Morgunblaðið - 27.08.2004, Blaðsíða 45

FÓLK Í FRÉTTUM
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 27. ÁGÚST 2004 45
SKÓLADAGAR
Sjáðu betur í vetur
Gleraugnasalan Laugavegi 65
s. 551 8780 www.gleraugnasalan.com
KVIKMYNDIN Super Size Me var
frumsýnd í Háskólabíói á mið-
vikudagskvöld og var höfundurinn,
Morgan Spurlock, viðstaddur. Í
myndinni rannsakar Morgan
skyndibitamenningu í Bandaríkj-
unum og veltir fyrir sér orsökum of-
fitu. Eins og þekkt er borðaði hann
einungis mat frá McDonalds í 30
daga með alvarlegum afleiðingum
fyrir heilsufar hans. Í Morg-
unblaðinu í gær birtist ítarlegt við-
tal við Morgan.
Engin áhrif á sölu
Jón Garðar Ögmundsson, fram-
kvæmdastjóri McDonald’s á Íslandi,
segir að myndin eigi ekki eftir að
hafa nein áhrif á sölu hjá McDo-
nald’s hérlendis.
„Íslendingar eru
bara upplýstari
en það en þeir
sjái ekki í gegn-
um þetta. Mynd-
in fjallar alls ekki
um McDonald’s,
hún fjallar um
einhæft mat-
aræði, ofát og að
hreyfa sig lítið,
sem er heilsu-
spillandi eins og allir þekkja. Hann
er að borða 5.000 kkaloríur á dag
sem er meira en tvöföld dagleg þörf
hans,“ segir Jón Garðar en Morgan
hefur tekið fram að þó hann dragi
úr hreyfingu í myndinni hafi hann
samt hreyft sig helmingi meira en
meðal Bandaríkjamaður.
„Þú borðar ekki þrjár heitar mál-
tíðir, súperstærðir, á McDonalds á
dag. Þú borðar ekki svona einhæft,“
segir Jón Garðar en Morgan hafði í
myndinni þá reglu að taka aðeins
súperstærðir væru honum boðnar
þær og borða hvern hlut á matseðl-
inum a.m.k. einu sinni.
Salatinu vel tekið
McDonald’s á Íslandi kynnti mat-
seðilinn Salat plús í júlí, sem er létt-
ari matseðill. Jón Garðar segir að
með salatmatseðlinum sé fyrirtækið
ekki að bregðast við myndinni.
„Fólk gæti haldið það en svo er
ekki. McDonald’s er með 30.000
veitingastaði um allan heim og það
er ekki leyst á einum eða tveimur
mánuðum að undirbúa þannig mat-
seðil,“ segir Jón Garðar og segir að
í undirbúningnum felist líka að fá
ný tæki og það hafi þurft að laga
eldhúsin að breytingunum. „Þetta
er eingöngu hollustulína. Íslend-
ingar eru þegar búnir að taka þessu
mjög vel. Sölutölurnar í salatinu hjá
okkur sýna að Íslendingar hafa tek-
ið þessu einna best í Norður-
Evrópu. Þar kemur tvennt til, við
erum miklu opnari fyrir þessu
heilsufæði en gengur og gerist í
mörgum löndum og við höfum stað-
ið vel að þessu, bæði kynningu og
undirbúningi,“ segir hann.
Íslendingar vilja minni stærðir
Jón Garðar segir aðspurður að
meðalviðskiptavinur McDonald’s á
Íslandi komi á staðinn um einu sinni
til tvisvar í mánuði, sem er sjaldnar
en í Bandaríkjunum.
McDonald’s hefur ákveðið að
hætta með Super Size-máltíðirnar
en hér hafa svo stórar stærðir ekki
verið í boði. Jón Garðar segir að
venjuleg gosstærð hér sé 0,4 lítrar
en einnig fáist 0,3 l eða 0,5 l.
Stærsta stærðin af gosi sem boðið
er uppá í Bandaríkjunum er um
einn og hálfur lítri, samkvæmt því
sem kom fram í myndinni. „Það
hentar okkur Íslendingum að hafa
minni skammta. Við bjóðum kúnn-
anum það sem hann vill,“ segir
hann.
Hefðir þú trúað því fyrirfram að
heilsu einhvers gæti hrakað svo
mjög á því að borða McDonald’s í
öll mál í mánuð eins og gerðist með
Morgan í myndinni?
„Já, já, þetta er bara ofát og hann
brennir engu. Það er alveg sama
hvað þú borðar. Þetta á sér ekki
stað í raunveruleikanum. Fólk lærir
ekkert á þessari mynd,“ segir Jón
Garðar.
Liggja upplýsingar um næring-
argildi fæðu á McDonald’s á Íslandi
fyrir á veitingastöðunum?
„Þær hafa gert það í þrjú ár.
Reyndar kláruðum við bæklinginn
okkar fyrir nokkrum vikum en það
er verið að endurprenta hann núna
með nýjum matseðli,“ segir Jón
Garðar og bætir við að nýi bækling-
urinn komi í hús í dag. „Það er eng-
inn annar veitingastaður á Íslandi
sem hefur látið næringargildi í ein-
stökum réttum og samsettum mál-
tíðum liggja frammi hjá sér,“ segir
hann.
