24 stundir - 17.09.2008, Blaðsíða 22

22 MIÐVIKUDAGUR 17. SEPTEMBER 2008 24stundir
Eftir Ragnhildi Sigurðardóttur
rs@24stundir.is
Árið 1998 lagði Samband sveitarfé-
laga til að farið yrði í aðgerð gegn
einelti í skólum. Þorlákur H.
Helgason var einn þeirra sem settu
aðgerðina af stað og gerði í kjölfar-
ið víðtæka úttekt á hinum ýmsu
áætlunum sem gerðar höfðu verið
erlendis til að reyna að stemma
stigu við einelti í skólum. „Ég
komst að því að norska ráðuneytið
hafði boðið öllum grunnskólum í
Noregi að vera þátttakendur í ein-
eltisáætlun sem kennd er við
norska prófessorinn Dan Olweus,“
segir Þorlákur.
Hann kom því svo við að Dan
Olweus var boðið að koma til Ís-
lands og hélt hann hér námskeið
fyrir skólastjórnendur. Í kjölfarið
var aðferðafræði hans beitt í
nokkrum grunnskólum og ráðist í
aðgerðir gegn einelti.
„Meginmarkmið Olweus-verk-
efnisins er að skapa þannig aðstæð-
ur í skólum að einelti eigi sér ekki
stað,“ segir Þorlákur.
„Þetta byggist að stærstum hluta
á því að virkja hina fullorðnu og
auka meðvitund þeirra.“ Hann
segir það skólans að mynda fé-
lagskerfi og styrkja bekkjarsam-
kennd á þann hátt að umhverfið
bjóði ekki upp á einelti. „Þar sem
Olweus-áætluninni er fylgt eru til
að mynda reglulega haldnir bekkj-
arfundir sem eru hluti af stunda-
skrá,“ heldur hann áfram og segir
fundina vera trúnaðarfundi
barnanna sem eigi að efla sam-
kennd þeirra. „Börnin eiga líka að
geta talað við hina fullorðnu,“
Hann segist þannig leitast við að
skapa umhverfi í skólunum þar
sem krakkarnir búi við öryggi.
„Börnin eiga að geta talað við hina
fullorðnu,“ bætir hann við.
Hann segir kerfið hafa farið
gegnum alls konar rannsóknarsíur
bæði í Bandaríkjunum og Evrópu.
Það kom í ljós að af öllum þeim
kerfum sem voru í gangi bar Ol-
weus-kerfið bestan árangur. Rann-
sóknir hafa einnig sýnt að í þeim
skólum sem ekki hafa eineltisáætl-
un vanmeti starfsfólkið gjarnan
eineltið og börnin bera þá harm
sinn í hljóði.
„Þegar grunur vaknar um einelti
erum við til dæmis með það sem ég
kalla stundum lyfseðil af því hvern-
ig við tökum á því,“ segir Þorlákur.
Þetta kerfi miðar þó ekki síður
að því að hjálpa gerendunum og
innprenta þeim ábyrgðartilfinn-
ingu. „Rannsóknir sýna einnig að
þeir sem eru gerendur í eineltis-
málum eru líklegri til að leiðast út á
hálar brautir í lífinu, jafnvel afbrot.
Þannig teygja áhrif þessa kerfis sig
út í samfélagið eftir að skólagöngu
barnanna er lokið.“
Einnig er mikilvægt að heimilin
séu meðvituð um Olweus-kerfið.
„Mjög mikilvægt er að traust og
virðing ríki milli foreldra og barna
en traust og virðing er einmitt það
sem Olweus-kerfið byggir á.“
Einelti Þorlákur H. Helgason
gerði úttekt á hinum ýmsu
áætlunum til að stemma stigu
við einelti í skólum.
Norsk aðferðafræði sem stemmir stigu við einelti
Olweus-kerfið
gegn einelti
Einelti er alvarlegt vanda-
mál. Einelti í æsku veldur
vanlíðan þess sem því
sætir og sálrænum
vandamálum sem geta
fylgt fólki fram á fullorð-
insár eða jafnvel alla ævi.
➤ Margir grunnskólar á höf-uðborgarsvæðinu hafa tekið
upp kerfi sem miðar að því að
eyða einelti.
➤ Kerfið byggir á því að virkjahina fullorðnu og gera þá
meðvitaða um þau fé-
lagsmunstur sem myndast
milli barnanna.
➤ Ennfremur miðar það að þvíað skapa öruggt umhverfi
fyrir börnin þar sem þau geta
treyst hinum fullorðnu og
hvert öðru.
TRAUST OG VIRÐING
Morgunverðurinn er mikilvæg-
asta máltíð dagsins. Þess vegna er
afar nauðsynlegt að börn fái góðan
morgunverð áður en þau fara í
skólann.
Allur morgunverður er betri en
enginn. Hins vegar er gott að hafa í
huga að sykurlaus matur er heppi-
legri í upphafi dags. Þá er einnig
mikilvægt að breyta til, ekki bjóða
alltaf upp á það sama.
