Lesbók Morgunblaðsins

Dagsetning
  • fyrri mánuðurjúlí 2005næsti mánuður
    SuÞrMiFiLa
    262728293012
    3456789
    10111213141516
    17181920212223
    24252627282930
    31123456

Lesbók Morgunblaðsins - 16.07.2005, Blaðsíða 4

Lesbók Morgunblaðsins - 16.07.2005, Blaðsíða 4
4 | Lesbók Morgunblaðsins ˜ 16. júlí 2005 B ush forseti getur þakkað kirkjuræknum Bandaríkja- mönnum sigur sinn í síðustu kosningum. Þetta kemur fram í um- fjöllun nýlegrar skýrslu, „Pew Research Center“, um könnun „Nat- ional Election Pool“ og þá niðurstöðu hennar að um tveir af hverjum þremur sem kusu í síðustu kosningum og ganga til kirkju viku- lega eða oftar greiddu Bush atkvæði sitt, á meðan sama hlutfall þeirra sem kusu og aldrei sækja trúarsamkomur greiddu John Kerry, andstæðingi hans og fulltrúa demó- krataflokksins, atkvæði sitt.1 Sérstaka athygli vekur að svipað hlutfall, eða um tæpur sjöttungur Banda- ríkjamanna á kjörskrá, telst til hvors hóps fyrir sig, sem bendir til að stuðningsmenn Bush hafi verið duglegri við að sækja kjörstaði. Í viðtali við bandarísku ríkissjónvarpsstöð- ina PBS (29. apríl 2004) sagði Richard Land, vinur Bush og stjórnandi evangelísku sam- takanna „Southern Baptist Convention“, að engin ríkisstjórn fyrr né síðar hefði átt í jafn náinni samvinnu við samtökin og einmitt stjórn Bush forseta.2 Land sagði þetta mikinn mun frá því sem var í stjórnartíð Clintons þegar símtölum frá samtökunum var jafnvel ekki svarað af starfsmönnum Hvíta hússins, öfugt við starfsmenn Bush sem hringdu jafnvel af fyrra bragði til að athuga hvað samtökunum fyndist um stefnumál forsetans. Samkvæmt Land, var þegar viðtalið fór fram, áætlað að allt að fjörutíu prósentum atkvæða repúblikanaflokksins kæmu frá ev- angelískum kjósendum, ásamt því sem að vinsældir Bush meðal baptista í suðurríkjum Bandaríkjanna hefðu aukist frá því sem þær voru í kosningunum 2000. Bush telur sig hafa haft stuðning Guðs Land segir að ekkert mál nema ef til vill fóstureyðingar hefði á liðnum áratugum þjappað evangelískum Bandaríkjamönnum jafnvel saman og hjónabönd samkyn- hneigðra. Hann sagði einnig að til stæði að virkja „hermenn“ Guðs í um fjörutíu þúsund baptistakirkjum í suðurríkjunum í stuðningi við stjórnarskrárbreytingu sem ætlað væri að binda í lög að hjónaband yrði samkvæmt skilgreiningu að vera á milli karls og konu. Land viðurkenndi að mikil gjá hefði myndast í bandarískum stjórnmálum, en sagði jafnframt að póstmódernísk heims- mynd, þar sem engin algild hugmyndafræði er ráðandi, væri einkennandi fyrir pólitíska andstæðinga forsetans. Þá taldi Land að áhersla Bush á trúmál í ræðum sínum væri framhald á langri hefð, og að breytta afstöðu til sambands krist- innar trúar og stjórnmála megi einkum finna meðal „kjaftastétta“ landsins. Hann minnti svo á orð Bush frá árinu 1999 um að hann tryði því að Guð vildi að hann yrði forseti og að hann hafi gert sér grein fyrir þeirri per- sónulegu fórn sem fylgdi embættinu. Hvað varðar trúarafstöðu Bush þá má segja til einföldunar að hún heyri undir ev- angelísku kirkjuna vestra, sem leggur mikla áherslu á að breiða út boðskap Krists með trúboði, ásamt því að boða að biblían sé óskeikul. Það skal tekið fram áður en lengra er haldið að skiptar skoðanir eru innan evang- elísku kirkjunnar í Bandaríkjunum um ýmis deilumál á borð við réttindi samkynhneigðra og afstöðu til réttmætis þróunarkenningar Darwins. Mismunandi áherslur má einnig finna innan baptistasöfnuða vestra, enda teljast til þeirra á fjórða tug milljóna Banda- ríkjamanna á ólíkum menningarsvæðum. Því ber að varast að líta á heittrúaða kristna Bandaríkjamenn sem eina samstæða heild, þótt íhaldssöm sjónarmið í ýmsum málum kunni að sameina meginþorra þeirra. Því verður hins vegar ekki á móti mælt að raddir bókstafstrúaðra kristinna