Morgunblaðið - 08.07.2005, Page 28

28 FÖSTUDAGUR 8. JÚLÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
UM mínútu munaði að Karl
Berndsen hárgreiðslumaður
lenti í sprengingu sem varð í
neðanjarðarlest á milli Russel
Square og King’s Cross á
Piccadilly-línunni í London í
gærmorgun. Karl var á leið-
inni til Warren Street sem er
við hliðina á Russel Square-
lestarstöðinni og þegar hann
var rétt kominn fram hjá King’s Cross fór raf-
magnið af lestinni, sem sprengingin olli.
Hann var á leið suður og lestin með sprengj-
unni var á norðurleið og mætast lestirnar á
King’s Cross stöðinni. Hann segir það mikla
mildi að sprengjan hafi ekki sprungið þegar lest-
irnar hafi verið hlið við hlið, aðeins um mínúta
hafi liðið frá því.
„Lestin stoppar á Warren Street þar sem ég
var að fara út og þar var allt rafmagnslaust.
Maður eiginlega fattar ekki neitt nema að það er
eitthvað mikið að,“ sagði Karl og bætir því við að
fleiri hundruð manns hafi verið í lestinni.
Aðspurður segir hann ekkert fát hafa komið á
fólk sem hafi fylgt neyðarljósum sem hafi kvikn-
að og byrjað að ganga að stigunum til þess að
komast út. „Það urðu allir að labba skref fyrir
skref upp. Það þýðir ekkert að æsa sig, þú ert
bara í röðinni og þú kemst ekkert hraðar,“ sagði
Karl og bætir því við að hann hafi fundið fyrir
innilokunartilfinningu við að ganga í myrkrinu
upp snarbratta stigana sem eru langt undir
jörðu.
Hann segir að það hafi tekið dálitla stund að
átta sig á því hvað hafi gerst, fólk hafi ekki gert
sér grein fyrir því að um sprengingu hafi verið
að ræða. „Ég held að áfallið sé að koma núna,“
sagði Karl og bætti því við að hann væri ekki á
leiðinni í neðanjarðarlest eða strætó á næstunni.
Mínútu frá sprengingunni
Hryðjuverk í London
Farþegar á leið úr
FJÖLDI farþega í neðanjarðarlestum sem urðu fyri
sínum í miðjum göngum. Þar þurftu margir að gang
„ÉG fór seinna að heiman frá mér en ég geri
venjulega. Yfirleitt er ég að fara af stað um klukk-
an sex en í [gærmorgun], þar sem ég var á leiðinni
niður í Soho, var ég kominn á lestarstöðina sem
ég bý við hliðina á rétt fyrir níu. Ég keypti blaðið
til að lesa fréttir um fótbolta, fór niður á lestar-
pallinn og hlustaði á tónlist í iPodnum, eins og ég
geri svo oft, meðan ég beið eftir lestinni þegar það
kemur hvellur. Ég finn hann og fæ högg fyrir
brjóstið. Síðan kemur mikill reykur og sót út úr
lestargöngunum og loks fer rafmagnið og ljósin
slokkna. Þá greip mig smá skelfing.“
Þannig lýsir Ágúst Jakobsson, sem starfar sem
myndatökumaður í London, því þegar hann fór
frá heimili sínu og á lestarstöðina Russel Square í
gærmorgun á þeim tíma sem sprengingarnar
urðu í London. Svo vildi til að hann var ekki í
myndatökum í gærdag og því tók hann lestina
seinna en venjulega.
Stöðin er rétt við King’s Cross-stöðina en á
milli þessara tveggja lestarstöðva sprakk
sprengja í gærmorgun sem kostaði 21 mann lífið.
Öskur og læti á brautarpallinum
Ágúst segir mikla skelfingu hafa gripið um sig
á lestarpallinum. Fólk hafi farið að troðast út.
