Morgunblaðið - 02.11.2005, Qupperneq 26

26 MIÐVIKUDAGUR 2. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
VÖKULL talsmaður margra sem
búa við skertan hlut í samfélaginu,
séra Toshiki Toma, siglir léttilega
fram hjá ótal vandkvæðum þegar
hann mælir með kirkjulegri hjóna-
vígslu samkynhneigðra
í Mbl. 22/10. Erfitt á ég
með að halda röklegum
þræði í lestri grein-
arinnar, þ.e. að sjá
hvernig eitt leiði af öðru
eða styðji hvað við ann-
að í þeim efnisbútum
sem þar er stillt upp.
Stefnan sem einkennir
greinina er frjálslynd-
isguðfræði eða endur-
skoðunarhyggja í trú
og siðfræði (revision-
ism) eins og nú er kall-
að. Engar brigður
skulu á það bornar, að Toshiki er ein-
lægur og vel meinandi, en það er eng-
in trygging fyrir því að rata á rétta
niðurstöðu, og verður hér leitazt við
að sanna, að rök hans í greininni
standist ekki.
Í stað þess að binda sig við orð Jesú
Krists um þann vilja Guðs að stofna til
hjúskapar manns og konu leggur
Toshiki áherzlu á, að hjónabandið hafi
verið „samfélagsleg venja löngu áður
en kristin trú og menning kom til sög-
unnar“ og formin verið „mismunandi
eftir menningarheimum,“ t.d. séu
„bæði fjölkvæni og ein-
kvæni þekkt“. Hverju
breytir það um boðun
Krists? Er Toshiki að
segja, að fyrirmæli Jesú
um einkvæni karls og
konu lýsi bara skeikulli
vitneskju? Jesús kenndi
með guðlegu valdi og
yfirsýn sem gaf honum
rétt og aðstöðu til að
tala til allra menningar-
heima og síðari tíma,
umfram allt til kirkju
sinnar. Þarf póstmód-
ernísk afstæðishyggja
að þrengja svo að kristnum presti á
21. öld, að hann velji að umbreyta
Jesú sjálfum í afstæðishyggjumann?
Eða á nú að reyna að hafa vit fyrir
Kristi?
Eitt eru hæpnar hugleiðingar
Toshikis um fjölkvæni, en ennþá
skýrar talar hann um „kynjasamsetn-
inguna í hjónabandi“ sem „bundna
við ákveðinn menningarheim.“
Toshiki predikar að samkynhneigðir
eigi að fá að giftast hver öðrum og
það í þjóðkirkjunni. Meginátyllan er
sú, að „kennisetning kristninnar er
alls ekki óbreytanleg“. Sú fullyrðing
er bæði rétt og þó fyrst og fremst
röng. Boðskapur Krists er sannleikur
sem stendur um aldir, þótt hitt sé
rétt, að mönnum gengur misvel að
skilja hann og túlka, eins og bert er af
ósamræmi í trúarsetningum ólíkra
safnaða, þó fyrst og fremst um jað-
aratriði kristinnar trúar. En engin
ástæða er til að misskilja eða afbaka
orð Jesú um hjónabandið í þessu
samhengi; hér er einnig við postula
hans að styðjast. Þannig kenndi Jes-
ús sjálfur: „Hafið þér eigi lesið, að
skaparinn gjörði þau frá upphafi karl
og konu og sagði: „Fyrir því skal
maðurinn yfirgefa föður og móður og
búa við eiginkonu sína, og þau tvö
skulu verða eitt hold“?“ (Mt.19.4–6;
Mk.10.6–8). Kristur hefur því talað
um kynjasamsetningu hjónabandsins
og deginum ljósara hver vilji hans var.
Þessi eindregnu fyrirmæli eru for-
senda ýmissa ummæla postulanna um
hjónabandið (I.Kor.7.2 o.áfr., Ef.5.25
& 31, I.Þess.4.4, I.Pét.3.7). Þar við
bætist, að blátt bann Gamla testa-
mentisins (GT) við samförum karls við
karl (3.Mós.18.22) er staðfest og ítrek-
að með notkun áþekkra hugtaka í
bréfum Páls postula (I.Kor.6.9–11,
I.Tím.1.8–11, sbr. Róm.1). Eins kom-
umst við ekki hjá því að sjá, að í
Róm.1.26b er lesbískum kynmökum
hafnað.
