Morgunblaðið - 30.10.2005, Blaðsíða 72

Morgunblaðið/Sigurður Ægisson
RÓÐURINN herðist þessa dagana hjá vængjuðum smávinum, en
byljir og snjókoma gera þeim erfiðara fyrir með fæðuleit.
Þegar naprir vindar blása eru smáfuglar frá Skandinavíu, sem
hyggja á árlegar sólarlandaferðir sínar, gjarnir á að hrífast með
lægðum og berast stjórnlaust til Íslands. Einn fjölmargra gesta hér
á landi er svonefnd silkitoppa sem á varpheimkynni sín í norðan-
verðri Skandinavíu og austur með.
Þessi fallega silkitoppa hefur nú gert sig heimakomna á Siglu-
firði ásamt fimm félögum sínum og nýtur hún gestrisni bæjarbúa,
enda þekkja þeir harðneskju vetrarins. Hún gæddi sér á epli sem
Sigurður Ægisson, sóknarprestur og fuglaáhugamaður, setti út á
grein handa henni.
Sigurður segir lítið annað í stöðunni fyrir okkur mennina en að
aðstoða fuglana við að þreyja þorrann. „Silkitoppan á að geta lifað
af veturinn hér ef hún hefur æti,“ segir Sigurður og bætir við að
síðan sé bara að sjá hvort hún dvelji hér á landi eitthvað fram á
sumar. Silkitoppur hafi tilhneigingu til að fljúga af landinu strax
eftir veturinn, enda sé hér fátt fyrir þær að bíta og brenna, en þær
eru skordýra- og aldinætur.
Sigurður biður fólk um að hugsa til fuglanna sem eru á ferð í
garðinum, til dæmis með því að stinga epli upp í tré, t.d. á brotna
grein. „Þá er engin hætta á að snjórinn hylji það, en svo eru líka
þarfir fuglanna ólíkar, sumir borða korn en aðrir epli og annað
slíkt.“
Epli fyrir
vetrargesti
ÞVÍ er spáð að hægt verði að selja
114 milljónir lítra af mjólk á þessu
verðlagsári miðað við svokallaðan
próteingrunn, en Baldur Helgi
Benjamínsson, framkvæmda-
stjóri Landssambands kúa-
bænda, segir kraftaverk ef bænd-
ur nái að framleiða svo mikla
mjólk. Sala á mjólk jókst um 3% á
síðustu 12 mánuðum og söluaukn-
ingin síðustu þrjá mánuðina er
enn meiri. Framleiðslan í ágúst
dróst hins vegar saman um 7,6%.
Á síðustu 12 mánuðum hefur
sala á skyrdrykkjum aukist um
57%. Góð sala hefur einnig verið á
ostum og smjöri. Baldur Helgi
sagði að mjólkurframleiðendur
fagni að sjálfsögðu þessari góðu
sölu, en jafnframt hefðu þeir mikl-
ar áhyggur af því að þeir gætu
ekki aukið framleiðsluna eins og
þörf væri á. Tíðarfarið í haust
hefði verið sérlega óhagstætt,
sem hefði leitt til samdráttar í
framleiðslu. Heygæði væru ekk-
ert sérstök, en framleiðsluaukn-
ing síðustu ára hefði ekki síst ver-
ið drifin áfram af miklum
heygæðum. Svigrúmið til að auka
framleiðsluna væri því lítið.
Aðspurður sagði Baldur Helgi
að menn hefðu rætt um að sú
staða gæti komið upp að nauðsyn-
legt yrði að flytja inn mjólkurduft
fyrir mjólkuriðnaðinn. Hann
sagðist hins vegar vona að ekki
þyrfti að koma til þess.
Umræða um innflutning
á erfðaefni
Mikil umræða fer nú fram með-
al kúabænda um stöðuna í fram-
leiðslumálunum og ekki síður um
framtíð greinarinnar. Á fundum
bænda í Borgarfirði og Eyjafirði
voru nýverið samþykktar álykt-
anir um innflutning á erfðaefni til
kynbóta. Tillaga sama efnis var
hins vegar felld á bændafundi í
Skagafirði.
Baldur Helgi segir að færa
megi rök fyrir því að íslenski kúa-
stofninn sé vart sjálfbær. Líftími
kúnna sé alltaf að styttast vegna
aukinna krafna um mjólkurgæði.
Líftíminn sé núna að meðaltali
937 dagar sem þýði að hver kýr
mjólki að meðaltali í rúmlega tvö
og hálft ár. Sífellt fleiri bændur
séu í vandræðum með að fá nægi-
lega marga kálfa til uppeldis þrátt
fyrir að nær allir kvígukálfar sem
fæðast á landinu séu settir á. Til
viðbótar valdi aukinn kálfadauði
erfiðleikum, en kenningar hafa
verið uppi um að hann tengist
skyldleikarækt.
Sjá fram á að skortur
verði á mjólk til vinnslu
Eftir Egil Ólafsson
egol@mbl.is
 Kúastofninn | 8
„HVAÐ heitir hún aftur hún Gógó?“ nefnist
BA-ritgerð Ólafs Inga Ólafssonar og er rann-
sókn á gælunöfnum Guðrúna. Í ljós kom að
þrjár af hverjum fjórum Guðrúnum eru kall-
aðar gælunafni, flestar Gunna, en þar fyrir ut-
an komust 64 önnur gælunöfn á blað; Unna,
Dunda, Gúddí, Lallí, Nenna, Systa, Gungun
og Úa svo fáein séu nefnd.
„Það var m.a.s. eftir að ég var búinn að sía
frá þau gælunöfn sem gætu verið leidd af öðru
nafni, því helmingur þessara Guðrúna bar tvö
nöfn,“ segir Ólafur Ingi, sem fékk IM Gallup
til liðs við sig við fram-
kvæmd könnunarinnar.
