Morgunblaðið - 30.10.2005, Blaðsíða 32

32 SUNNUDAGUR 30. OKTÓBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Fyrir tíu árum sat LucianoDutra suður í Brasilíu oglas sonnettur Jorge LuisBorges. Það vakti athygliLucianos að Ísland og
fornsögurnar komu þar iðulega við
sögu, og hann velti því fyrir sér
hvað í ósköpunum þetta Ísland væri
eiginlega. Forvitnin var vakin, hann
útvegaði sér bækur, leitaði á Netinu
og fyrr en varði var hann kominn á
kaf í Snorra-Eddu og Gylfaginn-
ingu, sem hann tók með áhlaupi og
ákvað að þýða strax yfir á portú-
gölsku. Það tókst auðvitað ekki, því
hann kunni ekki íslensku.
Í dag situr Luciano Dutra á Ís-
landi, les fornbókmenntir, og er full-
fær í málinu. Glíman við Gylfaginn-
ingu endaði í íslenskunámi við
Háskóla Íslands árið 2002, og hér
hefur hann verið síðan. Þegar kom
að því að Luciano ætti að velja sér
verkefni fyrir lokaritgerð, datt hon-
um í hug að gaman væri að taka
hliðarskref frá bókmenntunum og
skrifa þess í stað um sögulegt efni.
Þá kom til skjalanna vestur-íslensk-
ur vinur, sem benti Luciano á að í
Brasilíu væru íslenskir vesturfarar
og að lítið hefði verið skrifað um þá.
Luciano fannst rakið að reyna að ná
sambandi við þetta fólk og skrifa um
afdrif þess í nútímanum. Til var sjö-
tíu ára gömul saga Þorsteins Þor-
steinssonar, Ævintýri frá Íslandi til
Brasilíu, en ekkert úr samtímanum.
Búa enn á upprunalegum slóðum
„Fyrstu Íslendingarnir fóru héð-
an til Brasilíu árið 1863. Þetta var
nokkrum árum áður en ferðir til
Kanada hófust og var fyrsta tilraun-
in til skipulagðra ferða til Vestur-
heims. Héðan fóru þá fjórir ungir
menn. Tíu árum síðar fóru 37 Ís-
lendingar til Brasilíu, en þrír þeirra
fórust á leiðinni, í Hamborg í Þýska-
landi. Einn Íslendingur fór einsam-
all árið 1863.“ Alls voru þetta því 39
manns sem náðu landi og settust að
í Brasilíu. Luciano segir að í byrjun
hafi hópurinn haldið vel saman, í
borginni Curitiba í Suður-Brasilíu,
sem hann kallar höfuðborg Íslend-
inga í Brasilíu, og þar búa enn lang-
flestir afkomendur innflytjendanna.
„Þótt flestir Íslendinganna hafi ver-
ið bændur, voru þeir hámenntaðir
miðað við Brasilíumennina, því þeir
kunnu allir bæði að skrifa og lesa.
Ég held að þetta hafi verið mjög
mikilvægt fyrir velgengni þeirra úti.
Fjölskyldur sem eiga rætur sínar á
Fræði | Ungur Brasilíumaður rannsakar afdrif íslenskra innflytjenda í Brasilíu
Voru hámenntaðir, kunnu bæði að
Eftir Bergþóru Jónsdóttur
begga@mbl.is
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Oddur Helgason ættfræðingur og Luciano Dutra íslenskunemi skoða ættir íslensku Brasilíufaranna.
Í DAG er áhugi íslensku Brasilíumannanna á gamla
landinu að vakna, og nokkrir þeirra hafa komið
hingað í leit að rótum sínum. Áhuginn er gagn-
kvæmur og í dag vinnur Oddur Helgason ættfræð-
ingur hjá ORG ættfræðiþjónustunni að því að
styrkja tengslin með því að skrá niðja Brasilíu-
faranna í Espólín ættfræðigrunninn. Rannsóknir
Lucianos Dutra eru því ættfræðinni mikilvægar, og
á móti kemur, að auðveldara verður fyrir Brasilíu-
farana að rekja tengsl sín við frændfólk á Íslandi.
Oddur hefur reyndar mörg járn í eldinum, og rek-
ur ferðir Íslendinga út um allar jarðir. Hann er að
undirbúa það mikla verkefni að skrá niðja allra
brottfluttra Íslendinga sem sest hafa að fjarri
heimahögum. Hann segir því mikilvægt að þeir Ís-
lendingar sem hafi upplýsingar um brottflutt skyld-
menni, eða forfeður þeirra sem sest hafi að erlend-
Þetta er verkefni sem fjölmiðlar ættu að sýna meiri
áhuga.“
Oddur segir mikinn mun á ættfræðigrunnum
ættfræðinga og Íslendingabók. Henni sé ætlað
ákveðið hlutverk, en ættfræðigrunninum annað. Þar
séu mun ítarlegri upplýsingar um einstaklinga, og
að með skráningu á niðjum brottfluttra Íslendinga
sé mun betur hægt að henda reiður á afdrifum
þeirra út um allan heim. Það komi sér afar vel, þeg-
ar fólk snúi til baka að leita upprunans, en að líka
sé gaman að geta séð hvert leiðir Íslendinga liggi út
í hinn stóra heim. „Þessi elsta og almennasta
fræðigrein okkar Íslendinga er því líka í útrás.“
is, láti þær upplýsingar í té. „Ég bið fólk líka um að
henda ekki ættfræðigögnum, heldur leyfa okkur að
skoða. Allir Íslendingar geta svo eignast sínar fram-
ættartölur og haft í sinni tölvu.“
Og Oddur nefnir dæmi um gagnlegan fróðleik.
„Hér er ég til dæmis með bók um einn frægasta
listmálara Norðmanna, Kaare Espolin Johnson.
Hann er afkomandi Gísla Jónssonar sem var bróðir
Jóns Espólín. Í Íslendingabók er hægt að fletta upp
á Gísla, en síðan ekki söguna meir, því hann fluttist
til Noregs. Í annarri bók höfum við hins vegar upp-
lýsingar um alla hans afkomendur, og þær þarf að
skrá,“ segir Oddur hróðugur. „Við erum að tölvu-
skrá í okkar grunn alla Íslendinga og alla þá sem
tengjast þeim hérlendis og erlendis. Þetta er gríð-
armikið verk og tímafrekt, en afar mikilvægt fyrir
margvíslega rannsóknastarfsemi að það sé unnið.
Elsta og almennasta fræðigrein Íslendinga í útrás
TENGLAR
........................................................................
http://www.simnet.is/org