En Toshiki vill ekki að þetta mál
snúist um kennisetningar – „frekar
um það hver hefur hugrekki til þess
að stíga fram og hvenær til þess að
leiða breytingarnar þar [í kristninni] í
samræmi við aukinn skilning okkar og
þekkingu á manneskjunni og rétt-
indum hennar.“ – Þetta með hugrekki
hinna breytingagjörnu er undarlega
mælt í andrúmi pólitísks rétttrúnaðar
þar sem fáir hafa þor til að standa
gegn ýtrustu réttindakröfum samkyn-
hneigðra. – Með „þekkingu á mann-
eskjunni“ á Toshiki sennilega við nið-
urstöður fræða um rætur og einkenni
samkynhneigðar; en ég er hins vegar
(eftir að hafa lengi kynnt mér þetta) á
sama máli og Dan Browning í
Chicago-háskóla: „Kristið fólk, bæði
frjálslynt og íhaldsamt, er fáfrótt um
vísindarannsóknir á samkynhneigð.“
Þetta á raunar við um fleiri en þá
kristnu!
Aftur að þeim mannréttindum sem
Toshiki vísaði til, að við höfum nú
„aukinn skilning“ á: Er hann ekki að
ganga út frá því, sem hann ætti að
sanna? Er þetta ekki vítahringur í
rökleiðslu, sem margir þekkja undir
heitinu ’begging the question’? M.ö.o.:
Hann gefur sér, án þess að rökstyðja
það, að kirkjuleg vígsla samkyn-
hneigðra sé mannréttindi, og fær út
þá niðurstöðu að kirkjunni beri að
taka upp hjónavígslu samkyn-
hneigðra!
Í leiðinni slysast hann til að snið-
ganga boð GT og NT um hjónabandið
(opnar jafnvel dyrnar fyrir fjölkvæni)
og lokar augunum fyrir ströngum við-
vörunum GT og sjálfs kirkjuföður
lútherskrar guðfræði, Páls postula,
gegn kynmökum fólks af sama kyni.
En kristnir menn – og það hlýtur þá
líka að ná til þjóðkirkjunnar – mega
ekki óvirða heilaga Ritningu með ann-
arlegri kenningu sem á sér þar alls
enga stoð.
Nauðsyn bar til, að einhverju yrði
svarað af þeim greinaskrifum sem
herja á biblíulega grundvallaða stefnu
kirkjunnar. Hitt er engu að síður mik-
ilvægt að við reynum að hjálpa sam-
kynhneigðu fólki af velvild og virð-
ingu og sem mestum skilningi á þeim
aðstæðum sem þar er við að glíma.
Verður um það fjallað í annarri grein.
Ótæk rök fyrir kirkjulegri
vígslu samkynhneigðra
Jón Valur Jensson svarar grein
séra Toshiki Toma ’Eða á nú að reyna aðhafa vit fyrir Kristi?‘
Jón Valur Jensson
Höfundur er guðfræðingur.
UNDIRRITAÐUR ákvað að gefa
kost á sér í prófkjöri Samfylkingar
Hafnarfirði og stefna á 3.–5. sæti á
lista hennar.
Ástæður þess eru
meðal annars að stjórn
60+ Hafnarfirði þar
sem undirritaður er
formaður hvatti mig
einróma til að bjóða
krafta mína fram í
þágu Hafnarfjarðar.
Einnig má segja að
alls ekki er sama
hvernig búið er að íbú-
um í Hafnarfirði hvort
sem eru eldri eða yngri
borgarar bæjarins og
tel rétt á að rödd fólks
með reynslu lífsbarátt-
unnar hafi þar eitthvað
til málanna að leggja.
Nokkur áherslu-
atriði mín eru eftirfar-
andi.
