þeir æfa of mikið en fá ekki réttu bætiefnin. Það getur myndast bólga í
vöðvunum ef menn ofgera líkamanum. Engin hreyfing er óholl en of mikil hreyf-
ing er líka óholl. Þessir menn þurfa yfirleitt að taka á mataræðinu til þess að ná ár-
angri.“
Hvernig meðferð fá konurnar sem koma til þín?
„Vandamálin eru mismunandi; efnaskiptaheilkenni, ofþreyta, streita, síþreyta
eða vefjagigt. Sumar þeirra þjást af eilífum sársauka, sofa kannski mjög illa á nótt-
unni vegna verkja eða óróleika í vöðvum. Það er mikið álag á líkamann og getur
gert mann viðkvæman, jafnvel þunglyndan. Okkur konum er mörgum mjög illa
við að missa stjórnina og geta ekki gert allt það sem við erum vanar, hvort sem það
tengist vinnu eða fjölskyldu, eða hvoru tveggja. Leiði og reiði eru algeng viðbrögð
og það þarf að finna út úr því hvað er hægt að gera við þessar tilfinningar. Í sumum
tilvikum ráðlegg ég að allt sé tekið út úr mataræðinu í einu, allt glútein, allar mjólk-
urvörur, einföld kolvetni, sykur og þess háttar. Það er gert í tiltekinn tíma, kannski
3 vikur, og gefur líkamanum færi á að hreinsa sig. Að gefa honum tækifæri til þess
að heila sjálfan sig og endurnýjast getur krafist nokkurs tíma og ég geri fólki grein
fyrir því að ekkert gerist einn, tveir og þrír. Það leitar hins vegar mikið að auðveld-
um lausnum, pillu í pakka, sem það getur tekið í viku og lífið er gerbreytt. Tuttugu
kíló farin, ég er full af orku...“
Hip, hip, hip, Barbabrella.
„Einmitt, við getum kallað þetta Barbapabba-heilkennið. Fólk þarf að taka eitt
skref í einu og margir höndla það ekki. Það er erfitt að gera breytingar á lífi sínu og
þetta snýst ekki bara um nýtt mataræði. Það fylgir margt í kjölfarið sem líka þarf að
taka á. Það getur átt við hugarfar, viðhorf til vinnunnar, vinnuferlið, hvernig maður
kemur fram, hvernig maður lætur koma fram við sig, sjálfsmatið, sjálfstraustið og
fleira. Oft er þetta spurning um að breyta alveg um lífsstíl og áskorunin er einmitt
fólgin í því. Það getur verið rosalega skemmtilegt, en óttinn við hið óþekkta er líka
HEILSA ER ALGER LÍFSÞRÓTTUR
Efst eru til helminga rautt kjöt og
smjör annars vegar og hvít hrísgrjón,
hvítt brauð, kartöflur, hvítt pasta og
sælgæti sem neyta á sjaldan.
Í þriðja efsta laginu,
0–2 á dag, er fiskur,
hvítt kjöt og egg.
Í fimmta laginu er
grænmeti, í ómældu
magni, og ávextir
2-3 sinnum á dag.
Í sjötta og neðsta laginu eru til helminga annars vegar vörur úr heilkorni,
með flestum máltíðum, og hágæða fita úr olíum á borð við ólífuolíu,
sojaolíu, kornolíu, sólblómaolíu og hnetuolíu.
Loks er mælt með daglegri hreyfingu, léttvíni í hófi og fjölvítamíntöflum.
Harvard hafa sett saman. Bent er á í fréttinni að mikil
samkeppni ríki um athygli neytenda og að þeir fái afar
misvísandi upplýsingar um mataræði og hollustu þess
úr auglýsingum um matvæli og matarkúra.
Heilsupíramídi Harvard
Á vef lýðheilsuskóla Harvard-háskóla segir að
bandaríska landbúnaðarráðuneytið hafi búið til lífseigt
átrúnaðargoð með fæðupíramídanum frá 1992. „En til
allrar óhamingju leiða upplýsingar sem þar eru settar
fram alls ekki til hollra matarvenja. Grunnur píramíd-
ans var byggður á ótraustum vísbendingum og hefur
ekki breyst á undanförnum árum, þrátt fyrir miklar
framfarir í skilningi okkar á tengslum mataræðis og
heilsu. Nú vinnur hópur sérfræðinga að því að endur-
skoða gamla fæðupíramída landbúnaðarráðuneytisins,
en ekki er líklegt að sú endurskoðun leiði til aukins
heilbrigðis, þar sem hún fer fram innan þess hluta
stjórnkerfisins sem ætlað er að ýta undir bandarískan
landbúnað, en ekki heilsu Bandaríkjamanna. Starfsfólk
matvælaframleiðendur, á hvorn veginn sem er. Reglu-
gerðir segja fyrir um að í þessu 13 fulltrúa ráði skuli
sitja næringarsérfræðingar sem einnig eiga að vera í
fremstu röð í barnalæknisfræði, ofþyngd, hjarta- og
æðasjúkdómum og lýðheilsu. Það er vandaverk að
velja slíka fulltrúa og fer valið fram undir miklum
þrýstingi frá mjólkurframleiðendum og samtökum
ávaxta-, grænmetis-, gosdrykkja-, kjöt- og hveitifram-
leiðenda. Ef eini tilgangur fæðupíramída er að veita al-
menningi bestu hugsanlegu ráðleggingar um heilsu-
samlegar matarvenjur, er nauðsynlegt að hann sé
byggður á vísindalegum grunni og óháður viðskipta-
hagsmunum. Í stað þess að bíða eftir að það gerðist
tóku næringarsérfræðingar við lýðheilsuskóla Harvard
af skarið og settu saman píramída fyrir heilsusamlegt
mataræði. Hann er byggður á vísindalegum upplýs-
ingum um tengsl mataræðis og heilsu og lagfærir afger-
andi galla í fæðupíramída bandaríska landbúnaðar-
ráðuneytisins.“
www.hsph.harvard.edu
lýðheilsuskóla Harvard-háskóla hefur sett saman fæ-
ðupíramída fyrir heilbrigðar neysluvenjur, þar sem tek-
ið er tillit til þess aragrúa af vísindalegum rannsóknum
sem unnið hefur verið að á síðastliðnum tíu árum og
breytt hefur skilningi okkar á hollu mataræði.“
Fram kemur í greinargerð lýðheilsuskólans að 13
fulltrúar sitji í opinberu ráði sem ætlað er að endur-
skoða ráðleggingar um mataræði í Bandaríkjunum á
fimm ára fresti og taka mið af nýjustu vísindarann-
sóknum við vinnu sína. „Hundrað síðna greinargerð
þess er síðan til grundvallar almennum ráðleggingum
um vel samsett og hollt mataræði sem settar eru fram í
bæklingi svo almenningur eigi auðvelt með að tileinka
sér þær. En ekki er síður mikilvægt, að ráðleggingar um
mataræði eru grundvöllur allra opinberra næringarvið-
miðana, til að mynda í skólamáltíðum, og hafa jafn-
framt áhrif á það hvað Bandaríkjamenn kaupa í mat-
inn. Með öðrum orðum hafa þessar ráðleggingar áhrif
á það hvernig milljörðum dala er varið á ári hverju.
Smávægilegar breytingar hafa því mikið að segja fyrir
25.4.2004 | 11