Sunnudagsblaðið - 16.05.1965, Blaðsíða 6

374 SUNNUDAGSBLAÐ - AÞÝÐUBLAÐIÐ
undir risið. I’eir, sem létu níðs
óliefnt, urðu hvers manns níðing-
ar, áttu yfir sér fyrirlitningu
allra. f
Almquist vektir athyg’t á því,
að níð þurfti ekki að vera beinar
skammir. Það gat eins verið „lof
það er hann yrkir til háðungar“
eins og segir í íslenzkum fornlög-
um. í þessu sambau'li r.ntursogir
hann smásögu úr Magnuss sögu
berfæ'ts í Morkinskinnu. íslenzkt
skáld að nafn' Eld'iárn er þar nðtil-
söguhetjan. í iiði Magnúsar Knn-
ungs var vallon/kur greifi að
nafni Gíparður en 1 orrustu, sem
konungur ácti við Inga Steinkels-
son Svíakonnng, vantaði i’Iiparð
grejfa- Norðmenn töldu, að hug-
leysi hefði vatdiö og noKkrir iríð-
ungarkviðlingar voru kv°3nir um
hann. Hann sér bess kost va nstan
a* fára úr landi og fer lil Ing-
xáiidó. i.Ieiial for'inu'.ua hans er
Eldjárn skáld. \ lsið'aui vrkir £ld
járn skammir um Gtparð, og þeg-
ar til Englandi k^inur kvartar
Gíparður við bor gargroiíaim í
fyrstu borg, er þeir koma til, og
ákærir Eldjárn fyrir að hafa kveð-
ið um sig nið. Borgargreifinn er
ungur og óreyndur í embætti og
reynir fyrst að eyða málinu, en
stefnir að lokum þeim Gíparði
Eldjárni fyrir sig. Eldjárn býðst
þá til að flytja þá vísu, er hann
hafi ort, og geti borgargreifinn þá
dæmt sjálfur hvort um níð hafi
verið að ræða. Verður þetta að
samkomulagi. Eldjárn fer þá með
vísu, ekki þá, er hann orti á leið
inni, heldur aðra vísu, sem er há-
stemmd lofgjörð um framgöngu
Gíparðs í orrustunni við Inga
Svíakonung. Englendinurinn
þekkti- ekki til málavaxta og taldi
þetta greinilegt lof, en ekki níð,
og þar sem Píparður gat ekki án
þess að ljóstra upp um eigin
hneisu útskýrt fýrir honum, hvern
ig í málinu lægi, fór svo, að Eld-
járn var sýknaður, þrátt fyrir það,
að sfðari vísan væri verri en
hinni fyrri.
HÉR ERU engin tök að rekja til
neinnar hlítar allt það efni, sem
Bo Almquist fjallar um í riti sínu.
Við fyrstu sýn kynni viðfangsefni
hans ekkl að virðast umfangsmik-
ið. Auk inngangs eru í bókinni að-
Mynd Vigelands af Agli að reisa níðstönglna.
eins fjórir kaflar, sá fyrsti um hug-
takið níð, sá næsti um níðvísur
Egils Skallagrímssonar, þriðji kafl
inn um níðið gegn Haraldi Gorms
syni og lokakaflinn um jarlsnið,
níð Þorleifs jarlaskálds gegn Há-
koni jarli Sigurðarsyni. Ritningar-
staðirnir (ef nota má svo guðræki
legt orð um jafnheiðið efni) eru
því ekki nema þrír, sem lagt er út
af í bókinni, en í útlegginguna eru
víða dregin að föng. Það er greiqi-
legt að bókin er skrifuð af ærnum
lærdómi og er árangur mikiUar og
strangrar vinnu. Bókaskróin aft-
ast í rltinu tekur fullar tólf blað
síður í Skírnisbroti, og má af því
nokkuð ráða að efniviðir bókarinn
ar eru sóttir i marga staöi.
Og, eins og fyrr segir, er þetta
verk aðeins fyrsta bindi lengra
ritverks. Hér á íslandi þykir það
oft grun amlegt, þegar talan 1
stendur á titilsíðu fræðirits, því að
þá er jafnan viðbúið, að ekki komi
meira út af því verki. Vonandi er
þetta ekki einnig lenzka I Sví-
þjóð, því að það væri illa farið, ef
dr. Bo Almquist létl staðar num-
Frh. ó bls. 377.