Númer eitt er, að ég
tel að stefna verði á
fjölgun rýma á hjúkr-
unarheimili fyrir aldr-
aða hér í bæ eftir öllum
þeim ráðum sem tæk
eru. Þá hugsa ég til
þess möguleika að
Hafnarfjarðarbær greiði meira í
byggingu í slíku heimili en lög gera
ráð fyrir. En samkvæmt lögum ber
sveitarfélögum að greiða 15% af
byggingarkostnaði en Reykjavík
féllst á að greiða 30% og þá skrifaði
heilbrigðisráðherra undir fyrir hönd
ríkisvaldins um byggingu hjúkr-
unarheimilis fyrir aldraða.
Fjármagna mætti hugsanlega
stækkun t.d. af innheimtu af auknum
tekjum af gatnagerðar- og lóð-
argjöldum sem er verið að úthluta á
næstunni.
Það er í reynd skömm að því
hvernig ríkisvaldið hefur búið að
öldruðum hér í bæ og engu líkara en
það vilji bara gleyma því fólki er búið
er að ljúka sínum störfum í þágu
lands og þjóðar.
Það er furðulegt að ráðherrar rík-
isstjórnarinnar t.d.héðan úr Hafn-
arfirði, virðulegur fjármálaráðherra
og virðulegur menntamálaráðherra
þeir virðast ekki vita af þeim vanda-
málum sem eru hér á Sólvangi, ég
tala nú ekki um virðulegan heilbrigð-
isráðherra er virðist alveg koma af
fjöllum er þessi mál eru rædd. Þessi
mál eru til skammar fyrir þá ráða-
menn landsins að slíkt ástand skuli
vera á 21. öld sem á Sólvangi Hafn-
arfirði eru.
Ég tel að stefna skuli að því að
leikaskólagjöld verði
felld niður á næstunni
og leikskólinn verði því
gjaldfrjáls fyrir for-
eldra í framtíðinni.
Ég tel rétt að skoða
það að frítt verði í
strætó fyrir t.d. 18 ára
og yngri og eldri borg-
ara bæjarins. Í staðinn
gæti komið til greina að
bæjarfélagið greiddi
ákveðna upphæð í
styrkingu rekstursins.
Íþrótta- og æskulýðs-
starfsemi þarf enn-
frekar að efla, þó frá-
bær hafi verið. Við
eigum að stefna á
hækkun aldurs er greitt
er fyrir í æfingar hjá
íþróttafélögum og til
annarrar æskulýðs-
starfsemi, því ekkert er
betra forvarnarstarf en
gróskumikil starfsemi
hjá þessum aðilum.
Það þarf vissulega að
efla atvinnulíf í Hafn-
arfirði, þar tel ég að
ávallt þurfi að vera nóg framboð af
hentugum lóðum fyrir bygging-
araðila á hagkvæmu verði fyrir alla
aðila.
Í sambandi við hafnsækna at-
vinnustarfsemi er nauðsynlegt að
huga að möguleikum á frekari heim-
sóknum erlendra farþegaskipa, inn-
lendra og erlendra flutninga- og
fiskiskipa. Til þess þarf Hafnarfjarð-
arhöfn ávallt að vera með skynsama
markaðsstarfsem í gangi.
Skattar af atvinnustarfsemi skulu
ávallt vera sem hagkvæmastir fyrir
bæjarfélag og einstaklinga er vilja
styrkja okkar frábæra bæjarfélag
með atvinnustarfsemi hér í bæ.
Þetta eru nokkrir áherslupunktar
er ég mun berjast fyrir ef ég fæ til
þess styrk í prófkjöri Samfylkingar í
Hafnarfirði 5. nóvember nk. en þar
gef ég kost á mér í 3. til 5. sæti.
Með reynslu af
lífsbaráttunni
Eftir Jón Kr. Óskarsson
Jón Kr. Óskarsson
’… alls ekki ersama hvernig
búið er að íbú-
um í Hafnarfirði
hvort sem eru
eldri eða yngri
borgarar
bæjarins …‘
Höfundur er lífeyrisþegi,
varaþingmaður og gefur kost á sér
í 3.–5. sæti á lista Samfylkingarinnar
í Hafnarfirði.
