Lesbók Morgunblaðsins - 16.07.2005, Blaðsíða 13
Lesbók Morgunblaðsins ˜ 16. júlí 2005 | 13
Jamaica-maðurinn Max Smith, sem tók sérnafnið Romeo, ólst upp við kröpp kjör ogfjórtán ára gamall var hann farinn aðvinna fyrir sér við að hreinsa framræslu-
skurði á sykurplantekru, algjör þrælavinna. Það
varð honum til happs að komast í hæfileikakeppni
sem hann sigraði svo í. Það fyllti hann sjálfstrausti
og átján ára gamall hélt hann
til Kingston, höfuðborgar Ja-
maica, staðráðinn í að slá í
gegn. Í Kingston stofnaði
hann söngsveitina The Emo-
tions við þriðja mann og naut talsverðrar vel-
gengni með henni. 1968, þegar Max Romeo, eins
og hann hét þá, var 21 árs, hrinti hann svo úr vör
sólóferli.
Þó nóga hefði Romeo hæfileikana lét frægðin á
sér standa og á endanum tók hann að sér að syngja
texta, sem hann hafði reyndar samið, við lag sem
upptökustjórinn magnaði Lee Scratch Perry hafði
tekið upp. „Wet Dram“ hét lagið, og sagði frá
draumkuntu eins og heitið gefur til kynna. Smá-
skífan varð vinsæl vel í Jamaica og barst til Bret-
lands þar sem hún var snimmhendis bönnuð í
breska ríkisútvarpinu og ýtti heldur en ekki undir
vinsældir þess. Næstu árin var Romeo við sama
heygarðshornið, en sneri sér síðan að pólitík og
svo trúmálum – hann snerist til rastafaritrúar.
Eftir að Max Romeo hætti að klæmast sendi
hann frá sér fínar smáskífur með pólitískum boð-
skap og síðan rastafari-boðskap. 1976 lögðu þeir
svo saman kraftana Max Romeo og Lee Perry og
úr varð platan War ina Babylon, hápunkturinn á
ferli Max Romeo og ein af bestu plötum Perrys.
Titillag War ina Babylon fjallar um ólguna á
Jamaica í aðdraganda kosninganna 1972, en svo
mikil spenna var í landinu að rastafari-menn héldu
að heimsendir væri í nánd og það skilaði sér í tón-
listina hjá fjölmörgum tónlistarmönnum. Önnur
lög sögðu almennt frá örbirgð fólks í fátækra-
hverfum Kingston, til að mynda „Uptown Babies
Don’t Cry“, fjölluðu um spillingu í kirkjum lands-
ins, „Stealing in the Name of Jah“, þar sem lagt er
út af Lúkasarguðspjalli („Hús mitt á að vera
bænahús, en þér hafið gjört það að ræningjabæli“)
og svo má telja. Hljómsveitin sem spilar undir er
Upsetters, sú besta á Jamaica á þessum tíma,
Perry er í miklu stuði á tökkunum og Max Romeo
var framúrskarandi söngvari, trúarhiti og ein-
lægni einkenna sönginn.
(Til gamans má svo geta þess að lagið „I Chase
the Devil“ skilaði sér síðan nokkuð breytt á sóló-
plötu Perrys, Time Boom X De Devil Dead, sem
kom út 1997, og hluti úr útgáfu Perrys er svo snar
þáttur í Prodigy-laginu „Outer Space“.)
War ina Babylon kom út 1976, en ósætti á milli
þeirra félaga kom í veg fyrir frekar samstarf.
Perry átti enn eftir að gera frábærar plötur, Heart
of the Congos, besta plata hans, kom til að mynda
út 1977, en Max Romeo náði aldrei sömu hæðum.
