Morgunblaðið - 27.08.2004, Blaðsíða 27

einstaklings- og markaðsviðskipta
bankans, segir þegar búið að af-
nokkur íbúðalán á 4,4% vöxtum.
þjónusta sé því komin í gang en ein-
tíma geti tekið að afgreiða umsóknir.
purður segir hann eyðublöð fyrir
og tæknilega sé ekki erfitt að setja
þjónustu á laggirnar. Þetta byggist
annarri tegund heimilislána sem fast-
jónusta bankans sjái um.
s og hjá Íslandsbanka segir Ingólfur
ki vandamál að fjármagna þessi lán.
Kostnaður fellur strax til
mundur Hauksson, sparisjóðsstjóri
N, segir þau byrjuð að afgreiða
án til viðskiptavina. Talvert mikið
ð undirbúa og hvetur Guðmundur
að fara til þjónusturáðgjafa SPRON
eysa úr álitamálum. Til dæmis hve
mikill kostnaður fellur til strax á móti
sparnaði sem oft safnast saman yfir langan
tíma. Vextir séu einn þáttur af mörgum en
fólk verði að horfa á heildarmyndina og
hlaupa ekki af stað.
Guðmundur segir SPRON vel settan
hvað snertir fjármögnun lánanna og hann
hafi ekki áhyggjur af því til skamms tíma.
Spáir hann að markaðurinn muni líka
þróast þegar tíminn líður og viðbrögð ann-
arra aðila, eins og lífeyrissjóða og Íbúða-
lánasjóðs, skýrist betur.
Ráða sjálfir greiðslumatinu
Það er á ábyrgð bankanna sjálfra hvern-
ig þeir meta greiðsluhæfni viðskiptavina
sinna við lántöku íbúðalána. Þurfa þeir þá
ekki endilega að fara eftir sömu forsendum
og gert er þegar þeir meta greiðsluhæfni
fólks fyrir Íbúðalánasjóð.
greiða íbúðalánin
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 27. ÁGÚST 2004 27
Deilurnar umframmistöðu JohnKerrys, forseta-frambjóðanda
demókrata, í Víetnamstríðinu
hafa í næstum þrjár vikur
skyggt á flest annað í kosn-
ingabaráttunni vestra. Margir
telja, að þær hafi skaðað hann
en á endanum kunna þær líka
að reynast hættulegar keppi-
nauti hans, George W. Bush
forseta.
Kosningastjórar demókrata
viðurkenna undir fjögur augu,
að árásirnar á Kerry geti
dregið úr trúverðugleika hans
meðal kjósenda og skiptir þá
einu hvort þær eru sannar
eða lognar. Ástæðan er sú
helst, að með þeim er verið að
hnykkja á þeim áróðri repú-
blikana, að Kerry sé óáreið-
anlegur og ekki traustsins
verður þrátt fyrir, að margir
fyrrverandi hermenn og fé-
lagar Kerrys í Víetnam hafi
vísað því á bug sem þvætt-
ingi.
Í herbúðum repúblikana
hafa þó sumir áhyggjur af
þessum deilum og óttast, að þær
geti komið í bakið á þeim. Ekki sé
víst, að Bush græði neitt á því að
gera Víetnamstríðið og framlag
hans í þágu lands og þjóðar á
þeim tíma að stóru máli í kosn-
ingabaráttunni. Sjálfur þurfi hann
að vinna bug á efasemdum kjós-
enda um forystuhæfileika hans,
um Írak og efnahagsástandið og á
grunsemdum um, að hann og hans
menn hafi lagt á ráðin um óhróð-
ursherferð gegn Kerry.
„Þetta mál getur skaðað Kerry
en ef kosningarnar munu snúast
um Bush, þá skil ég ekki tilgang-
inn með því að vekja upp Víet-
namstríðið,“ sagði maður nokkur í
kosningaherbúðum Bush og vildi
ekki láta nafns síns getið af ótta
við ofanígjöf frá ráðgjöfum forset-
ans.
