Morgunblaðið - 18.07.2004, Blaðsíða 16

16 | 18.7.2004
Síðustu helgar hefur Kóngulóarmaðurinn 2, með hinum fíngerða TobyMaguire, verið að slá ný og öfundsverð aðsóknarmet í kvikmyndaheim-inum. Á meðan fellur gengi harðhaussins The Rock (Walking Tall) og
vinsældir Vin Diesel, vöðvakuggsins með grafarröddina, bregðast í sumarhas-
arnum The Chronicles of Riddick. Eini karlleikarinn sem náð hefur að vinna
sig upp í stórstjörnusæti úr Hringadróttins-þrennunni er hinn undurfríði Or-
lando Bloom. Þetta eru örfá dæmi um breyttan smekk kvikmyndahúsgesta fyr-
ir ímynd hasarmyndahetju samtímans.
Tímarnir breytast og hetjurnar með Á undanförnum árum hafa átt sér stað
hægfara en ákveðin stakkaskipti á karlmennskuímyndinni í síbreytilegum dæg-
urheiminum. Saga spennu- og átakamynda er mörkuð endalausum körlum í
krapinu; kempulegum stjörnum, þannig útlits að flestir hugsa sig um tvisvar
áður en þeir abbast upp á þá. Leikarar á borð við uppgjafahermanninn Tom
Mix og fyrrum kúrekann William S. Hart, voru dæmigerðar hetjur á bernsku-
dögum Hollywood á 2. áratug síðustu aldar. Karlmannlegir á velli og gáfu has-
armyndahetjum 20. aldarinnar tóninn.
Þjóðfélagsástandið á hverjum tíma ræður meira um útlit spennumyndaleik-
ara en margan grunar. Andrúmið skapar tískuna í þessum efnum sem flestum
öðrum. Því sjá margir samasemmerki á milli fríðleikspiltanna á hvíta tjaldinu í
dag og því tiltölulega hógværa ástandi sem ríkt hefur í heiminum á milli
Flóastríðsins og innrásarinnar í Írak. Lítum aðeins nánar á þetta samhengi.
Kreppan mikla skall á haustið 1929, í kjölfarið fór að bera á auknu raunsæi
í Hollywood, sakamálamyndum og karlmennskudýrkun. Upp spruttu harð-
jaxlar sem aldrei fyrr. James Cagney, George Raft, Edward G. Robinson, Paul
Muni, að ógleymdum goðsögnunum Humphrey Bogart og Gary Cooper.
„Macho“ manngerðin festist í sessi í hópi vinsælustu kvikmyndaleikara sam-
tímans.
Undir lok fjórða áratugarins gerðust veður öll válynd á nýjan leik, nasistar
tóku völdin í Þýskalandi og síðari heimsstyrjöldin gjörbreytti heimsmyndinni –
að Hollywood ekki undanskilinni. Stríðsmyndir og áróðursmyndir gegn Þriðja
ríki Hitlers og Möndulveldunum, spruttu fram á sjónarsviðið. Ekki dugði að
senda veimiltítur gegn nasistaskepnunum, vörpulegir leikarar höfðu yfrið nóg
fyrir stafni. John Wayne, Errol Flynn, Gregory Peck, Robert Mitchum, Kirk
Douglas Anthony Quinn, Cooper, Bogart ...,
Síðari heimsstyrjöldinni lauk en Adam hélt sig fjarri paradís. Fyrr en varði
hófst kalda stríðið, kommagrýlan og kjarnorkusprengjan ógnaði mannkyninu,
Kóreustríðið braust út. Þörfin fyrir traustvekjandi hetjur á tjaldinu var jafnvel
aldrei meiri en nú og áróðurs- og hetjumyndir blómstruðu. Hollywood fann
svarið í stálnöglum á borð við Steve McQueen, Paul Newman, Burt Lancaster
og fleiri gæðaleikurum sem hífðu ímynd harðjaxlsins upp í nýjar og glæstar
hæðir og áður óþekktar vinsældir.
Ekki má gleyma vestranum, hann var sígildur bakgrunnur hetjuskapar,
holdi klæddum af John Wayne, Henry Fonda, James Stewart og síðar meir
nöglum á borð við Yul Brynner, Charles Bronson, Clint Eastwood, James
Coburn, Lee Van Cleef og Kevin Costner. Í þessum geira er lítið pláss fyrir
súkkulaðidrengi, hér eru raddsterkir og svipmiklir skapgerðarleikarar á borð
við Lee Marvin og Ernest Borgnine kóngar í ríki sínu.
Yfirbragðið mýkist Upp á síðkastið hafa fjölmargar, hefðbundnar upp-
sprettur fyrir kempuleg karlmennskuhlutverk nánast lokast. Vestrinn er svo
gott sem horfinn af sjónarsviðinu um sinn, kommagrýlan er fyrir bí, síðari
KVIKMYNDIR | SÆBJÖRN VALDIMARSSON
HARÐHAUSAR Á UNDANHALDI
Hetjuímyndin er að mildast og „mjúkir leikarar“ sækja á í spennumyndum Hollywood
Tobey Maguire í Spiderman 2, Brad Pitt í Tróju, Orlando Blo-
om í Tróju, Van Diesel í Riddick, og svo Cristiano Ronaldo.
Mjúkar og sætar hetjur framtíðarinnar - að undanskildum
harðjaxlinum Vin Diesel, hans líkar eru að falla úr tísku.