Einlægur trúarhiti
Poppklassík
eftir Árna
Matthíasson
arnim@mbl.is
H
idden Cameras er varla eiginleg
hljómsveit heldur fyrst og
fremst vettvangur Torontobúans
Joel Gibb til að koma söngs-
míðum sínum á framfæri. Tónlist
hans nær því að vera ofurfalleg
og stórundarleg, að hluta til er um ljúft og grípandi
kammerpopp að ræða, ekki ósvipað óslípaðri Belle
and Sebastian. Textalega séð fjallar Gibb mikið um
samkynheigð og nuddar því upp
í andlitið á hlustendum. Það er
ekki ýjað að neinu heldur öllu
haldið hátt á lofti þannig að allir
geti séð og heyrt. Þessi þáttur sveitarinnar hefur
vakið mikla athygli, enda á heimurinn enn langt í
land með að samþykkja samkynhneigð sem eitt af
dásamlegum blæbrigðum lífsins. Allar svona æf-
ingar þykja því stórmerkilegar og það verður að
segjast að Gibb leikur þennan leik vel. Önnur plata
sveitarinnar heitir t.a.m. The Smell Of Our Own og
fyrsta lagið ber heitið „Golden Streams“. Bobby
Brown Frank Zappa er hér snúið á haus. „Smells
like Happiness“ innheldur línurnar „Happiness has
a smell I inhale like a drug done in a darkened hall
or a bathroom stall with a friend or a man with a
hard-on“. Kynlífi fagnað, eins og gengur og gerist
hjá gagnkynheigðum, en einnig er að finna hreina
pólitík eins og í hinu smellna „Ban Marriage“.
Á tónleikum breytist sveitin svo í öskrandi stuð-
band og þjóðlagaáhrif eru mjög svo merkjanleg.
Líkt og að hitta Belle and Sebastian og Pogues
saman í góðu partíi. Hidden Cameras voru mergjuð
á Skeldunni en líkt og með Lambchop eru meðlimir
sveitarinnar nær óteljandi. Uppistandið var þó víst
fremur hefðbundið miðað við það sem tíðkaðist á
upphafsárum sveitarinnar. Þá voru gógódansarar
og stripparar uppi á sviði auk þess sem myndbönd
voru notuð og áhorfendur tóku virkan þátt í tón-
leikunum.
Blaðamaður spurði Gibb hvort að þjóðlagasena
sú er þrífst í Nýfundnalandi hafi haft áhrif á sveit-
ina, en þar fer fyrir keltneskum áhrifum í tónlist
sveita eins og The Great Big Sea. Ekki vildi Gibb
nú skrifa undir þá fagmannlegu greiningu.
Saga Hidden Cameras á sér þau tildrög að þegar
Gibb var í menntaskóla samdi hann og hljóðritaði
lög í gríð og erg en hélt þeim kirfilega niðri í skúffu.
Er langt var komið í háskóla hóf hann að leyfa vin-
um og kunningjum að heyra og urðu þeir svo hrifn-
ir að þeir ýttu Gibb út í það að stofna hljómsveit.
Fyrsta platan, Ecce Homo, kom út árið 2001 og
innheldur strípaðar, fjögurra rása upptökur.
Rough Trade gaf svo út The Smell Of Our Own árið
2003 og í fyrra kom Mississauga Goddam út.
Hugsun
„Aaaaaaaaa,“ segir Gibb og er hugsi lengi vel.
Fyrsta spurningin er komin í loftið. Hefðbundin
nokk. „Það er erfitt að lýsa eigin tónlist. Ég kallaði
þetta sjálfur samkynhneigða, þjóðlagakennda
kirkjutónlist og þá fóru allir að nota það í gríð og
erg þannig að ég er hættur að nota þá lýsingu. Nú
vil ég kalla þetta trúar-tauga-költ tónlist. En það er
nú ekki eins grípandi, er það? En þetta er tauga-
tónlist (notar orðið „jitter“) og næsta plata verður í
þannig fasa.“
Spurður um hvort vangaveltur hans um samkyn-
hneigðina liggi til grundvallar í listsköpuninni segir
hann að allir spyrji hann að þessu. „Þetta er eins og
að spyrja mann hvort það að vera mannlegur stýri
því hver maður er? Langflestar hljómsveitir ræða
ekki kynhneigð sína, í hvaða átt sem þær sveiflast.
Mér fannst það skrýtið að frétta löngu síðar að
ákveðnar hljómsveitir, sem ég hélt upp á þegar ég
var unglingur, innihéldu samkynhneigða meðlimi.
Eins og það væri eitthvert leyndarmál. Hvað er að
því að vera samkynhneigður, hugsaði ég. Hver er
tilgangurinn með því að vera opinber persóna ef þú
getur ekki verið sá sem þú ert? Hvernig áttu þá að
geta tengt við fólk sem finnur einhverja samleið
með þér? Það að standa uppi á sviði snýst um þetta.