Kerry bregst til varnar
Enginn veit enn hvort þessar
deilur um Kerry og Víetnam séu
bara uppákoma, sem lognist út af,
eða hvort þær muni hafa einhver
raunveruleg áhrif í kosningabar-
áttunni, sem er ein sú harðasta í
sögu bandarískra kosninga á síð-
ari tímum. Skoðanakannanir á
fylgi frambjóðendanna gefa engar
öruggar vísbendingar um það en
Kerry og hans menn hafa nú
brugðist við árásunum af hörku og
ekki vonum fyrr að mati margra
demókrata.
Hermannahópurinn, sem stend-
ur fyrir árásunum á Kerry, hélt
þeim áfram síðastliðinn þriðjudag
og tók þá fyrir baráttu hans gegn
Víetnamstríðinu eftir að hann lauk
herþjónustu. Ráðgjafar Kerry
trúa því hins vegar, að þeir muni
vinna sigur í þessari orrustu.
„Þegar þessum árásum er svarað
með sannleikann að vopni, skaðar
það óhróðursöflin en styrkir
Kerry,“ sagði Ted Devine, einn
ráðgjafa Kerrys.
Ráðgjafar Bush telja aftur á
móti, að sú ákvörðun Kerrys að
svara fyrir sig sé veikleikamerki.
„Frambjóðandi, sem þarf að
hamra á því við kjósendur hvers
vegna þeir eigi að kjósa hann,
stendur ekki vel,“ sagði einn
Bush-ráðgjafanna. Margir demó-
kratar hafa áhyggjur af áróðrinum
gegn Kerry og óttast, að hann
grafi undan einum helsta horn-
steini baráttu frambjóðandans
sem er ævisaga hans og það, sem
hann segir um Víetnamstríðið.
Minna þeir á áróður repúblikana
gegn Al Gore í síðustu kosningum
en eitt meginstefið í honum var,
að hann færi stundum dálítið
frjálslega með sannleikann og
hætti til að ýkja. Telja þeir, að
eins gæti farið fyrir Kerry, að
kjósendur fengju það á tilfinn-
inguna, að honum væri ekki alveg
treystandi.
Framburður Kerrys
fyrir þingnefnd
Í þessu sambandi má nefna, að
kosningastjórar Kerrys hafa dreg-
ið til baka fullyrðingar um, að
Kerry hafi tekið þátt í bardögum í
Kambódíu um jólin 1968 en með
því væri í raun verið að við-
urkenna, að hann hefði tekið þátt í
ólöglegu stríði. Að vísu með bless-
un Nixons, sem á þessum tíma
hafði þó ekki tekið formlega við
forsetaembættinu.
Demókratar vilja trúa því, að sú
staðreynd, að Kerry barðist sem
sjálfboðaliði í Víetnam, muni vega
nægilega þungt meðal óákveðinna
kjósenda. Þeir telja samt, að það
hafi verið rangt að leggja jafn-
mikla áherslu á Víetnamstríðið og
gert var á flokksþingi demókrata
enda nota repúblikanar það nú
sem röksemd fyrir árásunum á
Kerry.
Burtséð frá Víetnamstríðinu, þá
telja repúblikanar, að barátta
Kerrys gegn því að herþjónustu
lokinni muni kannski skaða hann
mest. Það var einmitt fyrir
þessa andstöðu, sem Kerry vakti
fyrst athygli á sér en 1971 kom
hann fyrir þingnefnd og tíndi þá
til dæmi um stríðsglæpi og
grimmdarverk bandarískra her-
manna. Bob Dole, fyrrverandi
öldungadeildarþingmaður, sagði
í viðtali sl. þriðjudag, að hann
hefði farið yfir framburð Kerrys
fyrir þingnefndinni og ekki geðj-
ast að honum. Á það er líka lögð
áhersla í nýrri auglýsingu frá
hermönnunum, sem standa fyrir
árásunum á Kerry. Gagnrýna
þeir harðlega framburð hans, til
dæmis það, sem hann sagði um
bandaríska hermenn, sem hefðu
nauðgað og hálshöggvið fólk.
