Eintak - 10.03.1994, Blaðsíða 12

EINTAK
Gefið út af Nokkrum íslendingum hf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Framkvæmdastjóri: Níels Hafsteinsson
Auglýsingastjóri: Örn ísleifsson
HÖFUNDAR EFNIS í ÞESSU BLAÐI
Andrés Magnússon, Árni E. Bjarnason, Bonni, Davíð Alexander,
Einar Örn Benediktsson, Gerður Kristný, Guðbergur Bergsson, Hall-
grímur Helgason, Hilmar Örn Hilmarsson, Hjálmar Sveinsson, Jói
Dungal, Jón Óskar Hafsteinsson, Jón Kaldal, Jón Magnússon, Júlí-
us Kemp, Loftur Atli Eiríksson, Óttarr Proppé, Ragnhildur Vigfús-
dóttir, Sigurjón Kjartansson, Styrmir Guðiaugsson og Þon/aldur
Þorsteinsson.
Setning og umbrot: Nokkrir islendingar hf.
Filmuvinnsla og prentun: Prentsmiðjan Oddi.
Verð í lausasölu kr. 195. Áskriftarverð kr. 700 á mánuði.
Stjórnmála-
mennirnir glutruðu
tækifærinu niður
í EINTAKI í dag eru birtar niðurstöður úr skoðanakönnun sem
Skáís gerði fyrir blaðið. Samkvæmt þeim eru tæplega 57 prósent
þeirra sem tóku afstöðu, þeirrar skoðunar að íslendingar eigi að
fara að dæmi Austurríkismanna, Finna, Norðmanna og Svía og
hefja viðræður við Evrópubandalagið um hugsanlega inngöngu ís-
lendinga. Aldrei áður hafa íslendingar sýnt sig svo jákvæða gagn-
vart aðild að Evrópubandalaginu.
Skoðun almennings sem birtist í þessum niðurstöðum er þvert á
afstöðu allra stjórnmálaflokkanna. Eða það sem er réttara; afstaða
allra stjórnmálaflokkanna gengur þvert á þann vilja almennings
sem kemur fram í þessari könnun.
Frá því að umræðan um Evrópska efnahagssvæðið hófst hafa all-
ir stjórnmálaflokkar keppst við að lýsa því yfir að aðild að Evrópu-
bandalaginu kæmi aldrei til greina. Það væri einfaldlega skrifað í
skýin. Þeir sem hafa leyft sér að halda þeirri skoðun á lofti, að ekki
kæmi í ljós fýrr en í viðræðum um aðild hvaða verði íslendingar
þyrftu að kaupa hana, hafa nánast verið flokkaðir sem óþjóðhollir.
Stjórnmálaflokkarnir breyttu ekki afstöðu sinni þrátt fýrir að ljóst
væri að aðrar EFTA-þjóðir ætluðu að sækja um aðild. Þegar þær
síðan létu verða að því, sátu íslendingar effir.
íslendingar munu því sjálfsagt aldrei komast að því hvaða verð
þeir hefðu þurft að greiða fyrir aðild. I raun hefur Evrópusamband-
ið engan áhuga á að hleypa íslendingum inn. Það hefði hins vegar
ekki verið hægt að sniðganga þá ef þeir hefðu sótt um samhliða
öðrum aðildarríkjum EFTA. íslenskir stjórnmálamenn voru sam-
stíga um að nýta ekki það tækifæri fyrir komandi kynslóðir íslend-
inga.
Þess vegna fýlgjast íslendingar nú með öndina í hálsinum með
því hvernig Evrópubandalagsþjóðirnar taka á mikilvægi sjávarút-
vegs fyrir nyrstu byggðir Noregs. Það má fullyrða að íslendingum
hefði aldrei verið boðið verri kjör en þau. Það er hins vegar sorglegt
að áhugi íslendinga á niðurstöðum viðræðna Norðmanna við Evr-
ópusambandið er ef til vill aðeins sagnfræðilegur í annan stað, það
er forvitni fyrir að vita hversu langt fslendingar hefðu náð ef þeir
hefðu sótt um þegar þeim stóð það til boða, og í öðru lagi erum við
að horfa upp á hvaða stöðu aðalsamkeppnisþjóð okkar á sjávaraf-
urðamörkuðum Evrópu fær hinum megin við borðið gegnt okkur.
Saga umræðunnar um Evrópumálin á íslandi hefur afhjúpað
gagnsleysi stjórnmálaflokkanna. Umræðan var komin á fullt skrið í
öllum stofnunum þjóðfélagsins áður en stjórnmálaflokkarnir
reyndu að marka sér stefnu í Evrópumálum. Málið var einfaldlega
of stórt til að þeir gætu mótað stefnuna. Það var stærra en Rás tvö.
Þegar flokkarnir tóku það loks upp voru þeir flestir klofnir í af-
stöðu sinni og flestir þeirra skiptu um opinberar skoðanir eftir því
hvernig dægurvindar stjórnmálanna blésu. Áður en stjórnmála-
flokkarnir komu að málinu var umræðan nokkuð vitræn. Samtök
atvinnurekenda, verkalýðshreyfingin, menntastofnanir og fleiri
könnuðu hvar hagsmunir íslendinga Iágu og mátu málin út frá því.
Þegar stjórnmálaflokkarnir loks mættu til leiks fór málið að snúast
um þjóðhollustu, iandsölu og guð má vita hvað. Þegar slíkar ásak-
anir höfðu gengið flokka á milli kepptust þeir allir við að lýsa því
yfir að ekkert gagn væri af umræðu um hugsanlega aðild íslands að
Evrópubandalaginu. Hún fór því aldrei fram í þingsölum. Og af-
leiðingin varð sú að íslendingar misstu af því að athuga hvort þeir
ættu erindi með lest Evrópubandalagsins.
Evrópumálin hafa sýnt fram á að stjórnmálaflokkarnir eru í raun
ónýtir til ákvarðana um hin stærri mál. Þeir erú ekki nýtir til annars
en dægurþrass og til að vernda valdastöðu sína í þjóðfélaginu.
Hvert þetta þjóðfélag síðan stefnir kæra þeir sig ekki um. 0
Ritstjórn og skrifstofur
Vatnsstíg 4,
101 Reykjavík
sími 1 68 88 og fax 1 68 83.
LETTVIQT
Hvað er þessi í svörtu
hempunni eiginlega að
gera hérna?
Það á að græða
í hann tuttugustu
öldina

HWN SEQIR
Að pissa í
skóinn sinn
HANN SEQIR
Það eru ýmis teikn á lofti um
það að lokasprettur þessarar ríkis-
stjórnar fyrir næstu kosningar sé
hafinn, og eins og hlaupari sem
veit að hlaupið er tapað og sér
sneyptur fyrir sér digrar yfirlýsing-
ar sínar í upphafi keppni, gerir
ríkisstjórnin sér upp hælsæri og
þykist vera með stein í skónum
sínum, til að draga athyglina frá
því, að orsökin er kunnáttu- og
úthaldsleysi.
Steinninn í skónum er land-
búnaðarmálið og Vestfirðir hæl-
særið. Sértækar aðgerðir til bjarg-
ar Vestfjörðum eru hlægilegur
skrípaleikur, sérstaklega þegar til-
lit er tekið til yfirlýsinga forsætis-
ráðherra við upphaf stjórnarsam-
starfs. Hér er á ferðinni gamla
heftiplástursaðferðin. Plásturinn
er ekki settur á sárið, þar sem
hann gerði takmarkað gagn, held-
ur á munninn, til að fá kærkomna,
tímabundna þögn um óþægileg
mál.
Nú má líka spyrja sig hvers
vegna Vestfirðir séu dregnir út og
farið í sértækar aðgerðir þeim til
bjargar. Rökin um það að skerð-
ing kvóta sé mest þar dugir
skammt, því svipað er ástatt fýrir
öðrum byggðarlögum víða um
Iand. Maður hlýtur því að spyrja
sig hvers vegna ríkisstjórnin sam-
þykkti ekki sértækar aðgerðir til
styrktar bágstöddum sjávarút-
vegsfyrirtækjum annars staðar,
fyrst „sjóðasukkið" er orðið
stefnumál þessarar stjórnar. Sú
skýring er sennilegust, að sértæk
aðgerð til styrktar fyrirtæki í einu
byggðarlagi skapar ekki atkvæði í
öðru, þó í sama kjördæmi sé.
Menn eru ekki kosnir í Hafnar-
firði vegna þess að þeir redduðu
útgerð í Keflavík. Vestfirðir eru á
hinn bóginn eitt kjördæmi og það
er ekki verra að vægi atkvæða er
þar meira en á nokkrum öðrum
stað á landinu. Landbúnaðarmál-
ið speglar á sama hátt atkvæða-
veiðar í fámennum landbúnaðar-
kjördæmum, þar sem atkvæðin
eru líka verðmæt.
Á sama hátt og sjóðir Stein-
gríms Hermannssonar leystu eng-
an vanda munu þessar aðgerðir
ekki gera það. Það er hins vegar
farið að bera á vaxandi trú þessar-
ar ríkisstjórnar á þekkingu Stein-
gríms á efnahagsmálum. Ég held
Ragnhildur
Vigfúsdóttir
samt að hér séu
vinnubrögðin
enn verri. Fyrir
utan þá mis-
munun milli
landshluta sem
felst í sam-
þykkt stjórnar-
innar, er ekki
unnin undir-
búningsvinna
og gerð úttekt
á stöðu grein-
arinnar í heild,
né skilgreind
raunveruleg
stefna í málum
sjávarútvegs- ‘
fyrirtækja, heldur vaðið áfrarn í
aðgerðir sem skila ekki nokkrum
sköpuðum hlut þegar upp er stað-
ið. Sjálfir viðurkenna Vestfirðing-
ar að þessi upphæð sé of lág til að
leysa nokkurn vanda. Allt ber að
sama brunni. Engin stefna, heldur
reddingar í anda kjördæmapotar-
anna.