Þetta snýst ekki um frægð eða stjörnustæla – á að
minnsta kosti ekki að gera það. Þetta snýst um það
að vera þú sjálfur og tengjast fólki.“
Gibb verður hvumsa þegar hann er spurður að
því af hverju hann geri tónlist. „Af hverju? Ég hef
ekkert annað að gera. Ég myndi deyja ef ég hefði
ekki tónlistina. Hún er allt sem er. Ég gæti gert
eitthvað annað; verið kennari, listamaður, náms-
maður. En það er ekki eins skemmtilegt.“
Þegar blaðamaður sendi Gibb fyrirspurn um við-
tal nokkru fyrir hátíð brást hann ljúflega við og var
þægilega óformlegur með það. Sagði blaðamanni
einfaldlega að heilsa upp á sig eftir tónleika, bað
hann um að hitta sig þar sem hann og fleiri með-
limir yrðu seljandi nýja sjötommu, „Learning The
Lie“, til hliðar við sviðið. Það var athyglisvert að
fylgjast með Gibb þeysast baksviðs og koma hlaup-
andi aftur með boli og sjötommur, milliliðalausara
gerist það ekki. Þegar komið var baksviðs var Gibb
enn að selja sjötommur í óðaönn þannig að blaða-
maður skrafaði aðeins við aðra limi sveitarinnar.
Hver sveit á hátíðinni fær úthlutaðan ákveðinn
tíma baksviðs og með því fylgir fullur ísskápur af
bjór, mat, hvítvíni og þvíumlíku og það er óskrifuð
regla að þessi hlunnindi eru nýtt til fullnustu. Það
var því skondið að sjá sellóleikarann burðast með
sex hvítvínsflöskur í fanginu út í bíl. Gibb lét loks
sjá sig og bað hann mig um að fylgja sér út í rútuna.
Þar settumst við tveir saman, aleinir í myrkvað aft-
ursætið. Það fannst mér líka skondið.
„Þetta er íslenski vinkillinn,“ segir Gibb og út-
skýrir nú af hverju hann hafi verið svona ólmur í að
gefa viðtal. „Ég er hrifinn af Íslandi og hef aldrei
talað við íslenskan blaðamann áður.“
Gibb segir í framhaldinu að hann sé steinhissa á
hversu langt þessi hljómsveit hans hafi náð. „Ég
hef aldrei lært tónlist og þetta er fyrsta hljóm-
sveitin sem ég er í. Mér var í raun ýtt út í þetta,
mér hafði ekki dottið í hug að setja saman
hljómsveit. Vinir mínir hvöttu mig áfram þar sem
þeir voru hrifnir af tónlistinni minni. Einn þeirra
bókaði mig á einhverja listsýningu og sagði að ég
yrði að setja saman band. Og ég gerði það. Ég var
að klára háskólann og hafði ekkert betra að gera.
Ég var að vinna í ömurlegri vinnu í listasafni og var
rekinn þaðan. Þannig að þetta var það besta í
stöðunni. Það eru góðir straumar í Toronto gagn-
vart listamönnum, það er litið á það sem
alvörustarf, ekki eins og maður sé að „gera ekki
neitt“.“
Spjallið leiðist allt í einu út í almennt hjal um
Kanada sem Gibb segir að sé ekki dauflegt og leið-
inlegt land eins og svo margir segja. Hann segir
borgirnar þar, eins og Toronto, vera meira eins og
smábæi frekar en hefðbundnar stórborgir og það
sé indælt að búa þar. Hann hvetur blaðamann til að
koma í heimsókn. En skyndilega snýst talið aftur
að Hidden Cameras.
„Sjónvarpsauglýsingar og Nietzsche … og
Samuel Beckett,“ segir Gibb, „Þetta eru
áhrifavaldar mínir. Samuel Beckett er sá maður
sem hefur haft mest áhrif á mig. Og Jean Genie.
Þegar ég skrifa texta er ég að hugsa um þessa
hluti, ekki einhverja popptexta. Ég sem popplög en
textarnir eru af öðrum meiði. Ég er ekki að reyna
að semja popptexta því það er búið að semja þá alla.
Ég reyni að nota önnur orð, aðrar setningar, aðra
nálgun og reyni að koma að þessu úr annarri átt í
stað þess að vera með þetta „Oh baby, baby“
endalaust. Þess vegna legg ég áherslu á að tala
hispurslaust, eðlilega um samkynhneigðina. Það
hefur aldrei verið gert áður. Eins og í ástarlagi þar
sem maðurinn segir „hann“ en ekki „hún“. Þetta er
eins og ónumið land, það virðist enginn vera að
gera þetta. Ég skil ekki af hverju það er ekki gert
meira af þessu. Af hverju gera þessir frægu
samkynhneigðu söngvarar ekki meira af þessu?“
Hæfandi lokaorð þessa merkilega þenkjandi
hugsjónamanns. Hidden Cameras á NASA sem
fyrst!