Lyfta sem fólk kemst með til og frá lestarpall-
inum varð óvirk vegna rafmagnsleysisins og mik-
i
k
l
k
m
v
h
u
k
r
u
i
h
i
v
Ágúst Jakobsson kvikm
„Ég hugsa
Eftir Sunnu Ósk Logadóttur
sunna@mbl.is
SIGRÍÐUR Ella Magn-
úsdóttir söngkona, sem bú-
sett er í norðurhluta Lund-
úna, segir mikla áherslu hafa
verið lagða á rósemi í kjölfar
hryðjuverkanna í gær og hafi
Lundúnabúar tekið nokkuð
yfirvegað á málinu. Allt henn-
ar fólk slapp óskaddað frá at-
burðunum þrátt fyrir að þeir
hafi haft mikil áhrif á alla.
Sjálfri var henni mjög brugðið.
„Ég ók syni mínum í lestina í King’s Cross og
hann hringdi í mig kl. rúmlega 9 og var þá kom-
inn út úr lestinni og hefði haldið áfram en þá var
fólk farið að streyma út eftir fyrstu spreng-
inguna. Lögreglan var fyrir framan stöðina og
því grunaði son minn að eitthvað væri að ger-
ast,“ sagði Sigríður.
„Þegar ég hlustaði á útvarpið og horfði á sjón-
varpið tók langan tíma að upplýsa hvað hafði
gerst. Ég hugsaði til dóttur minnar sem vinnur í
Oxfordstræti og hringdi í hana án árangurs
vegna álags á símkerfinu. Hún hringdi síðan til
að láta vita af sér.“
Sigríður sagði son sinn hafa gengið heim á leið
og hafa verið þrjár klukkustundir á leiðinni og
fór dóttir hennar sömuleiðis fótgangandi heim.
Hún vinnur hjá Arcadia og verður ekki unnið
þar í dag, föstudag.
„Þetta hefur haft mikil áhrif á alla hérna. Ég
hef fengið mikið af hringingum og fyrirspurnum
frá vinum um allan heim sem eru að spyrja
fregna af okkur. Það hefur mikil áhersla verið
lögð á að taka hlutunum með rósemi og maður sá
það á öllu að það voru ekki mikil læti úti á göt-
um,“ sagði Sigríður Ella.
Tóku atburðunum af rósemi
GUNNAR Steinn Pálsson
var staddur í London í gær og
þegar Morgunblaðið náði tali
af honum var hann staddur í
verslun að kaupa fyrstu gjöf-
ina handa fyrsta afabarninu
sínu. Hann var í viðskiptaer-
indum en öllum fundum var
aflýst og sagði Gunnar fólk
taka mark á fyrirmælum um
að ferðast ekki um borgina að óþörfu. „Maður
kyngdi bara morgunverðinum og fór aftur upp á
herbergi að fylgjast með. Það var ekkert vit í því
að fara neitt út.“
Gunnar sagði fréttamennskuna í framhaldi af
atburðum gærdagsins mjög ólíka þeirri sem átti
sér stað í New York eftir hryðjuverkaárásirnar á
Tvíburaturnana. „Ég held að menn hafi lært að
keyra ekki upp skelfingu, reiði og hatur að
ástæðulausu. Mér finnast fréttirnar á BBC og
þessar sem maður er að fylgjast með í beinni út-
sendingu mun meira beinast að björgunarstarf-
inu, björgunarsveitum og læknum en þessum
margendurteknu viðtölum við grátandi fórn-
arlömb eins og maður sá í New York á sínum
tíma. Þetta er kannski af fenginni reynslu það-
an.“
Gunnari fannst líka athyglisvert að flug-
samgöngur héldust óbreyttar. „Ég hélt að flug-
vellinum yrði lokað og að farið yrði í gríðarlegar
öryggisráðstafanir þar, en að það sé ekki gert
segir mér að reynt sé að lágmarka lömunar-
áhrifin sem hryðjuverkamennirnir vilja ná út úr
þessu. Mér finnast viðbrögð stjórnmálamanna
hér úti vera þannig að menn ætli sér ekki að fara
á taugum þótt þetta sé býsna alvarlegt.“
Gunnar sagði fólk tiltölulega afslappað og á
gangi í góða veðrinu en að allt lægi þó niðri. „Á
götunum eru engir leigubílar eða strætóar. Dag-
urinn er hruninn og ég tek eftir því að flestar
búðir eru lokaðar. Menn bregðast þannig við tíð-
indunum að þeir loka búðunum, drífa sig heim og
bíða af sér mestu skelfinguna.“ Gunnar sagði að
margir sem hefðu mætt í vinnuna um morguninn
væru fastir þar, en enginn hefði hugann við vinn-
una. Gunnar var í fjögurra manna hópi og sagði
að einn úr honum hefði heyrt sprengingar.
Menn ætla sér ekki
að fara á taugum
v
„VIÐ MUNUM EKKI LÁTA
HRÆÐA OKKUR“
Enn láta hryðjuverkamenn tilskarar skríða í vestrænnistórborg. Í fyrradag fögnuðu
íbúar London því að tilkynnt var að
þar yrðu Ólympíuleikarnir haldnir
árið 2012. Í gær voru borgarbúar í
losti eftir grimmilega árás. 37 manns
létu lífið í árás hryðjuverkamanna á
London í gær og um 700 manns særð-
ust, margir lífshættulega. Sprengjur
sprungu á fjórum stöðum á svipuðum
tíma í gærmorgun, þrjár í neðanjarð-
arlestum, ein í strætisvagni. Sam-
göngur í borginni lömuðust og neð-
anjarðarlestir hættu að ganga.
Ekki er vitað hverjir stóðu að baki
hryðjuverkunum, en böndin bárust
þegar að íslömskum öfgamönnum.
Jack Straw, utanríkisráðherra Bret-
lands, sagði að árásin bæri öll merki
þess að þau tengdust hryðjuverka-
samtökunum al-Qaeda. Lítt kunn
samtök tengd al-Qaeda lýstu yfir
ábyrgð á hryðjuverkunum og sögðu
að sama refsing vofði yfir Dönum,
Ítölum og öðrum „ríkjum krossfar-
anna“ ef þau kölluðu ekki liðsafla
sinn brott frá Afganistan og Írak. Á
heimasíðu arabísku sjónvarpsfrétta-
stöðvarinnar al-Jazeera var trúverð-
ugleiki þessarar yfirlýsingar dreginn
í efa og bent á að tilvitnun í Kóraninn
hefði verið röng.
Aðferð hryðjuverkamannanna var
ekki ólík þeirri aðferð, sem beitt var í
Madríd 11. mars í fyrra þegar
sprengt var á nokkrum stöðum á
sama tíma og á Bandaríkin 11. sept-
ember 2001 þegar fjórum farþega-
þotum var rænt nánast samtímis.
Meira er þó sameiginlegt með fjölda-
morðinu í Madríd þar sem 191 maður
týndi lífi. Árásin var framin þremur
dögum fyrir kosningar á Spáni.
Það er sennilega engin tilviljun að
árásin átti sér stað á sama tíma og
leiðtogar átta helstu iðnríkja heims
funda í Skotlandi. Ætla má að mark-
mið hryðjuverkamannanna hafi verið
að senda þeim skilaboð, en einnig
getur verið að þeir hafi talið að ör-
yggisviðbúnaður í London yrði minni
en ella vegna umfangsmikillar örygg-
isgæslu leiðtoganna.
Í Bandaríkjunum og löndum Evr-
ópu var öryggisgæsla hert í gær. Það
er hins vegar engin ástæða til að lúta
í lægra haldi fyrir hryðjuverkamönn-
um. Íbúar London sýndu í gær aðdá-
unarverða yfirvegun og rósemi þrátt
fyrir eitt mannskæðasta hryðjuverk,
sem framið hefur verið á Bretlandi.
Víða um heim var lýst yfir stuðningi
við Breta og ógnarverkin fordæmd.
Leiðtogarnir á G-8-fundinum stóðu
að baki Tony Blair, forsætisráðherra
Bretlands, þegar hann las upp yfir-
lýsingu í kjölfar hryðjuverkanna, en
síðar um daginn sneri hann til Lond-
on. „Við munum sýna með hug okkar
og virðuleika og rólegum en raun-
verulegum styrk sem breska þjóðin
býr yfir að okkar gildi munu sigra
þeirra,“ sagði Blair. „Markmið
hryðjuverka er einmitt að hræða fólk,
en við munum ekki láta hræða okk-
ur.“
Hryðjuverkin í Bandaríkjunum
fyrir tæpum fjórum árum mörkuðu
kaflaskipti. Íslamskir öfgamenn
höfðu áður framið hryðjuverk gegn
Vesturlöndum, en umfang árásarinn-
ar á valdamesta ríki heims hlaut að
kalla fram harkaleg viðbrögð. Eitt
hryllilegasta hryðjuverk seinni tíma
var framið í Rússlandi þegar téténsk-
ir aðskilnaðarsinnar réðust inn í
barnaskóla í Beslan með skelfilegum
afleiðingum. Hryðjuverkin í Madríd
fyrir ári og í London í gær sýna að
enn er langt í land í baráttunni við
hryðjuverkamenn, en eitt er víst að
hryðjuverk verða ekki kveðin niður
með því að gefast upp fyrir ofstæk-
ismönnunum.
Líkt og í árásunum á Bandaríkin og
Madríd stóð árásarmönnunum full-
komlega á sama um það hver fórn-
arlömb þeirra voru. Verknaður
þeirra var fullkomlega ómennskur og
verður ekki mennskur þótt bent sé á
óhæfuverk annarra.
Ken Livingstone, borgarstjóri
London, var ómyrkur í máli þegar
hann fordæmdi hryðjuverkin í gær:
„Ég vil leggja áherslu á eitt: Þetta
var ekki hryðjuverkaárás er beindist
gegn hinum voldugu og ríku, þetta
beindist ekki gegn forsetum eða for-
sætisráðherrum, þetta beindist gegn
venjulegum, vinnandi Lundúnabú-
um. Það felst engin hugmyndafræði í
slíku, þetta eru ekki einhver öfugsnú-
in trúarbrögð, þetta er fjöldamorð.“
Eins og áður sagði er ekki vitað
fyrir víst hverjir stóðu að baki árás-
inni, en þess verður að gæta að hún
verði ekki til þess að gripið verði til
hefndaraðgerða. Þegar í gær var far-
ið að bera á ótta meðal múslíma á
Bretlandi um að þeir myndu sæta of-
sóknum og var farið fram á aukna ör-
yggisgæslu í hverfum og við sam-
komuhús múslíma.
Íslamskir öfgamenn færa ýmis rök
að aðgerðum sínum, en árásir þeirra
eru atlaga að vestrænum gildum. Því
er það grundvallaratriði í baráttunni
við hryðjuverk að standa vörð um
vestræn gildi; standa vörð um það
opna lýðræðisþjóðfélag, sem skapað
hefur mesta frelsi og velmegun
mannkynssögunnar. Í hvert sinn,
sem þrengt er að þeim réttindum,
sem hefur tekið aldir að knýja fram,
er vatni ausið á myllu hryðjuverka-
mannanna.
Lundúnabúar hafa áður upplifað
erfiða tíma. Margir eru enn á lífi, sem
muna linnulausar loftárásir Þjóð-
verja á London í heimsstyrjöldinni
síðari, og þeir vita hvað það kostar að
berjast gegn andstæðingum lýðræðis
og frelsis. Árum saman voru hryðju-
verk Írska lýðveldishersins nánast
daglegt brauð í London. Árásirnar í
gær sýna hvað ógnin er nærri okkur.
Íslenskir athafnamenn eru með fyr-
irtæki í London, þar búa hundruð Ís-
lendinga og fjöldi ferðamanna var
þar á ferð að auki. Baráttan gegn
hryðjuverkum er því einnig barátta
Íslendinga. Það kann að virðast ólík-
legt að hryðjuverkamenn láti til skar-
ar skríða á Íslandi, en það er ekki úti-
lokað. Grundvallaratriði í þeirri
baráttu er að gefa ekki þumlung eftir
gagnvart þeim, sem vinna að mark-
miðum sínum í krafti ógnar og óhæfu-
verka eða svo vitnað sé aftur í orð
Blairs: „Við munum ekki láta hræða
okkur.“