Það virðist vera jafn skynsam-
legt í stöðunni að halda 300 millj-
óna króna veislu fyrir Vestfirðinga
sem stæði meðan birgðir entust og
einhver stæði uppi. Skemmtiatrið-
in gætu svo verið búktal, þar sem
Davíð Oddsson sæti á hnjánum á
Steingrimi Hermannssyni og
þeir félagarnir sýndu síðan nokk-
ur töfrabrögð. Að lokinni slíkri
veislu ættu Vestfirðingar þó
skemmtilega minningu, í stað
tómleikatilfmningar og timbur-
manna eins og nú stefnir í. O
Afstýrum hruni
Vestfjarða
Stuðningur
við Vestfirði
Það þarf ekki
að fara mörgum
orðum um það
að atvinnu-
ástandið hér-
lendis hefur
ekki verið upp á
marga fiska að
undanförnu.
Að þessu sinni
er bókstaflega
hægt að segja að
það sé „ekki
upp á marga
fiska“. Og hvergi
á það betur við
en á Vestfjörð-
1 um.
Undanfarin ár hafa landsmenn
sopið seyðið af rugli Steingríms
Hermannssonar og hans nóta
(sem er á við meðal náttúruham-
farir þegar allt er talið), erfiðum
ytri skilyrðum og minnkandi afla.
I sjálfu sér hafa Vestfirðingar að
mörgu leyti sloppið betur en íbúar
annarra landshluta, en nú er svo
komið að atvinnulífið þar er á
heljarþröm. Sumir hafa sagt sem
svo, að Vestfirðingar geti alveg
jafnt og aðrir landsmenn axlað
byrðar kreppunnar, og að öllu
jöfnu gæti ég tekið undir það. En
það er ekki allt jafnt.
Þegar fór að harðna á dalnum í
öðrum landshlutum lögðu sum
fyrirtæki upp laupana, önnur
hertu sultarólina og atvinnuleysi
gerði vart við sig. Þrátt fyrir það
voru mönnum ekki allar bjargir
bannaðar, því ekki voru allar at-
*>• . '• .. *<* ' y

<
gSES
>■- -
vinnugreinar í járnum, og viðvar-
andi atvinnuleysi er ekki landlægt.
Atvinna kann að vera stopul og
ótrygg með þeim óþægindum og
öryggisleysi sem því fylgir, en víð-
ast hvar njóta landsmenn nægi-
lega íjölbreytts atvinnulífs til þess
að ekki fer allt til fjandans í einu.
Þessu er ekki að heilsa á Vest-
fjörðum. Atvinnulíf þar er mjög
einhæft og utan smávægilegs
þjónustugeira byggist nær allt á
auðlindinni í hafinu. Skyldi held-
ur engan undra, því gjöfulustu
fiskimið landsins eru skammt
undan, en landkostir litlir, sam-
göngur á landi erfiðar og byggð-
irnar of margar og smáar til þess
að landbúnaður, iðnaður eða
þjónustugreinar geti dafnað í ein-
hverjum mæli.
Við þetta bætist að núverandi
kvótakerfi hefur reynst Vestfirð-
ingum afar óhagstætt og þeir njóta
þess í raun furðu lítið að vera með
miðin utan við bæjardyrnar. Þegar
kvóti á grálúðu var gefinn á Iín-
una, burtséð frá því hverjir höfðu
veitt hana fram að því, var enn
einn spónninn tekinn úr aski
þeirra, og nú horfir ekki glæsilega
með steinbítinn heldur. Hvaða
bjargráð hafa Vestfirðingar?
Sá sem þetta ritár, er harður
andstæðingur útdeilingar ríkisins
á íjármunum skattborgaranna til
handa einstakra fyrirtækja eða
landshluta í nafni atvinnuþróunar
eða byggðasjónarmiða. Atvinnu-
lífið á að þróast sjálft og ekkert
veldur meiri byggðaröskun en
þegar pólitíkusar setja upp góð-
mennissvip og gefa annarra
manna peninga.
Á hinn bóginn er ekkert sjálf-
sagðara en að ríkið Iáni fjármuni
til þess að bjarga verðmætum og
komi í veg fyrir hrun atvinnulífs-
ins í heilurn landshluta, nú þegar
loks glittir í betri tíð. (En það er
ógeðfellt að hlusta á öfundarradd-
ir Eyfirðinga, sem sjálfir hafa verið
á spenanum um áraraðir með öm-
urlegum árangri.) En þessar ráð-
stafanir einar og sér nægja ekki og
Vestfirðir munu ekki njóta mann-
afla síns og náttúrugæða fyrr en
fiskveiðikerfinu verður breytt.
Þær lausnir sem á borðinu liggja,
lofa því miður ekki góðu: útgerð-
araðall kvótakerfisins og sósíal-
ismi veiðileyfanna.©
12
FIMMTUDAGUR 10. MARS 1994