Prófkjör Hafnarfjörður
Í GEGNUM aldirnar hafa reglu-
lega komið upp heimsfarsóttir
(pandemics) sem átt hafa upptök í
dýrum. Sjúkdómar sem þannig geta
borist úr dýrum í menn og/eða öfugt
kallast á alþjóðavísu „zoonoses“ og
hafa uppá íslensku verið kallaðir
„súnur“. Einn slíkur sjúkdómur, sem
mikið er rætt um þessa dagana, er hin
svokallaða fuglaflensa, sem til þessa
hefur fyrst og fremst verið alvarlegur
dýrasjúkdómur. Alþjóða heilbrigð-
ismálayfirvöld telja hins vegar miklar
líkur á að veiran geti breyst og valdið
alvarlegri heimsfarsótt í fólki, en hve-
nær það gerist er óvíst. Fuglaflensan
mun án efa berast hingað og þá kem-
ur til kasta dýrasjúkdómayfirvalda að
hefta útbreiðslu hennar, en til þess að
fylgjast með útbreiðslu og framvindu
slíkra ógna verður að vera til staðar
öflug starfsemi á sviði dýrasjúkdóma-
greininga og -rannsókna. Við viljum
með þessari grein benda á tvö mik-
ilvæg atriði sem ekki hefur verið
nægilega hugað að í þessu sambandi:
1. Mikilvægi þéttrar samvinnu
þeirra aðila sem koma að baráttunni
við dýrasjúkdóma (þ.m.t. súnur).
2. Mikilvægi þess að leysa rann-
sóknir á dýrasjúkdómum úr viðjum
hnignunar og hefja nú þegar upp-
byggingu þessarar starfsemi á nýjum
stað.
AD1. Embætti yfirdýralæknis, sem
bráðlega verður deild í Landbúnaðar-
stofnun með aðsetur á Selfossi, hefur
yfirumsjón með baráttunni við dýra-
sjúkdóma. Hinsvegar er aðeins ein
stofnun á Íslandi sem hefur að megin-
viðfangsefni að rannsaka og greina
dýrasjúkdóma en það er Tilraunastöð
Háskóla Íslands í meinafræði að
Keldum (hér eftir kallað Keldur).
Þrátt fyrir nokkuð villandi nafn eru
Keldur, og hafa í raun alltaf verið,
„Rannsóknastofnun dýrasjúkdóma“
og á þann hátt svarað til sk. „Veter-
inary institute“ erlendis. Vegna þess
að ekki hefur verið fyrir hendi dýra-
læknaháskóli eða -deild á Íslandi hef-
ur stofnunin, í samvinnu við lækna-
deild og embætti yfirdýralæknis, auk
þess sinnt hlutverki þekking-
arkjölfestu í dýrasjúkdómafræði.
Lengst af hefur verið mjög þétt sam-
starf milli Keldna og embættis yfir-
dýralæknis en nokkrir af lykil-
mönnum embættisins hafa haft
aðsetur á Keldum og átt stóran þátt í
að mynda þá sérfræðiþekkingu á sviði
dýrasjúkdóma sem skilað hefur góð-
um árangri. Frá og með áramótum
flytjast hinsvegar flestir þessara lyk-
ilstarfsmanna til Selfoss. Við teljum
augljóst, ekki minnst í ljósi þeirrar
hættu sem nú steðjar að, að slíkur
flutningur veiki rannsóknir og bar-
áttu við dýrasjúkdóma.
