Lesbók Morgunblaðsins

Dagsetning
  • fyrri mánuðurjúlí 2005næsti mánuður
    SuÞrMiFiLa
    262728293012
    3456789
    10111213141516
    17181920212223
    24252627282930
    31123456

Lesbók Morgunblaðsins - 16.07.2005, Blaðsíða 2

Lesbók Morgunblaðsins - 16.07.2005, Blaðsíða 2
2 | Lesbók Morgunblaðsins ˜ 16. júlí 2005 ! Ég hef lengi haft áhuga á því að finna það sem fólk á sameig- inlegt, reynt að finna augljósan samnefnara sem flestir í heim- inum geta flokkast undir, óháð trúarbrögðum eða þjóðerni. Er eitthvað eitt til sem allir jarð- arbúar hafa sömu afstöðu til? Og viti menn, ég fékk uppljómun um síðustu helgi, á meðan ég stóð á túni í þvílíku úr- helli og roki að fylgjast með fótboltaleik sjö ára stráka – það er þetta ástar-haturs samband við veðráttu sem við öll, sama hvar í heim- inum við búum, erum í. Hér á landi er allt undir veðurspánni komið á sumr- in. Fólk ákveður ekki hvert skal fara í helgarfrí nema veðurspáin leggi blessun sína yfir ferðaáætlun. Veðurfréttir á fimmtudögum eru örugglega með mesta áhorf þessa dagana. Veðurfréttamenn eru áhrifamestu menn, þeir eru orðnir per- sónugerving af veðurguðunum, hlustað er á hvert orð þeirra eins og á boðskap. Þeir reyndar fá ekki þakkir fyrir góða veðrið, en fá öðru hverju reiði manna yfir sig þeg- ar spáin rætist ekki. Þeim er orðið kennt um ef útihátíð heppnast ekki eða ef ekki koma nógu margir ferðamenn einhvers staðar – það er af því að veðurfréttamenn hafa spáð vondu veðri. Veður í sumar hefur verið þannig að það seldist upp í sólarlandaferðir í síðustu viku. Ferðaskrifstofur geta þakkað rign- ingunni fyrir hagnaðinn í ár. Ætli það sé talað um blessaða rigninguna á þeim bæj- um? Margt er háð veðrinu. Veðrið getur haft áhrif á það hvernig maður upplifir stað sem heimsóttur er. Ef veðrið er gott, fara ferðamenn heim og dásama fegurð stað- arins. Ef veðrið er vont, þá fara þeir heim og tala um vonda veðrið á staðnum og hvernig meðmæli eru það? Eitt af því fyrsta sem ég heyrði þegar ég flutti til Ís- lands var hversu æðislegur staður Bláa lónið var. Nafnið sjálft vakti hlýja tilfinn- ingu í manni, myndirnar sem sýndu fagurt fólk með sælusvip syndandi í túrkislituðu vatni lofuðu himnesku unaði. Þegar ég svo var loksins komin í þessa paradís vildi svo óheppilega til að það var rigning og rok (og við erum að tala um Suðurnesin) lág- skýjað og það eina sem maður fann var hveralykt sem ég mistúlkaði fyrir fýlu af skemmdum eggjum. Hvílík vonbrigði! Hefði ég ekki byggt mér þvílíkar vænt- ingar fyrirfram hefði fallið ekki verið svo hrikalegt. Ég hljóp þaðan út í bíl, keyrði langt í burtu og sór að koma aldrei á þenn- an stað aftur. Ekki nóg með það, ég sagði öllum sem á mig vildu hlusta að fara ekki á þennan stað, ekkert var varið í hann, bara peningasóun. Það tók mig þónokkur ár að þora að heimsækja staðinn aftur, en þá vildi til að veðrið var gott og ég fékk allt sem mér var lofað í auglýsingunni fyrir mörgum árum síðan. Bara ef veðrið hefði verið gott í fyrsta skipti, það hefði sparað mér þvílíka gremju og bætt aurum í kass- ann hjá Bláa lóninu, sem það varð hugs- anlega af vegna áróðurs míns meðal ferða- manna. Hér með bið ég forsvarsmenn Bláa lónsins velvirðingar og lofa að dásama staðinn þegar ég tala við útlend- inga héðan í frá. Það er það minnsta sem ég get gert. Það eru mörg ár síðan þetta gerðist og viðhorf mitt til veðurs hefur breyst. Ég minntist samt þessa atviks í síðustu viku þegar ég tók gullna hringinn með hópi blaðamanna frá heimalandinu mínu, sem voru að koma hingað úr þrjátíu stig hita. Ég talaði um það hversu