Ást í leynum
Kanadíska nýbylgjusveitin Hidden Cameras hef-
ur vakið athygli að undanförnu fyrir hámel-
ódíska tónlist og hreinskiptna textagerð. Blaða-
maður hitti á leiðtoga sveitarinnar, Joel Gibb,
rétt eftir að sveitin hafði gert stormandi lukku á
nýafstaðinni Hróarskelduhátíð.
Eftir Arnar
Eggert Thoroddsen
arnart@mbl.is
Hidden Cameras Joel Gibb er í miðið.
Ameríska rokk-kvendið PattiSmith, sem mun halda tónleika
hér á landi á Nasa hinn 6. sept-
ember, veitti á
dögunum viðtöku
einum æðstu
menning-
arverðlaunum
Frakklands. Í
viðurkenningunni
er framlag henn-
ar til tónlistar-
innar viðurkennt
og hún sögð vera
einn áhrifamesti
kven-tónlistarmaður rokksögunnar
en einnig kom fram í máli menning-
armálaráðherra Frakklands, Ren-
aud Donnedieu de Vabres, að tillit
hefði verið tekið til
aðdáunar söngkon-
unnar á franska ljóð-
skáldinu Arthur Rim-
baud. Af Patti Smith, sem er 58 ára,
er það annars að frétta að hún und-
irbýr nú upptökur að tökulagaplötu
þar sem hún mun flytja lög eftir Bob
Dylan, The Greatful Dead og Edith
Piaf, svo einhverjir séu nefndir.
Lengi hefur verið beðið eftirnæstu plötu kántrísöngvarans
Willie Nelsons en í þetta sinn reynir
Willie við reggí-
tónlistina. Platan,
sem ber heitið
Country Man,
kemur nú út í
næstu viku og
mun meðal ann-
ars innihalda
reggí-útgáfur af
lögunum „Dark-
ness on the Face
of the Earth“ og
„One in a Row“ sem eru eftir Willie
sjálfan en þar verður einnig að finna
lögin „The Harder They Come“ og
„Sitting in Limbo“ sem reggí-hetjan
Jimmi Cliff gerði vinsæl á sínum
tíma. „I’m a Worried Man“ eftir
Johnny og June Carter Cash er
þarna einnig en það lag syngur Nel-
son með Toots Hibbert úr Toots and
the Maytals.
Ef einhverjum finnst þessi und-
arlega reggí-útgáfa Nelsons vera til
marks um þverrandi geðheilsu
er einnig rétt að geta þess að
hljómplötuumslag plötunnar prýða
græn maríjúana-lauf á rauðum og
gulum bakgrunni. Laufin vísa nátt-
úrlega til Jamaíku þar sem maríj-
úana-neysla er sums staðar hluti af
trúariðkun Jamaíkumanna en hér er
einnig verið að vísa til Willie sjálfs
sem leiðist víst ekki reykjarmökk-
urinn.
Nýjasta plata Supergrass Roadto Rouen kemur út 15. ágúst.
Platan þykir nokkuð stórt stökk frá
fyrri plötum sveitarinnar en þó eru
greinilega höfundareinkenni þre-
menninganna til staðar. Söngvari
Supergrass, Gaz, segir að platan,
sem ber heitið Road to Rouen, fjalli
um ferðalög og það að vaxa úr grasi.
„Við höfum lent í ýmsu upp á síð-
kastið og það breytir því hvernig
maður gerir hlutina. Það breytti því
til dæmis hvernig ég sem lög.“ Á
plötunni má heyra áhrif frá ukulele-
tónlist, Led Zeppelin, sýru-fönk-
músík áttunda áratugarins.
Fysta smáskífan af plötunni er
lagið St. Petersburg en Morg-
unblaðið sagði frá því á dögunum að
Börkur Sigþórsson, leikstjóri og
ljósmyndari, hefði verið valinn til að
gera myndbandið við lagið. Lagið er
víst fulltrúi rólegri hluta plötunnar
en það var tekið upp í uppgerðri
hlöðu á Normandí-skaganum. Sup-
ergrass er nú stödd á hljómleika-
ferðalagi um Bretlandseyjar og hit-
ar meðal annars upp á nokkrum
tónleikum Coldplay.
Erlend
tónlist
Willie Nelson
Patti Smith
Supergrass