AD2. Keldur, sem eitt sinn voru í
fremstu röð hvað varðar aðstöðu og
tækjabúnað til rannsókna, búa nú við
þau skilyrði að stofnunin getur ALLS
EKKI unnið með hættuleg smitefni á
borð við fuglaflensuveiruna. Sam-
kvæmt reglum Alþjóða heilbrigðis-
málastofnunarinnar er beinlínis bann-
að að vinna undir sama þaki með
inflúensuveirur úr dýrum og mönnum
einmitt vegna þeirrar hættu sem blas-
ir við: að veiran geti breyst í manna-
farsótt. Í þessu ljósi þykir okkur
brýnt að benda á hlutverk Keldna í
baráttunni gegn dýrasjúkdómum al-
mennt og súnum eins og fuglaflens-
unni sérstaklega. Fyrir um fjórum ár-
um ákváðu stjórnvöld að flytja
starfssemi Keldna og byggja upp nýja
aðstöðu í Vatnsmýrinni. Árlegum
beiðnum Keldna um fjármagn til að
reisa svokallaða öryggisrannsókna-
stofu hefur síðan alltaf verið hafnað
og í raun hefur verið sett á
framkvæmdastöðvun að Keldum. Ný-
lega var samþykkt tillaga að deili-
skipulagi fyrir há-
tæknisjúkrahús í
Vatnsmýrinni þar sem
gert er ráð fyrir upp-
byggingu Keldna í
tengslum við aðra
rannsóknastarfssemi á
vegum heilbrigðisvís-
indadeilda. Þetta er
mjög álitlegur kostur
en ekki er gert ráð fyrir
að verk hefjist við þann
hluta fyrr en í fyrsta
lagi 2015-2018. Fram
að þeim tíma, að ekki sé
nú talað um að þeim tíma liðnum, mun
stofnunin tæplega verða til stórræð-
anna. Sú vá sem nú stendur fyrir dyr-
um setur að okkar mati stöðu dýra-
sjúkdómarannsókna hér á landi í nýtt
ljós og ætti engum að dyljast mik-
ilvægi þess að styrkja, fremur en liða í
sundur og setja í farveg hnignunar,
þennan málaflokk. Enda þótt væna
megi undirritaða um að nota þær
hörmungar sem í vændum kunna að
vera til að styrkja eigin vinnustað vilj-
um við segja eftirfarandi okkur til
málsbóta: Starfsfólk á Keldum vinnur
daglega við að greina smitsjúkdóma í
dýrum og aðstaðan sem við höfum til
þessa er skv. úttekt tveggja erlendra
matsnefnda óviðunandi. Við höfum
getað staðið vaktina í trausti þess að á
Íslandi hafa verið fremur litlir mögu-
leikar á að fá inn á borð til okkar
hættulega smitsjúkdóma. Við þær að-
stæður sem nú blasa við munum við
að sjálfsögðu gera okkar besta, en
með minnkandi liðsafla og að-
stöðuleysi verður sá róður ekki auð-
veldur og í raun ómögulegur sé litið
raunsætt á málið.
Í ljósi ofanritaðs skorum við á
stjórnvöld að flýta uppbyggingu
Keldna á nýjum stað eins og kostur
er, ellegar losa þá framkvæmdastöðv-
un sem nú er við líði. Hæstvirtan
landbúnaðaráherra hvetjum við til að
láta fagleg sjónarmið ráða og endur-
skoða flutning dýralækna til Selfoss,
en huga frekar að staðsetningu þeirr-
ar starfsemi í Vatnsmýrinni í ná-
munda við Keldur og aðrar heilbrigð-
isvísindagreinar.
Fuglaflensan og
aðrir dýrasjúkdómar
Einar Jörundsson og Eggert
Gunnarsson fjalla um rann-
sóknir og aðbúnað á Keldum
’Starfsfólk á Keldumvinnur daglega við að
greina smitsjúkdóma í
dýrum og aðstaðan sem
við höfum til þessa er
samkvæmt úttekt
tveggja erlendra mats-
nefnda óviðunandi.‘
Eggert Gunnarsson
Einar er dýralæknir, sérfræðingur við
Tilraunastöð HÍ í meinafræði að Keld-
um og MBA-nemi við Háskóla Íslands.
Eggert er dýralæknir og yfirmaður
sýkla-sníkjudýra- og meinafræðideildar
Tilraunastöðvar Háskóla
Íslands í meinafræði að Keldum og
jafnframt dósent í örverufræði við
líffræðiskor HÍ.
Einar Jörundsson