gott er að búa hér, sagði þeim frá sögu landsins, hversu hreint vatnið væri og ómengað loft. Allt fyrir ekkert, þeir töluðu bara um rigningu í júlí og mér fannst ég vera stanslaust að afsaka veðráttuna með tali um há lífsgæði okkar. Ég er ansi hrædd um að veðrið þennan dag muni hafa áhrif á landkynn- inguna sem þetta ágæta fólk mun breiða út. Veður er hugarfar. Eins og ég sagði áð- an horfði ég á strákinn minn spila fótbolta um síðustu helgi í þvílíku óveðri að for- eldrar máttu ekki sleppa litlu börnunum úr kerrum af ótta við að þau fykju. Ekki tóku litlu fótboltakapparnir eftir því. Son- ur minn man ekki betur en veðrið hafi ver- ið ágætt. Á sama tíma var dóttir mín stödd í sólarlandi þar sem enginn vildi fara á ströndina þennan dag því að hitinn var bara 24 stig. Og hvort skemmti sér betur? Blessað veðrið Eftir Tatjönu Latinovic tatjana@ simnet.is Lesbók Morgunblaðsins Kringlunni 1, 103 Reykjavík, sími 5691100, Útgefandi Árvakur hf. Umsjón Þröstur Helgason, throstur@mbl.is Auglýsingar sími 5691111 netfang augl@mbl.is Bréfsími 5691110 Prentun Prentsmiðja Morgunblaðsins Hvar er þessi staður, Sirkus? spurðierlendur ferðamaður undirritaðanýlega, en hann hafði lesið um þaðí túristablaði og fengið ábendingar um það í flugvélinni á leiðinni til landsins að Sirkus væri aðalstaðurinn í reykvísku skemmt- ana- og menningarlífi þessa dagana. Vonandi hefur ferðamanninum ekki brugðið um of þegar hann fann staðinn, enda má segja að byggingin sem hýsir Sirkus sé eitt óhrjálegasta timb- urkofaskriflið af mörgum áþekkum kofaskriflum sem bíða nú örlaga sinna samkvæmt nýjum skipu- lags- og uppbyggingaráætlunum fyrir Lauga- veg og nærliggjandi götur. Þar hefur sú ákvörðun nefnilega verið tekin að hreinsa megi hressilega til í gömlu timburhúsabyggðinni til að greiða veg nýrra og aðgengilegra versl- unarmannvirkja við breyttan og bættan Laugaveg. Hvaða hús munu lifa og hvaða hús fjúka, hvað kemur í staðinn og hvernig Lauga- vegurinn mun yfirleitt líta út í kjölfar upp- byggingarinnar er þó erfitt að spá fyrir um, þar sem heimildir til niðurrifs margra húsanna verða annars vegar undirseldar geðþótta eig- enda og hins vegar huglægu mati á smekk- legheitum bygginganna sem áætlað er að rísi í staðinn. Kofinn sem hýsir Sirkus er reyndar ekki við Laugaveg heldur við Klapparstíg og hefur ver- ið á barmi niðurrifs um alllangt skeið. Það er allavega nokkuð langt síðan ég heyrði fyrst að þetta lágreista timburhús ætti að víkja fyrir nýbyggingu á lóðinni. Kannski var það mis- skilningur en fyrir vikið hef ég alltaf upplifað Sirkus með ákveðnum heimsendabrag. Stað- urinn er við það að verða jafnaður við jörðu, en heldur samt áfram að draga að fólk, sem kaffi- hús og skemmtistaður. Aðdráttaraflið felst lík- lega frekar í því að þar er spiluð góð tónlist og að þar safnast saman skemmtilegt fólk en að innréttingarnar séu sérlega aðlaðandi eða rýmið þægilegt eða uppfullt af spennandi lausnum. Þrengslin og tilheyrandi bjórn- iðurhellingar verða reyndar svo mikil þegar líður á kvöldin, að erfitt er að skilja hvernig staðurinn heldur vinsældum, hvað þá að út- lendingar séu farnir að leita hann uppi sem enn einn vitnisburðinn um hið einstaka næturlíf Reykjavíkurborgar. En nú fer hver að verða síðastur til að rífa kofaskriflið Sirkus, því staðurinn er á góðri leið með að verða þekktur á alþjóðavísu, ekki ósvip- að og Kaffibarinn um árið þegar poppstjarnan Damon Albarn lagði nafn sitt við hann og kvik- myndin 101 Reykjavík sýndi barinn sem ómót- stæðilega blöndu bárujárns og blóðheitra skemmtanafíkla. Sirkus er nefnilega áberandi sögusvið í nýjasta tónlistarmyndbandi Bjarkar Guðmundsdóttur við lagið „Triumph of a Heart“ og er ekki ólíklegt að sú staðreynd hafi eitthvað með óvæntan áhuga útlendinga á staðnum að gera. Í þessu bráðskemmtilega myndbandi má segja að Björk taki fyrir þá ímynd sem Reykjavíkurborg hefur skapað sér undanfarin ár sem heimsborg tísku, jað- arrokktónlistar og óstöðvandi næturlífs. Í myndbandinu er snúið upp á þessa ímynd í frá- sögn af sveitastúlku sem skilur eiginmann sinn (sem er köttur) eftir heima og heldur á vit æv- intýranna í borginni, nánar tiltekið á Sirkus, þar sem hún drekkur skarpt, týnir sér í trylltri stemningunni og staulast heim á leið eftir að hafa hrasað um götur miðborgarinnar hlæj- andi og skríkjandi. Það er áhugavert að sjá Björk taka þetta efni fyrir, þar sem það var ekki síst í krafti frægðar hennar sem Reykjavík fór að komast á kortið sem sú heimsborg sem hún gefur sig út fyrir að vera. Á sama tíma og Björk gerir grín að öllu saman dregur hún upp ákveðna mynd af borginni og borgarlífinu sem hún er sjálf sprottin úr. Á Sirkus fer sögupersóna tón- listarmyndbandsins til að hitta fólk, en raddir þeirra mynda bakgrunninn í laginu sem hún syngur og verða þannig hluti af sköpunarkrafti sem hún sækir til. Borgin sem Björk kýs að sýna heiminum í nýjasta myndbandinu sínu er einmitt borg kofaskriflanna sem þrátt fyrir ryð og fúa eru frjór jarðvegur fyrir lifandi menn- ingarlíf og tónlistarsenu sem getur af sér hverja rokkstjörnuna á fætur annarri. Það sem skapar borginni sérstöðu eru ekki samræmdar og jafnháar verslunarbyggingar með óslitinni og sefjandi röð búðarglugga, heldur mislitur miðbær með misháum byggingum og kofa- skriflum sem öðlast hafa óvænta heimsfrægð. Heimsfræg kofaskrifli Eftir Heiðu Jóhannsdóttur heida@mbl.is ’Á sama tíma og Björk gerir grín að öllu saman dregurhún upp ákveðna mynd af borginni og borgarlífinu sem hún er sjálf sprottin úr. ‘ Þeir sem eiga því láni að fagna að hafa fengið að kynnastömmum, fæddum í kringum síðustu aldamót og búsett-um í sveit, kannast eflaust við orðin í titli þessarar greinar. Í því sem kræsingar voru bornar á borð, kleinur, flat- brauð, jólakökur, sandkökur, tertur… muldruð orðin… „af- sakið lítilræðið“. [...] En það er þetta með „afsakið lítilræðið“ hjá formæðrum okkar. Mér finnst eins og það sé að einhverju leyti að ganga aftur á síðum tíkurinnar undanfarin misseri. Ég hef veitt því athygli með lestri mínum á tíkinni nokkuð aftur í tímann að ný- ir pennar tíkurinnar virðast vera fastir í frösum eins og „þar sem ég er nýr penni á tíkinni“, „þar sem þetta er jómfrúarp- istillinn minn á tíkinni“ eða „þegar ég var beðin um að skrifa inn á tíkina“… Með öðrum orðum, ný útgáfa af… „afsakið lít- ilræðið“, „ég er nýr penni og þar með líklegri til að gera mis- tök“. Það eru engin mistök þarna á ferð. Engar stað- reyndavillur eða lítilræði. Greinar þessara nýju penna eru frábærar. Fullar af góðum og gildum skoðunum. Fullar af þekkingu og innsýn í hin ýmsu málefni. Alls ekki kastað til höndum og greinarnar alls ekki þess verðar að falla í „afsakið lítilræðið“ flokkinn. Stelpur… Við erum nýja aldamótakynslóðin. Gerum stoltið að okkar aðalsmerki í stað hógværðar formæðra okkar. Verum stoltar af því sem við erum að gera. Byrjum ekki okkar beittu pistla á því að biðjast afsökunar á því að við séum að skrifa í fyrsta skiptið. Skrifum eins og við höfum aldrei gert annað. Með því móti verða skoðanir okkar trúverðugri og beittari og líklegri til að ná til eyrna þeirra sem við viljum ná til. Unnur Valborg Hilmarsdóttir tíkin.isMorgunblaðið/RAXFossinum