íhalds- manna, sem taka biblíuna bókstaflega um leið og þeir fordæma það sem þeir telja glundroðakennda og jafnframt guðlausa heimsmynd frjálslyndra, hafa í stjórnartíð Bush verið hvað háværastar, sem bæði má rekja til greiðs aðgangs leiðtoga þeirra að stjórn forsetans og svo útbreiðslu þeirra um víða veröld með aðstoð Netsins og ljós- vakamiðla. Bókstafstrúarmönnum vex ásmegin í andstöðu við skynsemishyggju Vegna afskipta kristinna bókstafstrúar- manna af vísindarannsóknum vestra hefur hugtakið „vísindalegur McCarthyismi“ öðlast gjaldgengi í pólitískri umræðu, og er þá átt við hvernig pólitísk afskipti þessa hóps hafa spillt fyrir framgangi vísindarannsókna í Bandaríkjunum. Fyrir utan að varpa ljósi á óvenjumikil áhrif þessa hóps á afstöðu stjórnar Bush til vísindarannsókna, rekur fjórði kafli bókar Kaplan, Weird Science, hvernig ritskoðun yfirvalda hefur dregið úr frelsi vísindamanna sem starfa að rannsóknum sem ekki falla að heimsmynd bókstafstrúarmanna. Áður en nánar verður vikið að þessari ritskoðun er ekki úr vegi að draga saman umfjöllun Kapl- an um guðfræðinginn Karen Armstrong og bók hennar The Battle for God. Armstrong segir einnig að bókstafs- trúarmönnum um víða veröld hafi vaxið ás- megin í andstöðu sinni gegn nútímavæðingu og vísindalegri rökhyggju og að „vegna þess að vísindi og skynsemishyggja nutu almenn- ar viðurkenningar í lok nítjándu aldar urðu trúarbrögð einnig að vera grundvölluð á rök- hyggju ef þau áttu að vera tekin alvarlega“.3 Kaplan segir að á þessu tímabili hafi kristnir bókstafstrúarmenn innan mótmæl- endakirkjunnar í Bandaríkjunum byrjað að halda á lofti þeirri túlkun að biblían væri bókstaflega rétt, um líkt leyti og þeir tóku að ráðast að grundvelli þróunarkenningar Darwins. Það er ef til vill vitnisburður um árangurinn af þessu starfi að samkvæmt Kaplan gáfu niðurstöður Pew-könnunar árið 2004 til kynna að fjörutíu prósent Banda- ríkjamanna telji að biblían sé orð Guðs og því bókstaflega rétt.4 Kaplan segir einnig að fyrir um ald- arfjórðungi, þegar áhrif kristinna hægri- manna tóku að aukast í bandarískum stjórn- málum, hafi kristnir bókstafstrúarmenn byrjað að setja á fót vísindastofnanir sem hafi síðan beitt óvísindalegum aðferðum til að setja fram niðurstöður sem falla að heimsmynd þeirra. Sköpunarsinnar segja Miklagljúfur hafa orðið til í syndaflóðinu Í upphafi kaflans fjallar Kaplan um svokall- aða sköpunarsinna, sem meðal annars telja að sköpunarsaga biblíunnar sé réttari og betri leiðarvísir að aldursgreiningu jarð- arinnar en hefðbundnar vísindaniðurstöður.5 Þannig hefst kaflinn á umfjöllun um rit- gerðasafnið Grand Canyon: A Different View, þar sem því er haldið fram að Mikla- gljúfur sé aðeins um nokkurra þúsunda ára gamalt. En sú athugun gengur að sögn Kaplan í berhögg við þá almennu kenningu jarðfræðinga að gljúfrið sé að minnsta kosti sex milljón ára gamalt. Í staðinn telja sköpunarsinnar að gljúfrið hafi orðið til í „stórkostlegum hamförum“ og eiga þá við syndaflóðið þegar, samkvæmt sjöunda kafla fyrstu Mósebókar, „Drottinn ákvað í iðrun sinni yfir að hafa skapað manninn að afmá af yfirborði jarðarinnar mennina, fénaðinn, skrúðkvikindi og fugla loftsins – að frátöldum Nóa hinum réttláta, fólki hans, sjö og sjö af hreinum dýrum, karldýr og kvendýr, en af þeim dýrum, sem ekki voru hrein, tvö og tvö, karldýr og kven- dýr, að viðbættum fuglum loftsins sjö og sjö, karlkyns og kvenkyns; til að viðhalda lífs- stofni á allri jörðinni“. Kaplan segir að gljúfrið hafi því löngum verið áhugamál sköpunarsinna, sem hafi í um aldarfjórðung skipulagt „rannsókn- arferðir“ í gljúfrið. Hún telur því athyglisvert að samtökin „Public Employees for Environmental Responsibility“ (PEER) hafi fundið út að af 26 vörum sem bókaverslun í þjóðgarði Miklagljúfurs var boðið að taka