Finnst þér bandarískir skyndi-
bitastaðir geta verið hluti af ís-
lenskri menningu?
„Við erum það náttúrulega. Þetta
eru erlend vörumerki en íslensk
fyrirtæki og íslenskt fólk að vinna
við þetta og íslenskt hráefni er not-
að, þó svo við notum erlendar upp-
skriftar, þá er það gert víðar en á
skyndibitastöðunum.“
Kvikmyndir | Framkvæmdastjóri McDonald’s á Íslandi
ræðir myndina Super Size Me
Á sér ekki stað í
raunveruleikanum
Morgunblaðið/Árni Torfason
Morgan Spurlock bregður á leik á
veitingastað McDonald’s á Íslandi.
ingarun@mbl.is
Jón Garðar
Ögmundsson.
OFÁT, hreyfingarleysi, óhollur mat-
ur og einhæfur, þessir þættir eru að
farga Bandaríkjamönnum í hrönn-
um og reyndar er vandamálið alvar-
legt í flestum löndum á norðurhveli.
Morgan Spurlock fékk þá snjöllu
hugmynd að sanna frammi fyrir
heiminum hvað það hefur í för með
sér að lifa í mánuð á ofurvinsælum
skyndibitamat og varð stærsti fram-
leiðandinn, McDonalds, fyrir valinu.
McFylleríið byrjar, líkt og önnur,
á miklum léttleika og áhyggjuleysi
en það líður ekki á löngu áður en
aukaverkanirnar fara að segja til
sín. Þegar á fyrstu dögunum fer
Spurlock að æla biggmökkunum,
risakókinu, ofurkartöfluskömmt-
unum, mjólkurhristingnum, kjúk-
linganöggunum, eftirréttunum, öllu
heila gúmmilaðinu á matseðli fræg-
asta skyndibitahrings veraldar.
Í stuttu máli fylgjumst við með því
hvernig fílhraustur og hress strákur
koðnar niður í andlegan og lík-
amlegan vesaldóm á þremur vikum
með því að leggja sér ekkert annað
til munns en mest étnu rétti samtím-
ans. Spurlock bætir á sig 11 auka-
kílóum, þar af nokkrum af hreinni
fitu; kólesterólmagnið tekur á rás
upp að dauðamörkunum, blóðsyk-
urinn og blóðþrýstingurinn sömu-
leiðis, nánast öll önnur lífsmörk
nálgast hættustigið. Lifrin liggur
undir stóráföllum, hann verður
þunglyndur, síþreyttur og syfjaður,
rís ekki hold. Allur pakkinn.
Supersize Me er í eðli sínu graf-
alvarleg viðvörun en hún er einnig
kostuleg bleksvört gamanmynd og
það gerir gæfumuninn. Myndin er
frábærlega vel gerð í alla staði, fróð-
leg sem átakanleg en svo skemmti-
lega sögð og líflega fram sett að
skilaboðin koma skýrt fram, athygli
áhorfandans er rígbundin frá fyrstu
mínútu til þeirrar síðustu.
Til þess eru vítin að varast þau og
það er engin spurning að heimild-
armyndin hans Spurlocks á eftir að
virka eins og bensín á eldinn í sívak-
andi umræðunni í samfélaginu um
óhollar matarvenjur, líkamsrækt og
heilbrigt líferni. Einhverjir taka sig
á, aðrir ekki því ástæðan fyrir því að
menn leiðast út í ofát er alvarleg
fíkn, síst betri en sú sem kennd er
við tóbak og brennivín.
Fyrir skömmu las ég Fast Food
Nation eftir blaðamanninn Eric
Schlosser (Penguin Press 2001),
stórfróðlega bók um skyndibitamat
með undirtitlinum „Hvað er hin al-
ameríska máltíð að gera heiminum?“
Bókin er ósvikin hrollvekja þar
sem höfundur færir lesendum heim
sanninn um innihald og fram-
leiðsluaðferðir ruslfæðuframleið-
enda. Það er ókræsileg lesning.
Schlosser sýnir m.a. fram á að
skyndibitahringirnir setja vanabind-
andi efni í bragð og lykt réttanna og
Spurlock kemur einnig inn á það al-
varlega atriði, reyndar virðist hann
hafa lesið sömu bók spjaldanna á
milli og það oftar en einu sinni.
Ekki hefur Fast Food Nation orð-
ið til þess að ég stelist ekki til
Tomma þegar lítið ber á og breytir
myndin sjálfsagt engu þar um held-
ur en hún vekur til umhugsunar á já-
kvæðan og hreinskilinn hátt, hvað
maður er að setja ofan í sig og það er
lífsnauðsynleg vakning.
Við erum það sem við ...
KVIKMYNDIR
Háskólabíó – Bandarískir indí
bíódagar
Ég vil stækka (Supersize Me)

Bandarísk heimildarmynd. Leikstjóri:
Morgan Spurlock. 95 mínútur. Bandarík-
in. 2004.
Sæbjörn Valdimarsson