heilsað. „Afsakið lítilræðið“ I Í viðtali Fríðu Bjarkar Ingvarsdóttur viðbreska rithöfundinn Hanif Kureishi, sem birtist í Morgunblaðinu 12. september 2003, á hún eftirfarandi orðaskipti við höfundinn: Í leit þinni að nýjum efniviði tókst þér m.a. að koma auga á nýjar tilhneigingar á pólitískum vettvangi, ofstækisfulla bókstafstrúarmenn, eins og fram kemur í bók þinni Svarta albúmið (The Black Album, 1995), áður en aðrir komu auga á þá þróun. Þetta gerist á tímum þar sem ann- ars vegar er mikil umræða um fjölmenningu þar sem skil á milli ólíkra heima virðast vera að mást út, en einnig á tímum þar sem mjög al- varlegir árekstrar verða á milli menningar- heima. Í þessu er fólgin áhugaverð þversögn svo það má velta því fyrir sér hvaða hug- myndir þú gerir þér um það sem vísað er til sem „annarleika“ [„otherness“] í bókmenntum og tilheyrir því sem stendur utan við „normið“ í bresku samfélagi í dag? „Í raun er ekki hægt að hugsa sér neitt viðfangsefni í skáldskap án þess að eitthvað sé skilið undan – sem tilheyrir þá því sem er annarlegt. Það sem er undan- skilið kann að tengjast kynferði, eða trúar- brögðum eins og þau birtast í samtímanum, eða jafnvel þöggun þeirra sem ekki hafa fund- ið röddum sínum hljómgrunn. Hið annarlega getur í raun verið hvað sem er og ég hef mik- inn áhuga á því sem gerist innan þessara marka – hvað fólk er að aðhafast þar. Mér finnst líka áhugavert hvernig annarleikanum er lýst í meðförum okkar hinna og hvernig við skilgreinum hann hverju sinni. Og í raun fjalla allar bókmenntir um þetta svið, kannski vegna þess að það sem er annarlegt er yfirleitt alltaf það sem er forboðið. Og ef til vill ekki síður vegna þess að sá hluti af manni sjálfum sem ekki hefur verið viðurkenndur tilheyrir einnig annarleikanum; kynhneigð manns, hatur og árásarhneigð. Það má jafnvel finna samlíkingu í því hvernig gyðingur ber ætíð versta hluta nasistans með sér.“ Fjölbreytileikinn hefur því ekki verið þurrk- aður út þótt heimar skarist? „Nei. Þetta fyrirbrigði sem ég er að lýsa verður alltaf til staðar. Í augnablikinu eru það hryðjuverkamenn sem tilheyra svæði ann- arleikans, einnig bókstafstrúarmennirnir og þeir sem leita hælis sem flóttamenn. Við get- um líka sagt að barnaníðingar séu á þessu svæði, allt eftir því hvað er „í tísku“ hverju sinni. Sem slíkur er annarleikinn því aug- ljóslega mjög mikilvægt umfjöllunarefni. En þótt við lítum á viðfangsefnið og það sem skilið er undan og tilheyrir annarleikanum sem andstæður, þá má ekki gleyma því að þessir tveir þættir eiga einnig mikið sameig- inlegt. Bandarísk bókstafstrú eins og sú sem Bush boðar er í grundvallaratriðum nánast al- veg eins og bókstafstrú múslíma. Það eru mjög djúpstæðar samsvaranir á milli Bush og Osama bin Laden hvað snertir málefni á borð við kynhneigð og viðhorf til fjölskyldunnar. Að sjálfsögðu eiga þeir það svo sammerkt að hata alla sem eru frjálslyndir, það er varla til nokk- ur bókstafstrúarmaður sem hatar frjálslyndi jafnmikið og George Bush,“ segir Kureishi al- varlegur í bragði. II Stundum auðnast rithöfundum að hafainnsýn inn í samtíma sinn sem aðrir bera ekki sama skynbragð á. Það á við um Kureishi í þessu tilfelli. Í Lesbók í dag eru tvær greinar sem fjalla hvor með sínum hætti um þann vanda sem Kureishi tjáði sig um, þ.e.a.s. hryðjuverkin í London í síðustu viku og tengsl Bush við bókstafstrú. Neðanmáls

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað: 16. júlí (16.07.2005)
https://timarit.is/issue/260595

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.

16. júlí (16.07.2005)

Aðgerðir: