Morgunblaðið - 27.08.2004, Blaðsíða 43

MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 27. ÁGÚST 2004 43
Viltu sjá hana
verða að kvikmynd?
Knightscove Entertainment Corporation efnir til ritsmíðasamkeppni í samstarfi við
Lesbók Morgunblaðsins, þar sem sögusviðið er Ísland og nágrannalönd á víkingaöld.
Höfundar bestu innsendinga hljóta peningaverðlaun auk þess sem verk þeirra verða
notuð við handritsgerð kvikmyndar í fullri lengd sem tekin verður á Íslandi á næsta ári.
Dragðu pennann úr slíðrum - þetta er tækifæri sem þú mátt ekki missa af!
Fyrstu verðlaun eru $1000, önnur verðlaun $500 og þriðju verðlaun $250.
Komdu og fáðu góð ráð! Leif Bristow, forstjóri Knightscove Entertainment
Corporation, verður staddur í Kringlunni á morgun, laugardag, og gefur ráðleggingar
sem nýst geta öllum sem ætla að spreyta sig. Allir sem koma og skila inn seðlinum hér
að neðan útfylltum eiga kost á glæsilegum vinningum! Tveir heppnir fá heildarútgáfu
Íslendingasagnanna frá bókaútgáfunni Leifi Eiríkssyni að verðmæti um 30.000 kr.
Nafn..........................................................................
Sími..............................................................................
Heimili......................................................................


Nánari upplýsingar á mbl.is
AF ýmsum ástæðum verður mér
hugsað til kvæðisins Orðs úr Veðra-
hjálmi þegar skáldskap Þorsteins frá
Hamri ber á góma. Í öðrum hluta
þess ljóðs segir að orð skáldsins hafi
flúið ,,í fjarlægt útsker / til að bíða
þar ragnarökkurs“. Mér finnst
stundum kveðskapur Þorsteins bera
keim af þessari útlegð orðsins. Má þó
vera að sá skáldskapur sé ,,eina rétta
orðið“, eins og segir í kvæðinu góða.
Vandi skáldskaparins á öld tækni-
væðingar, alþjóðavæðingar og
fjöldamenningar hefur lengi verið
viðfangsefni Þorsteins. Í slíkum
heimi á hinn varfærni og þjóðlegi
kveðskapur hans, þótt módernískur
sé öðrum þræðinum, erfitt upp-
dráttar. Ekki þar fyrir að slík rödd
eigi ekki erindi en hætt er við að hún
drukkni í skvaldrinu. Á hinn bóginn
hlýtur það að teljast styrkur skálds
að geta staðið sem klettur í ólgandi
hafi.
Nýlega kom út önnur útgáfa af
Ritsafni Þorsteins frá Hamri ásamt
með vönduðum og ítarlegum inn-
gangi eftir Njörð P. Njarðvík og eft-
irmála höfundar. Þetta er mikið
verk, hátt í 700 blaðsíður og margt er
þar hnýsilegt að finna. Fá skáld hafa
á sínum ferli glímt af jafnmikilli ein-
lægni við gildi eða gildisleysi sam-
tímans. Lífsskoðun Þorsteins er á
engan hátt einföld en þó má segja í
grófum dráttum að hann líti á sig
sem varðmann lands, lífs og orða
eins og segir í ljóðinu Vökur úr Jór-
vík. Skáldið yrkir um sundrungu
heimsins, því finnst innviðir sam-
félagsins vera grannar og lágreistar
stoðir og hann lýkur ljóðinu á hvatn-
ingu um að menn haldi vöku sinni:
land líf orð –
svo kann að fara um sumt
að oss reynist tilvist þess langrar
vöku virði.
Á bak við skáldskap Þorsteins er
mikil ást á landinu. ,,Ég vil líkjast
þér, land“, segir í kvæðinu Ísland
sem birtist í Fiðrinu úr sæng Dala-
drottningar og í kvæðinu Rætur úr
Urðargaldri samsamar skáldið sig
þessu landi, sem hann vill líkjast, í
kvöl þess og sviða. Á ferð hans um
landið í bíl ,,kemur landið inn um
gluggann / og rennur saman / við
sviðann í hjartanu // Senn / gránar í
rót“. Sársaukinn í kvæðum Þorsteins
er af sömu rótum. Auðvald, hervald
og eyðingaröfl tímans vega að landi
drauma hans, lífi jarðar og orðum
tungunnar.
Fá nútímaskáld standa betur vök-
una um málið og edduhefðina, ekki
bara hina formlegu, heldur ekki síð-
ur hugmyndaheiminn. En jafnframt
er Þorsteinn nýjungamaður og
brautryðjandi. Persónulegt táknmál
fyrstu ljóðabóka hans var sannarlega
nýjung í íslenskum bókmenntum og
myndmál hans, sérkennileg blanda
forns og nýs svo á stundum jaðrar
við súrrealisma. Fáir kunna betur að
rissa upp mynd með orðum sem
stendur lesendum til túlkunar og
íhugunar. Sama má segja um þá
fléttu þjóðsagna, ævintýra og mód-
ernískrar frásagnar sem einkenndi
sögur hans, Himinbjargarsögu eða
skógardraum, Möttul konung eða
Caterpillar og Haust í Skírisskógi.
