Morgunblaðið - 25.04.2004, Blaðsíða 16

16 | 25.4.2004
F
rumstæðar samverustundir við varðelda á klettum eru löngu lið-
in tíð. Einnig baðstofukvöld þar sem setið var á bekkjum eða
moldargólfum og hlýtt á lestur eða skrafað. Við tefjum heldur
ekki við langelda í skálum, né eyðum við of löngum stundum
við glaum eldhúsborða. Þegar fjölskyldan vill koma saman og
eiga þægilega stund sest hún í sófann. Sá getur verið á nokkrum stöðum – í
innri stofu, holi eða stássstofu – en iðulega þó gegnt sjónvarpstæki. Með við-
tengdu myndbandstæki. Meðlimir fjölskyldunnar raða sér þá þannig að þeir
horfast ekki í augu, heldur í sömu átt. Og tala þar með út í tómið.
Og þó. Kannski er þetta einfölduð lýsing, hreinn og klár sófismi (þ.e. rök-
villa, falsrök). Hvað er líka að því að fólk snúi í sömu áttina? Það deilir í öllu
falli nærveru í sófanum, getur haldist í hendur, stimpast, velst um og notið þess
að vera saman.
Samveran
Kannski er einmitt hægt að þakka sófunum fjölgandi gæðastundir fjölskyld-
unnar á okkar tímum. Þar slær hjarta heimilisins, þar hafa flogið ófáir brand-
ararnir að ógleymdum hlátrasköllum, leyndarmálum og játningum … Sá sem sit-
ur í sófa hefur, ef hann er forsjáll, allt sem hægt er að óska sér; góðan
félagsskap, afþreyingu, nasl og drykki, hægindi og frið. Og því mýkri sem sófinn
er, því dýpra má sökkva í lystisemdir lífsins eða pælingar um endimörk alheims-
ins.
Rannsóknir á sliti sófaáklæða sýna að setið er í venjulegum heimilissófa í sex
klukkustundir á dag, að jafnaði. Grétar Árnason húsgagnabólstrari segir þetta
ekki ofætlað: „Á virkum degi er algengt að horft sé á fréttir og dagskrá frá kl.
19–22. Það eru þrír tímar. Föstudagskvöldin eru yfirleitt lengri, næst rennur
upp laugardagur með barnaefni í morgunsárið, þá horfir bóndinn kannski á fót-
boltaleik og loks sameinast fjölskyldan í sófanum um kvöldið. Jafnvel þótt ekk-
ert sé setið í sófanum á sunnudeginum kemur þetta út sem sex tímar á dag, að
jafnaði. Þannig að í raun ættu sófaáklæði að endast mun styttra en þau þó gera,
sökum álagsins.“
Að sögn Grétars eru örtrefjaáklæði (e. microfiber) einna vinsælust í dag, af
skiljanlegum ástæðum: „Það er svo gott að þrífa þau.“ Þar sem fólk neytir matar
síns í æ ríkara mæli í sófanum verður auðveld umhirða að vera tryggð. „Ég segi
oft að eldhúsborðið hafi færst inn í sjónvarpssófann, þá brosir fólk út í annað en
þetta er nú bara svona. Við komum seint heim úr vinnu og grípum kvöldmat-
arbitann með að sjónvarpsfréttunum, að ekki sé minnst á snakkið … Það kann-
ast allir við þetta.“
Kartöflurnar
Hugtakið sófakartafla (e. couch potato) vísar til einstaklings sem liggur
löngum stundum í sófa, gjarnan við sjónvarpsgláp, og heldur allri líkams-
áreynslu í lágmarki. Um þær manngerðir hafa verið ritaðar langar greinar, flétt-
aðar offituvandamálum og framtaksleysi, sem breyta þó engu um vinsældir lífs-
mátans.
„Uppáhaldssófar eru yfirleitt þeir sem fólk fleygir sér í og lætur fara vel um
sig, þeir eru gjarnan í sjónvarpsherbergjum eða sumarbústöðum. En ef spurt er
um uppáhaldssófa út frá fagurfræði, þá nefnir fólk stofusófann sem valinn hefur
verið vegna útlitsins,“ segir Grétar, að fenginni reynslu.
Þegar að því kemur að skipta um sófa gengur fólk gjarnan búð úr búð en
endar svo leiðangurinn hjá bólstraranum. „Með gamla sófann í eftirdragi, alveg í
henglum, og biður okkur að gera hann upp. Fólkinu hefur liðið vel í þessum
hlut og vill ekki tapa tilfinningunni. Slík verkefni eru mjög skemmtileg.“
Auk þess að gera upp og yfirdekkja gamla sófa smíða GÁ-húsgögn nýja sófa af öllu
tagi. „Ég hef verið í þessum bransa síðan 1975. Helsta ástæða þess að við höfum alltaf
nóg að gera er að við leggjum okkur fram um að sinna sérþörfum. Ef einhver vill stíf-
ari sessu, mýkri púða, enga tungu, lægri skemil, fleiri sæti eða styttri arma, þá smíðum
við sófann samkvæmt því – enda eru engin tvö heimili eins.“
Fyndna fólkið
Sófinn er einn mikilvægasti leikmunurinn í gamanþáttum í sjónvarpi, sér í lagi í svo-
nefndum sit-com-þáttum (e. situation comedy) sem á íslensku hafa stundum verið
kallaðir setgrín eða bókstaflega sófagrín. Nægir hér að nefna uppáhaldssófa Vinanna
Grétar Árnason lætur fara vel um sig í sófanum Dís. Húsgögn úr smiðju GÁ-
húsgagna má finna í sjö sendiráðum Íslands erlendis, reykvísku hótelunum
101 og Nordica o.s.frv. en saga fyrirtækisins nær 25 ár aftur í tímann.
Á okkar tímum
er óhætt að tala
um þróun sófa-
menningar
Sófinn á kaffihúsinu Central Pe
Vinina, Rachel, Chandler, Moni
sýnir hér heimilislega djörfung
SÓFISTAR S
Eftir Sigurbjörg