Morgunblaðið - 21.04.2005, Qupperneq 32

32 FIMMTUDAGUR 21. APRÍL 2005 MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LÍF
Á
kvörðun Framsókn-
arflokksins í gær um
að veita almenningi
upplýsingar um fjár-
hag þingmanna
sinna er virðingarverð. Svona
geta hlutirnir komið manni þægi-
lega á óvart. Einhvern veginn var
Framsóknarflokkurinn manni
ekki efst í huga þegar íhugaður
var möguleikinn á umbótum.
Gott á okkur nöldurseggina.
Næst heyrum við líklega að
Framsóknarflokkurinn vilji gera
gangskör að því að uppræta
kjördæmapot og mæli með rót-
tækum breytingum til að jafna
atkvæðavægi, til dæmis að landið
verði gert að einu kjördæmi. Eða
hann vilji tryggja að þingmenn
misnoti ekki stöðugt aðstöðu sína
til að hygla eigin flokksmönnum
við mannaráðningar og útdeil-
ingu bitlinga.
En samt get ég ekki stillt mig
um að gagnrýna. Það er ekki
endilega best að skylda þing-
menn til að upplýsa allan almenn-
ing um hvert smáatriði í sam-
bandi við eigin fjárhag. Við
þurfum aðeins að geta verið
sæmilega örugg um að ekki sitji á
þingi lygnir fjárglæframenn. Þá
er auðvitað átt við einkahagi
þeirra. Erfitt verður að hindra
bestu menn í að stuðla að rík-
isreknum glæfrum sem allt of
margir kjósendur virðast leggja
blessun sína yfir.
Oft hefur verið bent á þá
ósvinnu að hér á skuli skattskrá
vera lögð fram á almannafæri og
öllum gefið færi á að rannsaka
einkahagi annarra. Þetta er til að
koma í veg fyrir að menn svíki
undan skatti, segja menn fjálg-
lega, þetta er aðhald af hálfu al-
mennings. Hann á að fylgjast
með því að þeir sem lifa eins og
greifar geti ekki sleppt því að
greiða skatta og látið duga að
borga það sem einu sinni var kall-
að vinnukonuútsvar.
En þá gleymist að við viljum
líka samfélag þar sem menn geta
lifað í friði ef þeir brjóta ekki lög-
in. Hvers vegna að gera ráð fyrir
því að allir séu glæpamenn? Ef
menn hafa rökstuddan grun um
að verið sé að svíkja undan skatti
þá geta þeir bara kært athæfið.
Verst finnst mér í þessu sam-
bandi að allir vita ofur vel að
þetta snýst ekki um göfugt að-
hald. Þetta er ekkert annað en
hnýsni undir yfirskini almanna-
heilla. Við öreigarnir viljum fá að
gægjast aðeins inn í heim þeirra
ríku en vitum fullvel að þeir sem
fela eignir og tekjur gera það
með aðferðum sem engin leið er
fyrir okkur að rekja. Fólk af
þessu tagi hefur ráð á að kaupa
sér sérfræðiaðstoð til slíkra
hluta. Þeir auðkýfingar sem eru
stoltir af því að borga háa skatta
fá sjálfkrafa alla þá fjölmiðlaum-
fjöllun sem þeir vilja. Þeir þurfa
ekki á því að halda að skattskráin
liggi frammi.
Það er rangt að gera þingmenn
að einhvers konar nektardans-
keppendum einkafjármálanna
þar sem allt, bókstaflega allt, er
sýnt. Sumum finnst ekki aðeins
óþægilegt heldur varhugavert að
hver sem er geti rannsakað hvað
annað fólk eigi og þéni. Upplýs-
ingar af þessu tagi geta þjófa-
flokkar misnotað, svo að dæmi sé
nefnt. Þeir geta komið sér upp
gagnabanka yfir þá sem eiga
mikið og síðan fylgst með ferðum
þeirra og skipulagt rán með tilliti
til utanlandsferða, svo að dæmi
sé nefnt.
Einnig geta þingmenn tengst
ógæfufólki fjölskylduböndum.
Það telur sig heldur betur fá
tækifæri ef fjölmiðlar fara að
rekja hvað þingmenn eiga. Eitur-
lyfjafíklar svífast einskis og gera
allt sem þeir geta til að komast
yfir peninga, þeir beita fjölskyldu
sína hiklaust kúgun.