til sölu hafi aðeins ofangreint ritgerðasafn verið sam- þykkt af innkaupastjórum hennar. Hvíta húsið stendur með sköpunarsinnum Jarðfræðingar voru ekki hrifnir af ákvörðun innkaupastjóranna og mótmæltu sjö helstu samtök jarðfræðinga í Bandaríkjunum efni bókarinnar. Forseti alþjóðlegu samtakanna „Answers in Genesis“ var á öndverðum meiði og hvatti 17.000 félagsmenn sína til að senda starfsmönnum verslunarinnar tölvu- póst til að lýsa yfir stuðningi við efni bók- arinnar. Umrædd samtök eru að sögn Kapl- an tengd stofnuninni „Institute for Creation Research“, sem hún segir að haldi námskeið í sköpunarfræðum ásamt því að hafa staðið fyrir útgáfu hins umdeilda ritgerðasafns. Bókstafstrúarmenn höfðu á endanum bet- ur í þessari deilu eftir að hafa sent Gale Norton, innanríkisráðherra Bandaríkjanna í stjórnartíð Bush, bréf þar sem lögsókn var hótað ef bókin yrði tekin úr hillum versl- unarinnar. Bókaverslun Miklagljúfurs end- urpantaði því ritgerðasafnið ásamt því að flokka það undir „náttúruvísindi“ á vefsíðu sinni. Starfsmenn heilbrigðisstofnunar varaðir við eftirliti stjórnvalda Síðar í kaflanum fjallar Kaplan um hvernig fulltrúar stjórnvalda hafa haft vísindamenn í heilbrigðisgeiranum undir óvenjumiklu eft- irliti og hvernig kristnir hægrimenn hafa blandað sér í styrkveitingar til vísindarann- sókna. Þannig segir hún að snemma árs 2003 hafi starfsfólk stofnunarinnar „National In- stitutes of Health“ (NIH) veitt því athygli að starfsmenn repúblikanaflokksins við banda- ríska þingið vörðu miklum tíma í leit að skil- greiningum á borð við „sex worker“, „gay worker“ og „anal sex“ á gagnagrunninum CRISP, sem inniheldur skrá yfir lækn- isrannsóknir, í því skyni að finna út hvort rannsóknir á þessum sviðum viðurkenndu samkynhneigð og vændi. Þetta átti eftir að vinda upp á sig og nokkru síðar voru starfsmenn NIH varaðir við að nota þessar skilgreiningar í umsókn- um til að spilla ekki fyrir möguleikum þeirra á að hljóta rannsóknarstyrki. Kaplan vitnar svo í viðtal við starfsmann NIH, sem vildi ekki láta nafns síns getið, um að kollegi hans hafi umorðað inngangskafla í rannsókn- aráætlun vegna ótta við ritskoðun yfirvalda. Þetta var viðmælanda hennar sérstakt áhyggjuefni þar sem hann hafði lesið yfir markmið inngangskaflans vegna breyttrar hugtakanotkunar og fyrir vikið hefði áætl- unin endað uppi hjá starfsbróður sem var ekki sérfræðingur á þessu sviði. Kaplan lýsir því svo hvernig fleiri starfs- mönnum NIH hafi í október 2003 tekið að berast alvarlegar viðvaranir símleiðis um að þeir væru á sérstökum lista yfirvalda og að Í nafni trúarinnar Náin samvinna George W. Bush Bandaríkja- forseta við samtök kristinna bókstafstrúar- manna hefur einkennt stjórnartíð hans. Þessari grein er ætlað að bregða birtu á þessa samvinnu, með sérstakri áherslu á bók blaðakonunnar Esther Kaplan, With God On Their Side: How Christian Funda- mentalists Trampled Science, Policy, and Democracy in George W. Bush’s White House, sem, eins og titillinn gefur til kynna, fjallar um hvernig kristnir bókstafs- trúarmenn hafa haft óvenjumikil áhrif í Hvíta húsinu í stjórnartíð Bush forseta. ’Þá má geta þess að fyrr í kaflanum minnir Kaplan á að 18. febrúar 2004 hafi sextíu þekktir vísindamenn, þar af um tuttugu Nóbelsverð- launahafar, undirritað mótmælaskjal gegn af- skiptum stjórnar Bush af vísindarannsóknum.‘ Bókarkápan Verk Esther Kaplans hefur vakið mikla umræðu í Bandaríkjunum, en hún leiðir að því líkur að kristnir bókstafstrúarmenn hafi haft mikil áhrif í Hvíta húsinu í tíð Bush forseta. Eftir Baldur Arnarson baldurarnar- son@gmail.com

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað: 16. júlí (16.07.2005)
https://timarit.is/issue/260595

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.

16. júlí (16.07.2005)

Aðgerðir: