Morgunblaðið - 05.07.2005, Side 16

16 ÞRIÐJUDAGUR 5. JÚLÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Blikur eru á lofti á Filipps-eyjum og ekki er óhugs-andi, að Gloria MacapagalArroyo forseti geti orðið
þriðji þjóðhöfðinginn til að hrökklast
frá völdum í landinu á síðustu 20 ár-
um. Er hún sökuð um pólitíska spill-
ingu, jafnvel um bein svik í síðustu
kosningum, auk þess sem efnahags-
ástandið í landinu er slæmt. Það er
þó vandséð hvað við muni taka að
henni genginni og því er það fyrst og
fremst mikil óvissa, sem einkennir
ástandið á Filippseyjum um þessar
mundir.
Alvarlegustu ásakanirnar á Arr-
oyo eru þær, að hún hafi beinlínis
hagrætt niðurstöðu þingkosning-
anna í maí í fyrra en snemma í júní
sl. var birt rúmlega ársgömul hljóð-
upptaka með Arroyo þar sem hún
ræðir í síma við einn fulltrúa yfir-
kjörstjórnarinnar á Filippseyjum.
Segir hún í samtalinu, að hún vilji
gjarnan vinna með meira en milljón
atkvæðum og kjörstjórnarfulltrúinn
segist munu gera sitt besta til þess.
Arroyo hefur viðurkennt að hafa
rætt við kjörstjórnarfulltrúann, seg-
ir það hafa verið „dómgreindarleysi“
af sinni hálfu, en neitar því harðlega
að hafa reynt að hafa áhrif á niður-
stöðu kosninganna. Hafnaði hún
jafnframt öllum kröfum um, að hún
segði af sér vegna þessa máls.
Skoðanakannanir sýna, að mikið
hefur dregið úr stuðningi kjósenda
við Arroyo forseta, meðal annars
vegna þessarar síðustu uppákomu,
„Gloriagate“ eins og farið er að kalla
hana, en auk þess er því haldið fram,
að ættmenni hennar hafi þegið mút-
ur frá mönnum, sem reka Jueteng,
ólöglegt en mjög vinsælt fjár-
hættuspil á Filippseyjum.
Hefur þingið skipað tvær rann-
sóknarnefndir til að kanna þessi mál,
ásakanir um mútur og kosn-
ingasvindl, og nú á næstu dögum
verður skipuð sérstök nefnd til að
kanna hvort ástæða sé til að krefjast
afsagnar forsetans. Arroyo hefur
reynt að bregðast við ásökunum um
spillingu með ýmsum hætti, meðal
annars rekið ráðherra, sem sakaður
var um skattsvik, og sent eigin-
manninn, sem hefur á sér spillingar-
orð, í útlegð en ekki er víst, að það
dugi til.
Skiptar skoðanir
um framhaldið
„Það verður stöðugt líklegra, að
Arroyo verði neydd til að segja af sér
en það mun þó taka sinn tíma,“ segir
pólitíski fréttaskýrandinn Benito
Lim. Bendir hann á í því sambandi, að
almennar mótmælaaðgerðir séu ekki
eitthvað, sem spretti skyndilega upp
af sjálfu sér, heldur miklu fremur af-
rakstur margra mánaða skipulagn-
ingar af hálfu stjórnarandstöðunnar.
Fyrstu mótmælin gegn Arroyo,
sem fram fóru í Manila síðastliðinn
föstudag, voru heldur ekki mjög fjöl-
menn, fimm til tíu þúsund manns, og
ekki nema brotabrot af þeim gífur-
lega mannfjölda, sem hrakti ein-
ræðisherrann Ferdinand Marcos frá
völdum 1986 og einnig leikarann og
lýðskrumarann Joseph Estrada
2001.
„Það er ekki til næg innistæða fyr-
ir „þriðju byltingunni“,“ segir Alex
Magno, kennari í stjórnmálafræði
við Filippseyjaháskóla. „Í fyrri bylt-
ingunum tveimur var um að ræða
forseta, sem höfðu algerlega brugð-
ist, en það á ekki við nú. Fólk hefur
ástæðu til að vera óánægt en ekki til
að steypa stjórninni.“
Bandaríski fjárfestingarbankinn
Bear, Stearns & Co. tekur undir
þetta í nýrri skýrslu og telur, að
Arroyo muni komast í gegnum erfið-
leikana vegna þess, að Filippseying-
ar séu búnir að fá sig fullsadda af
„alþýðuvöldum“.
Andstæðingar Arroyo eru að sjálf-
sögðu ekki sammála þessu mati og
sumir, einkum vinstrimenn, hafa
hvatt til nokkurs konar byltingar.
Nefna sumir sem nýjan forseta Sus-
an Roces, ekkju Fernandos Poe, að-
alandstæðings Arroyo í kosning-
unum í fyrra, en hann lést eftir
heilablóðfall í desember síðast-
liðnum.
Hugmyndin um Susan Roces sem
forseta virðist þó ekki njóta mikillar
hylli. „Roces er algerlega reynslu-
laus. Hún mun því verða að reiða sig
á ráðgjafa, aðallega frá stjórnarand-
stöðunni, sem eru líka á kafi í spill-
ingunni,“ segir leigubílstjórinn Ben-
jamin Rivera en hann tók þátt í því á
sínum tíma að reka þá Marcos og
Estrada frá. „Efnahagslífið er að
fara norður og niður og hér verður
engin „alþýðustjórn“. Við erum
þreytt og uppgefin þjóð.“ Það er
raunar efnahagsástandið, sem getur
orðið Arroyo skeinuhættara en
margt annað. Nýjasta áfallið í þeim
efnum er sú ákvörðun hæstaréttar
Filippseyja frá í gær að fresta álagn-
ingu virðisaukaskatts á ýmsa vöru
og þjónustu, sem ekki hafa borið
hann hingað til. Varð ákvörðunin til
þess, að gengi hlutabréfa og gjald-
miðilsins, pesósins, lækkaði verulega
en nota átti hinar auknu tekjur af
virðisaukaskattinum til að draga úr
miklum fjárlagahalla.
Hæstiréttur féllst á þær röksemd-
ir þeirra, sem vildu fresta nýrri út-
færslu virðisaukaskattsins, að hún
hefði ekki fengið formlegt samþykki
þingsins en Cesar Purisima, fjár-
málaráðherra Filippseyja, sagði, að
vegna frestunarinnar væru fjármál
ríkisins í uppnámi. Án skattsins
myndu skuldir hins opinbera brátt
komast á svipað stig og í efnahags-
kreppunni 1984–’85.
Herinn ítrekar hollustu sína
Þetta gæti hugsanlega endurtekið
sig nú og á slíkum óvissutímum á
Filippseyjum hafa herinn og herfor-
ingjarnir aldrei verið langt undan.
Það vantar heldur ekki sögurnar um,
að herinn sé í þann veginn að taka
völdin í sínar hendur og það er raun-
ar haft eftir fyrrverandi foringja,
Billy Bibit, að ungir herforingjar
hafi bundist samtökum um að steypa
Arroyo og láta síðan völdin í hendur
borgaralegri bráðabirgðastjórn.
Buenaventura Pascual, talsmaður
hersins, vísaði hins vegar öllum
vangaveltum af þessu tagi á bug í
gær og sagði, að herinn skipti sér
ekki af stjórnmálum og myndi aldrei
þola neinum að nota hann í þeim til-
gangi. Ítrekaði hann hollustu hers-
ins við Arroyo forseta og löglega
kjörin stjórnvöld í landinu.
„Við erum þreytt og uppgefin þjóð“
Fréttaskýring | Hugsanlegt er, að „Gloriagate“
og slæmt efnahagsástand verði Gloriu Arroyo,
forseta Filippseyja, að falli en erfitt er þó að
koma auga á líklegan eftirmann hennar að því
er fram kemur hjá Sveini Sigurðssyni.
AP
Gloria Arroyo, forseti Filippseyja, ásamt núverandi og fyrrverandi for-
ingjum í her og lögreglu á fundi í forsetahöllinni í höfuðborginni Manila í
gær. Þar lýstu þeir yfir eindregnum stuðningi við hana.
’Það er raunar efnahags-ástandið, sem getur orðið
Arroyo skeinuhættara en
margt annað. ‘
svs@mbl.is
London. AP, AFP. | George W. Bush Bandaríkja-
forseti er ekki reiðubúinn til að skrifa upp á neitt
samkomulag á fundi leiðtoga átta helstu iðnríkja
heims, G8-ríkjanna svonefndu, ef það líkist Kyoto-
sáttmálanum um aðgerðir gegn vaxandi gróður-
húsaáhrifum. Þetta kom fram í viðtali við Bush
sem sýnt var á bresku sjónvarpsstöðinni ITV í
gærkvöldi en G8-fundurinn hefst í Gleneagles í
Skotlandi á morgun.
Þrátt fyrir yfirlýsingar Bush segjast breskir
embættismenn vongóðir um að samkomulag muni
nást um aðgerðir í loftslagsmálum, þ.e.a.s. að það
veigamikla skref verði stigið af hálfu allra G8-
ríkjanna að viðurkenna að um vanda sé að ræða.
Sagði Michael Jay, fulltrúi breska forsætisráð-
herrans Tonys Blairs í undirbúningsnefnd vegna
fundarins, að Blair myndi líta á það sem sigur ef
því yrði lýst yfir á fundinum að loftlagsbreytingar
væru aðsteðjandi vandi og að grípa þyrfti til að-
gerða til að stemma stigu við honum.
Bush ítrekar andstöðu við
Kyoto-samkomulagið
Í frétt Financial Times í gær hafði komið fram
að í lokayfirlýsingu G8-fundarins yrði tvívegis
skírskotað til Kyoto-samkomulagsins, sem sam-
þykkt var í desember 1997 og gekk í gildi fyrr á
þessu ári.
Bandarísk stjórnvöld hafa neitað að undirrita
samkomulagið og Bush ítrekaði þá afstöðu í gær-
kvöldi og virtist því um leið slá á væntingar um að
samkomulags væri að vænta á fundinum í Skot-
landi. En hann viðurkenndi raunar að loftlags-
breytingar væru „alvarlegt, langtíma vandamál
sem við verðum að taka á“. Og Bush viðurkenndi
einnig að athöfnum manna á jörðunni væri „að
einhverju marki“ um að kenna.
Bush hefur fram til þessa hafnað kröfum um
aðgerðir til að minnka mengun og útblástur í því
skyni að draga úr vaxandi gróðurhúsaáhrifum.
Hefur hann viljað að frekari rannsóknir yrðu
gerðar.
Gerir Blair enga greiða í staðinn
fyrir stuðninginn í Íraksstríðinu
Bush sagði í viðtalinu sem sýnt var í gær að
hann vildi að rætt yrði um vandann á víðari grund-
velli en sem viðkemur Kyoto-samkomulaginu.
Menn þyrftu til að mynda að huga að nýrri og um-
hverfisvænni tækni. Tók hann þróun vetnisbíla
sem dæmi.
Bush hafnaði þeirri hugmynd að hann væri
skuldbundinn Tony Blair vegna stuðnings hans við
innrásina í Írak og að hann ætti því nú að gjalda
Blair greiðann; en Blair leggur mikla áherslu á að
ná samkomulagi í þessum málum og er gestgjafi
fundarins í Skotlandi. „Tony Blair tók þær ákvarð-
anir sem hann taldi best til þess fallnar að halda
frið í heiminum og sigra í stríðinu gegn hryðju-
verkum; það gerði ég líka,“ sagði Bush í viðtalinu.
Og talsmenn breskra stjórnvalda aftóku með
öllu að um það væri að ræða að Blair hefði farið
fram á það við Bush að hann endurgyldi þann
greiða, sem bresk stjórnvöld gerðu bandarískum í
Írak, með því að styðja hugmyndir hans nú um
aðgerðir í loftslagsmálum.
Vonast eftir samkomulagi
á fundinum í Gleneagles
Bush viðurkennir
að loftslagsbreytingar
séu vandamál
AP
Til átaka kom í miðborg Edinborgar í gær milli skosku lögreglunnar og hópa mótmælenda sem
telja leiðtoga G8-ríkjanna seka um hræsni er þeir tali um baráttu gegn fátækt á sama tíma og
þeir heyi stríð víða um heim og haldi úti hergagnaframleiðslu. Ekki urðu þó alvarleg meiðsl á
fólki. Meira en sjö hundruð manns stóð einnig fyrir mótmælum við bækistöð breska flotans í
Faslane, en þar er m.a. að finna kjarnorkukafbáta breska hersins.
GEIMFERJUNNI Discovery verður skotið
á loft 13. þessa mánaðar.
Bandaríska geimferðastofnunin,
NASA, greindi frá þessu nýverið. Þetta
verður fyrsta geimferð Bandaríkjamanna
frá því að ferjan Kólumbía fórst er hún
kom inn lofthjúp jarðar 1. febrúar árið
2003. Kólumbía varð fyrir skemmdum er
ferjunni var skotið á loft og réðu þær ör-
lögum hennar og áhafnarinnar hálfum
mánuði síðar.
Sérstök rannsóknarnefnd hefur fylgst
með undirbúningi NASA vegna geim-
skotsins hinn 13. þ.m. Miklar breytingar
munu hafa verið gerðar á geimferjum
Bandaríkjamanna og á hið sama við um
undirbúning allan.
Reuters
Discovery
á loft 13. júlí