Úrtakið var 800 Guðrúnir
og svarhlutfallið 67%.
26 árum á eftir áætlun
Ólafur Ingi starfar í
auglýsingabransanum og
stundaði nám í íslensku við
Háskóla Íslands í lok átt-
unda áratugarins. Hann
segir ritgerðina í raun 26
árum á eftir áætlun, en hann hafði heitið vin-
konu sinni, Kristínu Ingólfsdóttur, að drífa sig
í nám ef hún yrði háskólarektor.
Hugmyndina að efni ritgerðarinnar segir
hann hins vegar ekki nýja af nálinni, heldur
tilkomna fyrir aldarfjórðungi, þegar hann
veitti því eftirtekt hve nafnavenjur Íslendinga
hefðu breyst. Sjálfur er hann íhaldssamur í
nafngiftum og finnst fátt flottara en að vera
t.d. Friðrik Guðmundsson, sonur Guðmundar
Friðrikssonar Guðmundssonar Friðriks-
sonar. | Tímarit
Ólafur Ingi
Ólafsson
Með BA í gælunöfnum Guðrúna
MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLUNNI 1, 103 REYKJAVÍK, SÍMI 569 1100, SÍMBRÉF 569 1181, PÓSTHÓLF 3040,
ÁSKRIFT-AFGREIÐSLA 569 1122, NETFANG: RITSTJ@MBL.IS, AKUREYRI: KAUPVANGSSTRÆTI 1 SUNNUDAGUR 30. OKTÓBER 2005 VERÐ Í LAUSASÖLU 350 KR. MEÐ VSK.
4.SÆTIÐ
www.jorunn.is
LÖGREGLAN í Kópavogi gerði sl. föstudags-
kvöld húsleit á heimili á höfuðborgarsvæðinu. Við
leit fannst töluvert magn fíkniefna, á fjórða hundr-
að gramma, aðallega hass og maríjúana, einnig lít-
ilræði af amfetamíni. Jafnframt lagði lögreglan
hald á loftskammbyssu sem fannst á heimilinu.
Tveir aðilar voru handteknir á vettvangi og var
þeim sleppt að skýrslutökum loknum, en málið er
enn í rannsókn. Við húsleitina naut lögreglan í
Kópavogi aðstoðar sérsveitar ríkislögreglustjóra
og tollgæslunnar.
Hald lagt
á fíkniefni og
loftskammbyssu
GRÓSKA er í íslenskri fata-
hönnun og virðast hönnuðir
sækja innblástur sinn víðs-
vegar að; í náttúruna jafnt sem
tíðarandann fyrr og nú. Við-
fangsefnin eru ólík, útfærsl-
urnar margvíslegar og frum-
leikinn oftast í fyrirrúmi.
Í Tímariti Morgunblaðsins í
dag gefur að líta sýnishorn af
hönnun nokkurra íslenskra
fatahönnuða. Stöllurnar Sæ-
unn Huld Þórðardóttir og Jette
Jonker hanna t.d. undir merk-
inu Trilogia og reka sam-
nefnda verslun við Laugaveg-
inn. Flíkurnar á myndinni er
samstarfsverkefni þeirra og
draga að hluta dám af gömlum
íslenskum búningum. | Tímarit
Íslensk flík engri lík
ÍSLENSKIR ættfræðigrunnar kunna að þykkna
verulega á næstu árum, því fyrir dyrum stendur
að skrá í þá niðja brottfluttra Íslendinga sem sest
hafa að erlendis. „Þetta er gríðarmikið verk og
tímafrekt, en afar mikilvægt fyrir margvíslega
rannsóknastarfsemi að það sé unnið,“ segir Oddur
Helgason hjá ORG ættfræðiþjónustunni.
Luciano Dutra, brasilískur íslenskunemi í við
Háskóla Íslands, vinnur nú að lokaritgerð um þá
Íslendinga sem fluttust búferlum til Brasilíu 1863
og 1873, og með rannsóknum hans hefur nú verið
hafist handa við að færa inn í grunninn niðja
þeirra Íslendinga sem þangað fluttust. | 32
Útrás ættfræðinnar
ÍSLENSKA karlalands-
liðið í handknattleik
sigraði á fjögurra landa
móti í Póllandi, en síðasti
leikur liðsins var í gær.
Þá lagði liðið Norðmenn
að velli 26:23 en hafði áð-
ur gert 32:32-jafntefli
við Dani og lagt Pólverja
með einu marki, 38:37.
Íslenska liðið fékk því fimm stig í mótinu og sigr-
aði. Guðjón Valur Sigurðsson var markahæstur í
leiknum í gær með 10 mörk en alls gerði hann 25
mörk á mótinu.
Ísland vann í Póllandi
„BRESKIR vísindamenn fylgjast mjög náið með
gæsastofnunum á vetrarstöðvunum og við munum
fá upplýsingar þaðan svo að við vitum hverju eiga
megi von á þegar fuglarnir koma til landsins í
vor,“ segir Halldór Runólfsson yfirdýralæknir að-
spurður um líkur á því að íslensku gæsastofnarnir
beri fuglaflensusmit til landsins í vor.
Halldór segir eðlilegt að veiðimenn velti því fyr-
ir sér, hvort óhætt sé að veiða og meðhöndla villta
fugla þegar svona stendur á. „Menn eru ónæmir
fyrir flestum afbrigðum fuglaflensunnar svo á
þessu stigi er óþarft að hafa áhyggjur,“ segir Hall-
dór. | 34
Gæsir vaktaðar
♦♦♦
♦♦♦
♦♦♦
♦♦♦