Mike Rogers, fyrrverandi her-
maður og repúblikani, segist
enn, meira en 30 árum síðar,
vera æfareiður Kerry og finnist
sem hann hafi úthrópað alla
bandarísku hermennina í Víet-
nam sem stríðsglæpamenn.
Reyna að tengja
Bush við áróðurinn
Til að svara óhróðrinum hefur
kosningavél Kerrys hafið gagn-
sókn á nokkrum vígstöðvum. Í
fyrsta lagi með því að afla gagna
og leiða fram vitni og ekki síður
með því hamra á því, að áróðurinn
sé kominn beint úr herbúðum
Bush forseta. Tilgangurinn er að
koma Bush í vörn með því að
halda því fram, að rauði þráðurinn
í kosningabaráttu hans, fyrr og
síðar, sé óhróður af þessu tagi.
Minnt er á, að menn Bush hafi
ófrægt flokksbróður hans, John
McCain, og hermennskuferil hans
í forkosningabaráttunni fyrir síð-
ustu kosningar og það hafi þeir
einnig gert gagnvart Max Cleland,
þáverandi öldungadeildarþing-
manni demókrata í Georgíu,
tveimur árum síðar.
„Að tengja óhróðurinn beint við
forsetann er mjög öflugt vegna
þess, að það hvetur kjósendur til
að velta fyrir sér ferli hans að
þessu leyti,“ sagði Devine.
Saka Kerry um hræsni
Ráðgjafar Bush neita því, að
nokkurt samband sé á milli kosn-
ingabaráttu hans og her-
mannahópsins og saka Kerry um
hræsni. Segja þeir, að Kerry hafi
skorað á Bush að fordæma hinar
neikvæðu auglýsingar her-
mannanna, sem kostað hafi nokk-
ur hundruð þúsunda dollara, á
sama tíma og hann hafi neitað að
fordæma nema eina af 46 nei-
kvæðum auglýsingum ýmissa
demókratahópa. Hafi sú herferð
kostað milljónir dollara.
Flokksþing repúblikana verður í
næstu viku og hugsanlegt er, að
þessi deila um Víetnamstríðið
verði brátt úr sögunni.
„Þetta er alveg dæmigert þras á
milli sanntrúaðra flokksmanna í
hvorum flokki,“ segir Geoffrey
Garin, sem vinnur fyrir demó-
krata, „en hún skiptir óákveðna
kjósendur á miðjunni ákaflega
litlu máli.“
Hvað sem því líður er ljóst, að
Kerry telur sig tilneyddan til að
svara fullum hálsi.
Verður Víetnam en
ekki Írak stóra málið
í kosningunum?
Líklegt er, að deilurnar, sem sprottið hafa upp í kosninga-
baráttunni vestra um hermennskuferil John Kerrys, hafi
skaðað hann en sumir repúblikanar eru þó hræddir við, að
með umræðunni um Víetnamstríðið sé verið að vekja upp
draug, sem geti komið í bakið á þeim sjálfum
Washington. Los Angeles Times.
Kápa nýrrar bókar með frásögnunum her-
mannanna, sem staðið hafa fyrir auglýs-
ingherferðinni gegn Kerry.
’Þetta mál getur skaðað Kerry en ef
kosningarnar munu
snúast um Bush, þá
skil ég ekki tilganginn
með því að vekja upp
Víetnamstríðið‘
AP
g má í því
bankana
n verðgildi
r að ræða
kkru lægri
hingað til
tu kjörin,
og er þá
akerfisins.
ndi benda
vo áratugi
húsnæðis-
r á lagg-
dæmi um
m. Vextir
opinbert
lánakerfi sem stofnað var til í kjölfar
kjarasamninga á því ári, voru í upp-
hafi 3,5% en hækkuðu nokkrum
misserum síðar í 4,9% auk þess sem
lánamöguleikarnir voru ýmsum tak-
mörkunum háðir. Húsbréfakerfið
leysti þetta kerfi af hólmi árið 1989
og hefur síðan þá verið meginstoðin
í lánafyrirgreiðslu vegna fasteigna-
kaupa þar til nú.