Ef til vill málar Þorsteinn einna skí-
rast myndina af sjálfum sér í kvæð-
inu Gestir úr Tannfé handa nýjum
heimi þar sem þetta tvíeðli skáldsins,
togstreita gamals og nýs eða upp-
lifun hennar kemur vel fram:
Týndir dagar hafa vitjað mín
í hús núverunnar
komið til móts við daga sem bíða mín
Raddir Jómsvíkinga og ys götunnar
mætast
Sjálfur hlusta ég
og stari í reyktákn
Það er vitaskuld margt fleira en
umfjöllun um land, líf og orð í kvæð-
um Þorsteins. Firring nútímans,
hræsnin, hluttekningarleysið og
réttlæting þess eru algeng viðfangs-
efni og hin síðari ár óreiðan og upp-
lausnin í kjölfar þess að Sovétríkin
hrundu til grunna. En einnig áraun
tímans. Í kvæðinu Fölva úr Sæfar-
andanum sofandi kveður hann um
aldraðan frænda sem hann var að
kveðja í hinsta sinn, hrumar krákur
sem hann orti um fyrir löngu og bæt-
ir við: ,,og víst er að allmiklu fyrr / og
oftar en hér segir / hefur veröldin
virzt mjög við aldur“.
Þorsteinn frá Hamri hefur fyrir
löngu markað sér ákveðinn bás í
bókmenntasögu okkar. Verk hans
eru merki þess að hin forna þjóð-
arvitund er lífs en ekki liðin. Hann er
sannkallaður varðmaður lands, lífs
og orða en hann er einnig nútíma-
skáld sem er virkur í samfélagslegu
lífi og liggur ekki á skoðunum sínum
þó að rödd hans sé ekki hávær.
Land líf orð
BÆKUR
Ljóð
Inngangur eftir Njörð P. Njarðvík.
2. útgáfa. Mál og menning. 2004 –
671 tölusett bls.
ÞORSTEINN FRÁ HAMRI – RITSAFN
Skafti Þ. Halldórsson
ÆVINTÝRIÐ um Líneik og
Laufeyju er um margt dæmigert
ævintýri með góðum og fallegum
kóngsbörnum, vondri stjúpu, veik-
lyndum föður og góðum endi. Það
er líka fullt af möguleikum sem
ættu að nýtast hugmyndaríku leik-
húsfólki og/eða höfundum til að
búa til skemmtileg leikrit eða -sýn-
ingar. Kaflinn þar sem hinn ungi
Grikklandskóngur heldur að Lauf-
ey sé Líneik kóngsdóttir er upp-
skrift að miklum skemmtilegheit-
um og flagðið og mannætan Blávör
kjörið viðfangsefni fyrir kraftmik-
inn leikara og hugmyndaríka út-
litshönnuði og leikstjóra. Sú leið
sem þessi leikhópur velur er hins
vegar of lítið afgerandi og útfærsl-
an of dauf til að möguleikar efni-
viðarins nýtist sem skyldi.
Sérkennileg og að mínu viti mis-
ráðin er sú hugmynd að hefja sýn-
inguna eins og um leikæfingu sé
að ræða. Þessi rammi bætir engu
við, og afsakanir fyrir því að segja
sögur á sviði eru alger óþarfi.
Hugmyndinni var heldur ekki fylgt
þannig eftir að úr yrði áhugaverð
hliðarsaga um tilurð leiksýningar.
Að öðru leyti er sögunni snúið í
frekar venjulegt leikform, lítið
byggt á að fleyta henni áfram með
sögumanni, en samtöl látin koma
upplýsingum til skila. Þetta tekst
ekki alls staðar jafn vel. Þannig
verður kynning Blávarar og Lauf-
eyjar frekar snubbótt, og enn-
fremur er sú ógn sem stafar af
Blávöru alltof lítið sýnd til að æv-
intýrið verði spennandi. Þar og
annars staðar er gripið til dansins
og hreyfinga án orða til að skila
efninu, og tekst það ekki nógu vel,
því það er eins og ekki hafi unnist
tími eða vilji til að gera þessum at-
riðum nægilega hátt undir höfði.
Sem er synd, því þarna eru mögu-
leikar á skemmtilegheitum og
frumleika býsna miklir.
Það stendur sýningunni líka
nokkuð fyrir þrifum hvað lítið er
gert til að skapa tengsl við áhorf-
endur. Aðeins einu sinni eru þeir
ávarpaðir, og þá er það nánast
eins og af skyldurækni, því svoleið-
is á jú að gera á barnasýningum.
En tengslin felast ekki bara í
„gagnvirkni“, heldur lifandi sam-
bandi, tilfinningu fyrir þörf hóps-
ins til að miðla verki sínu, og hana
vantaði sárlega.
Leiklega er hópurinn hreint ekki
nógu góður. Það er ekki ásætt-
anlegt, þó að um barnasýningu sé
að ræða, að textameðferð og fram-
sögn valdi hreinlega vandræðum
við að skilja það sem sagt er og le-
stónn er ófyrirgefanlegt lýti á
framgöngu leikara. Hér þarf meiri
metnað og djörfung í framsetningu
efnisins.
Það er virðingarvert að skapa
leiklist fyrir börn, og ekkert at-
hugavert við að það sé gert án
þess að miklu sé til kostað. En í
barnaleikhúsi verður líka að vera
eldmóður, hugmyndaflug og kraft-
ur. Til hvers annars að vera að
þessu?
Á ævintýramiðum
LEIKLIST
Leikhópur í Tjarnarbíói
Leikgerð á ævintýrinu um Líneik og
Laufeyju. Leikstjóri: Ólöf Ingólfsdóttir.
Útlit: Elma B. Guðmundsdóttir,
Katrín Þorvaldsdóttir og
Kolbrún Anna Björnsdóttir.
Leikendur: Aino Freyja
Järvelä, Höskuldur Sæmundsson,
Ingibjörg Reynisdóttir, Kolbrún Anna
Björnsdóttir og Ólafur Guðmundsson.
Tjarnarbíói 21. ágúst 2004
LÍNEIK OG LAUFEY
Þorgeir Tryggvason
www.thjodmenning.is