Best er að bjóða upp á fjöl-
breytni og hafa á morgunverðar-
borðinu trefjar (brauð og morgun-
korn), prótín (kjötálegg, baunir
eða hnetur), ávexti og grænmeti og
mjólk, ost eða jógúrt.
Mörgum finnst gott að fá sér
spælt eða hrært egg á morgnana
með ristuðu brauði. Aðrir vilja
bara morgunkorn með mjólk á
meðan enn aðrir kjósa jógúrt með
ávöxtum eða hnetum, jafnvel skyr-
drykk. Allt er þetta fínn morgun-
verður og góð byrjun á deginum.
Um helgar er síðan ágætt að fá
sér heita beyglu, vöfflur eða
pönnukökur með berjum eða ann-
að fínirí.
Fjölskyldan ætti að gefa sér tíma
til að setjast saman við morgun-
verðarborðið því þá er líklegra að
allir fái eitthvað gott í magann.
Gott að bjóða upp á fjölbreyttan morgunmat
Morgunverðurinn mikilvægur
Góður morgunverður
Börn þurfa að borða vel
á morgnana áður en
þau fara í skólann.
Flest börn eru hrifin af dýrum og
óska þess að hafa hund eða kött á
heimilinu. Mörg hver gera sér þó
ekki grein fyrir að dýrin eru ekki
leikfang sem hægt er að stjórna.
Mjög áríðandi er að kenna börn-
um strax á unga aldri að umgang-
ast dýrin.
Börn sjá dýr í teiknimyndum og
rugla stundum því sem þau sjá
við raunveruleikann. Ef hundur
bítur barn er það oftast vegna
þess að barnið hefur ofboðið dýr-
inu.
Börn eiga ekki að klappa dýrum
þegar þau sofa, eru að borða eða
drekka eða þegar þau eru í mikl-
um leikhasar. Þetta ætti að vera
auðvelt að kenna börnunum og
forðast þannig að dýrið glefsi frá
sér.
Þá ætti einnig að segja börnum
að klappa ekki ókunnugum dýr-
um, hundum eða köttum. Ef
barnið langar að klappa t.d.
hundi úti á götu er rétt að fá leyfi
hundeigandans og vera hjá
barninu meðan það fær að
klappa. Um leið er hægt að kenna
því hvernig á að strjúka dýrinu og
að fólk eigi að vera gott við dýrin.
Börn eru hrifin af
dýrum Gott er að
kenna þeim strax að
umgangast þau.
Börn og gæludýr
Börn með sterka sjálfsmynd eiga
auðveldara með að tengjast öðr-
um einstaklingum. Þau eru jafnan
sjálfsöruggari og með jákvæðara
viðhorf en þau sem hafa lágt
sjálfsmat og það hjálpar þeim að
ná markmiðum sínum og njóta
velgengni.
Sjálfsmynd barns mótast frá fyrsta
degi og það er að stærstum hluta í
höndum foreldranna að veita því
sterka sjálfsímynd sem veganesti
út í lífið.
Hrós er mjög mikilvægt öllum
börnum. Hrósið hvetur þau áfram
og stuðlar þannig að þroska þeirra
og sjálfstæði.
Ef barnið hefur brotið af sér á að
átelja það fyrir hina slæmu hegð-
un en gæta þarf þess að rakka það
ekki niður sem manneskju.
Að sýna börnum sínum ástúð er
sennilega það mikilvægasta sem
foreldrar gefa. Líkamleg snerting
og faðmlög eru mjög mikilvægur
þáttur þess að sýna barni vænt-
umþykju.
Sum börn þurfa að taka inn lyf á
skólatíma sem þau eru leið yfir.
Gott er að ræða við skólahjúkr-
unarfræðing um það hvernig
heppilegast sé að standa að lyfja-
gjöf í skóla þannig að það henti
barninu.
Börn líta gjarnan mjög upp til
móður sinnar og þannig á það að
vera. Góðar mæður gerast vinir
barna sinna en ekki „yfirmenn“.
Ræddu við barnið um það sem á
daga þess hefur drifið og taktu
þátt í áhugamálum þess.
Börn hafa gaman af leynd-
armálum og því er stundum snið-
ugt að hvísla í eyru þeirra og gefa
góð ráð í leiðinni. Það eru einmitt
ráðin sem börnin muna alltaf –
vegna þess að þau voru spennandi.
Sjálfsmynd barna
LÍFSSTÍLL
lifsstill@24stundir.is a
Meginmarkmið Olweus-verkefnisins
er að skapa þannig aðstæður í skól-
um að einelti eigi sér ekki stað.
S K R Á N I N G
S T E N D U R Y F I R
www.myndlistaskolinn.is
teikning
leir
málun
fjölbreytt námskeið
fyrir
börn og fullorðna
vatnslitun
sími 551-1990
litaskynjun
uppeldi