Einhverjum finnst kannski að
þetta séu öfgafull dæmi. Þeir
hafa alveg rétt fyrir sér. Lík-
urnar á að þetta gerist eru litlar.
Aðrir eru orðnir svo vanir því að
berja á þingmönnum að fyrirlitn-
ingin er orðin að vana. Þeir verða
því hissa þegar einhver sýnir
þingmönnum umhyggju.
Fátt er skemmtilegra en að
rakka niður þingmenn úr hæfi-
legri fjarlægð af öllu því ábyrgð-
arleysi sem við utan þings leyfum
okkur. En ef við göngum of langt
í þeim kvikindisskap fáum við lít-
ilþæga þingmenn, alþýðu-
smjaðrara sem undir niðri virða
okkur einskis.
Við getum látið nægja að sett
verði upp ný nefnd á Alþingi með
fulltrúum allra flokka sem gæti
trúnaðar en fari yfir fjármál
hvers þingmanns og meti hvort
þau séu þess eðlis að hann/hún
skuli upplýsa almenning um þau
að einhverju eða öllu leyti. Við-
urlög verða að vera þung ef menn
skrökva að nefndinni.
Málið snýst ekki síst um það
hvort þingmenn séu að lenda í
hagsmunaárekstrum þegar þeir
greiða atkvæði. Oft er bent á að á
þingi sitja kvótakóngar sem ekki
hikuðu við að nota atkvæðisrétt
sinn þegar mest var deilt um fisk-
veiðikerfið. Þeim datt ekki í hug
að sitja hjá eða biðja varamann
að taka sæti sitt.
Þetta er afleitt. Ekki vegna
þess að við séum sannfærð um að
þingmenn gæti fyrst og fremst
eigin hagsmuna í stað þeirra
þjóðarhagsmuna sem þeir eru
kosnir til að gæta. En við vitum
að allir menn eru breyskir.
Nefnd með fulltrúum allra
flokka yrði áreiðanlega nægilegt
aðhald. Samtrygging myndast
alltaf á vinnustöðum eins og Al-
þingi en við getum verið viss um
að sómatilfinning flestra þing-
manna sé svo traust að menn
segðu nefndinni yfirleitt rétt frá
og forðuðust framvegis slæma
hagsmunaárekstra í þingstörfum.
Ef ekki gæti hún alltaf gripið til
harðra refsinga sem tilgreina
mætti í vinnureglum.
Ógegnsæi í fjármálum þing-
manna býður upp á vafa og tor-
tryggni. Þess vegna er þetta gott
framtak hjá þeim. En þeir þurfa
ekki að krefjast þess að allir á
þingi segi öllum allt.
Þingmenn
séu á verði
Það er rangt að gera þingmenn að ein-
hvers konar nektardans-keppendum
einkafjármálanna þar sem allt, bók-
staflega allt, er sýnt.
VIÐHORF
Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
Í MIÐBORG Gautaborgar hefur nú
verið opnuð verslunin Textur í
eigu Íslendingsins Kristínar Páls-
dóttur sem búið hefur í Svíþjóð í
rúm þrjátíu ár. Kristín verslar með
vefnaðarvöru og gjafavöru og
saumar auk þess gardínur eftir
pöntun. „Ég hef alltaf haft áhuga á
saumaskap,“ segir verslunareig-
andinn brosandi.
Kristín stofnaði Textur þegar
hún bjó í sænsku Smálöndunum,
nánar tiltekið í fimm þúsund
manna bænum Anderstorp, árið
1996. Þar rak hún verslunina með
góðum árangri í sjö ár en hefur
unnið hjá öðrum eftir að hún flutti
til fimm hundruð þúsund manna
borgarinnar Gautaborgar fyrir
þremur árum. Þegar henni bauðst
húsnæði á besta stað í miðri Gauta-
borg, ákvað hún að endurvekja
Textur og verslunin var opnuð á
nýjum stað í byrjun apríl. „Ég hef
fengið mjög góðar viðtökur,“ segir
Kristín ánægð þar sem hún stend-
ur við afgreiðsluborðið í Textur.
Saumakonuskærin eru á sínum
stað og efnisstrangar í öllum litum
og mynstrum blasa við. Tvinnar og
tölur eru á sínum stað í vefn-
aðarvöruversluninni og lítil veski
með saumadóti eru til sölu, hentug
í ferðalagið eða sumarbústaðinn.
Auk vefnaðarvöru og saumadóts er
gjafavara til sölu í Textur, þ. á m.
keramik eftir íslenska leirlista-
manninn Helga Björgvinsson sem
búsettur er í Gautaborg. Einnig
teppi, svuntur og viskustykki sem
Kristín segir að sé vinsælt meðal
ferðamanna. „Búðin er nú við hlið-
ina á stærsta og fínasta hótelinu í
Gautaborg, Elite Plaza, og ég vil
reyna að höfða til ferðamannanna.
Svo langar mig líka að laða að þá
sem ekki kunna að sauma og gja-
favaran getur lokkað þá inn,“ seg-
ir Kristín, sem greinilega er með
kaupmannsblóðið í æðum, en faðir
hennar var Páll Sæmundsson stór-
kaupmaður sem stofnaði versl-
unina Liverpool á Laugavegi 18
árið 1955, en verslunin er nú rekin
af systur Kristínar, Margréti Páls-
dóttur, á öðrum stað við Lauga-
veginn.
Gaf dóttur sinni saumavél
Stórkaupmaðurinn gaf dóttur
sinni Kristínu saumavél þegar hún
flutti að heiman 18 ára og þar með
voru línurnar lagðar. Kristín hefur
verið sísaumandi síðan, barnaföt,
kjóla og gardínur og lifir og hrær-
ist í vefnaðinum og finnst ekkert
skemmtilegra. Gautaborg er ákjós-
anlegur staður til að reka vefn-
aðarvöruverslun því rík hefð er fyr-
ir vefnaði og saumaskap í
Vestur-Svíþjóð.
„Hér er í Gautaborg er algengt
að ungt fólk hafi áhuga á sauma-
skap. Hingað koma margir hönn-
unarnemar, bæði strákar og stelp-
ur, strákarnir alls ekki síðri við
saumaskapinn. Og þegar stelpur út-
skrifast sem stúdentar eru und-
antekningarlítið saumaðir á þær
tveir kjólar, annar stuttur fyrir
daginn og hinn síður fyrir kvöldið.
Það er því nóg um heimasaum
ennþá,“ segir Kristín bjartsýn á
framhaldið.
Hún óttast ekki heldur sam-
keppnina við vefnaðarvöruversl-
anakeðjur eins og Hemtex sem er
stór slík í Svíþjóð. „Hér er meiri
þjónusta og annað úrval og ég er
samkeppnisfær í verði. En ég ætla
ekki að halda því fram að ég geti
keppt við Ikea,“ segir hún hlæj-
andi. Nafnið á versluninni segir
Kristín þannig tilkomið að Svíar
taka yfirleitt eftir því að –ur er al-
geng ending í íslensku. Hana lang-
aði að nota eitthvað sem minnti á
íslensku í nafnið og bætti því –ur
við text-. Í ljós kom að sænska orð-
ið textur þýðir vefnaður og nafnið
því vel viðeigandi.
 SVÍÞJÓÐ| Kristín Pálsdóttir opnar verslun í Gautaborg
Með kaupmanns-
blóð í æðum
Í Textur fæst vefnaðarvara en einnig margvísleg gjafavara.
Kristín Pálsdóttir, verslunareigandi í Gautaborg, í búðinni sinni Textur.
Eftir Steingerðir Ólafsdóttur
steingerdur@mbl.is
Morgunblaðið/Steingerður
ÍSLENSKIR grænmetisbændur
hafa sett á laggirnar nýjan vef,
www.islenskt.is, þar sem nálgast
má fróðleik og upplýsingar um ís-
lenskt grænmeti. Næringargildi
grænmetis er útlistað og upp-
skriftir að salötum sem og heitum
grænmetisréttum eru aðgengileg-
ar. Hægt er að skrá sig á póstlista
og fá reglulega sendar uppskriftir
og fréttir tengdar íslensku græn-
meti og hollustu.
Birt er svokallað grænmet-
isdagatal þar sem fram kemur
hvenær ýmsar grænmetisteg-
undir eru þroskaðar og standa til
boða. Markmiðið með vefnum er
m.a. að þjóna neytendum betur en
áður með því að birta uppskriftir
og fróðleik.
 MATUR
Grænmetisvefur