Annað útboð Íbúðalánasjóðs
vegna nýja lánakerfisins fór fram í
gær og lækkaði ávöxtunarkrafan
um 13 punkta. Vænta má þess að
vextir íbúðalána í september verði
lægri sem því nemi þar sem vext-
irnir á hverjum tíma ráðast af nið-
urstöðu útboðsins.
Samkvæmt núgildandi reglum er
hægt að greiða upp peningalán
Íbúðalánasjóðs hvenær sem er á
lánstímanum án sérstaks upp-
greiðslugjalds og einnig er heimilt
að greiða inn á lánin til að lækka
höfuðstól þeirra ef óskað er. Í þess-
um efnum gilda sömu reglur og giltu
í húsbréfakerfinu, sem peningalánin
hafa nú leyst af hólmi. Hins vegar
segir í lögum um nýju peningalánin
sem samþykkt voru í maí í vor að fé-
lagsmálaráðherra sé heimilt, við
sérstakar aðstæður og að fenginni
umsögn stjórnar Íbúðalánasjóðs, að
ákveða að aukaafborganir og upp-
greiðsla ÍLS-veðbréfa, eins og pen-
ingalánin eru nefnd, verði aðeins
heimilar gegn greiðslu þóknunar
sem jafni út að hluta eða að öllu leyti
muninn á uppgreiðsluverði ÍLS-
veðbréfs og markaðskjörum sam-
bærilegs íbúðabréfs.
Íbúðalán er eingöngu hægt að
taka hjá Íbúðalánasjóði við kaup á
fasteignum. Þau er ekki hægt að
taka til að endurfjármagna óhag-
stæðari lán ef ekki er skipt um fast-
eign. Lækki vextir í útboðum sjóðs-
ins í framtíðinni, eins og sumar spár
standa til, og vextir íbúðalána lækka
frekar verður hagstætt fyrir fast-
eignakaupendur að taka nýtt lán á
lægri vöxtum og greiða upp það lán
sem fyrir er með hærri og óhag-
stæðari vöxtum. Það er vegna þess-
arar áhættu vegna uppgreiðslu-
heimildarinnar að ofangreint
heimildarákvæði var sett í lögin ef
uppgreiðslur lána yrðu miklar.
Vaxtaálagið hækkaði
Vaxtaálag í húsbréfakerfinu var
0,35%, en hækkaði í 0,60% með nýja
peningalánakerfinu í sumar. Guð-
mundur Bjarnason, forstjóri Íbúða-
lánasjóðs, segir að álagið hafi hækk-
að sem þessu nemi vegna þeirrar
uppgreiðsluáhættu sem sjóðurinn
taki á sig í nýja kerfinu. 0,15% af
vaxtaálaginu séu vegna rekstrar-
kostnaðar sjóðsins, 0,20% sé vegna
útlána- eða tapsáhættu í kerfinu og
loks sé vaxtaáhættuálag upp á
0,25% sem bæst hafi við í nýja kerf-
inu vegna þess að hægt sé að greiða
upp lánin hvenær sem er.
Guðmundur benti á að ef ekki
væru fyrir hendi ákvæði sem heim-
iluðu uppgreiðslur lánanna á láns-
tímanum og bréfin væru að því leyt-
inu til sambærileg við bréf
bankanna sem ekki væri hægt að
greiða inn á eða greiða upp á láns-
tímanum nema gegn uppgreiðslu-
gjaldi, gætu vextirnir verið lægri
sem næmi þessu 0,25% álagi eða
4,25% miðað við vexti í útboðinu í
sumar.
öguleikum
a hérlendis
fa gjörbreyst síðustu dag-
á þessu sviði. Í samantekt
að segja megi að bylting
á skömmum tíma
Morgunblaðið/ÞÖK
ingum síðustu daga og vikur.
hjalmar@mbl.is