Morgunblaðið - 30.11.2005, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 30. NÓVEMBER 2005 29
UMRÆÐAN
MÁLIÐ
MOGGANU
M Á MOR
GUNMÁLIÐ FY
LGIR MEÐ
STÚDÍÓSÁ
ND ER OF
METIÐ
TÓNLISTA
RDÚETTIN
N HAIRDO
CTOR
ÁGÆTI lesandi, ég vil byrja á
að þakka Gunnari Ármannssyni
lögmanni fyrir orð í
tíma töluð í ágætri
grein í Morgun-
blaðinu föstudaginn
25. nóvember sem
fjallaði um tvískinn-
ung í heilbrigðiskerf-
inu, en þar kemur
fram að nokkurs kon-
ar kvótakerfi er að
þróast í samningum
sérfræðilækna og
Tryggingastofnunar.
Grein Gunnars lýsir
ástandinu vel almennt
en mig langar að lýsa
því út frá sjónarhóli bækl-
unarskurðlæknis sem starfar í
kerfinu. Þar sem ég starfa í Orku-
húsinu eru margir aðrir bækl-
unarlæknar sem allir eru á samn-
ingi við Tryggingastofnun.
Bæklunarlæknar hafa fast magn
eininga sem er útreiknað og reikn-
ast skerðing eftir að þær einingar
eru búnar þannig að frekari vinna
eftir það er mjög kostnaðarsöm
þar sem greiða þarf aðstöðugjöld
af aðgerðum til að reka skurðstof-
urnar. Þannig að ef unnið yrði
meira en einingar frá Trygg-
ingastofnun leyfa myndi stöðin
óhjákvæmilega verða gjaldþrota.
Síðan er líka persónulegur kvóti á
hvern bæklunarlækni þar sem eft-
ir ákveðinn fjölda aðgerða eða ein-
inga kemur til 80% afsláttur af
heildarverði aðgerðar. Nú, allt
þetta er gert til að hafa hemil á
útgjöldum ríkisins og er það í
sjálfu sér vel. Vinna utan kerfis,
þ.e. að sjúklingur greiði sjálfur, er
miklum takmörkunum háð í samn-
ingum lækna og
Tryggingastofnunar
og ekki fýsilegur
kostur að mínu mati.
Aukaverkun við þessa
stjórnun er að biðlist-
ar myndast og fólk
fær ekki þjónustu.
Það er kannski allt í
lagi ef þjónustan væri
óþörf. Margir af
læknum Orkuhússins
vinna eftir tilvísunum
frá heimilislæknum til
að sortera út léttvæg
vandamál. Þrátt fyrir
það hefur ekki verið hægt að anna
eftirspurn. Í raun má líkja kerfinu
í dag við bifreiðatryggingar sem
allir þekkja hvernig virka. Kúnni
sem kemur með bílinn sinn í lok
árs hringir í tryggingafélagið og
er með bílinn óökufæran eftir
árekstur. Þá segir trygginga-
félagið því miður hafa verið svo
mörg tjón á þessu ári að hann
verði að bíða til næsta árs og
hringja aftur í janúar. Ef kúnninn
þarf nauðsynlega að fá bílinn sinn
í lag, hann gæti til dæmis verið
leigubílstjóri, fer sjálfur á verk-
stæðið og vill borga úr eigin vasa
þá segir verkstæðisformaðurinn:
því miður má ég bara taka við bíl-
um skv. beiðni frá tryggingafélag-
inu annars missi ég samninginn
við tryggingafélagið. Ég spyr, er
einhver sem telur að þetta geti
gengið til lengdar í okkar þjóð-
félagi. Ég er þeirrar skoðunar að
brotið sé á rétti sjúklinga til að fá
þjónustu. Ég tel að samningur
Tryggingastofnunar við sérfræð-
inga sem nú er í gildi skerði bæði
atvinnufrelsi lækna og brjóti
harkalega á réttindum sjúklinga.
Læknastöðin í Orkuhúsinu sem og
aðrar einkareknar læknastöðvar
vinna nú á föstum afköstum en
það er mikil og vaxandi eftirspurn
eftir þjónustu og full ástæða til að
auka afköstin. Það skilja allir að
ríkið getur ekki greitt allt fyrir
alla en að banna þjónustuna er
ekki lausnin. Í janúar á næsta ári
verður bið eftir tímum á stofu hjá
sumum sérfræðingum í Orkuhús-
inu 4–6 mánuðir. Það er beinlínis
þjóðhagslega óhagkvæmt að nýta
ekki að fullu þá sérþekkingu sem
þar er til staðar. Þjónustan á að
mínu mati að vera þegar kúnninn
þarf á henni að halda ekki þegar
tryggingafélagið ákveður.
Kvóti í sérfræði-
lækningum
Ágúst Kárason fjallar um
samning Tryggingastofnunar
við sérfræðinga ’Ég tel að samningurTryggingastofnunar við
sérfræðinga sem nú er í
gildi skerði bæði at-
vinnufrelsi lækna og
brjóti harkalega á rétt-
indum sjúklinga.‘
Ágúst Kárason
Höfundur er bæklunarskurðlæknir.
„Í SÍNUM nútímabúningi er trú-
leysið án efa í hópi mestu afreka
mannshugans“. Þessi orð lét hinn
heimsþekkti breski guðfræðingur
Alister McGrath falla í
bókinni The Twilight
of Atheism (2005) þar
sem hann rekur sögu
trúleysishreyfing-
arinnar frá upphafi
hennar í frönsku bylt-
ingunni fram á okkar
dag. Orð McGraths
endurspegla þá visku
að „það getur verið
gaman að ræða við
gáfaða heiðingja“, eins
og herra Sigurbjörn
Einarsson biskup
benti á í grein árið
1948. Ein megin-
ástæða þess að trú-
leysishreyfingin komst
á flug er að mati
McGraths sú að „ef
Guð er ekki til, þá eru
mannsandanum engin
takmörk sett“ og „ekki
þarf að virða og við-
halda guðlega ákvarð-
aðri félags- og stjórn-
málaskipan“. Með því að kippa Guði
út úr samfélagsumræðunni „var allt
hægt, þar á meðal stofnun nýs sam-
félags sem frelsað var undan oki ein-
ræðis og frönsku kirkjunnar“. Trú-
leysishreyfingin er því nátengd sögu
málfrelsis og lýðræðis í vestrænni
menningu eins og berlega má sjá í
Frelsinu (1859) eftir John Stuart
Mill. Ástæða þess að ég er að hamra
á þessum staðreyndum er sú að ég
er ósáttur við þann veigamikla sess
sem kristinfræðsla skipar í menntun
barnanna minna.
Því er oft haldið fram að kristnin
sé svo samofin menningu okkar að
réttlætanlegt sé að leggja viðlíka
áherslu á trúarbragðamenntun
barna okkar og gert er í mennta-
kerfinu í dag. Það er engum blöðum
um það að fletta að menning okkar á
sér kristnar rætur og efast ég ekki
um gildi þess að fræða börnin okkar
um kristna trú og tengsl hennar við
önnur trúarbrögð. Spurningin snýst
um hvernig staðið er að þessari
kennslu, á hvaða grunni hún er
byggð, og hversu miklum tíma er
réttlætanlegt að eyða í hana. Að
mínu viti á þetta að vera almenn
trúarbragðafræðsla sem ekki má
bera of mikinn keim af hagsmunum
Þjóðkirkjunnar. Í þessu felst að gera
þarf öllum trúarbrögðum jafn hátt
undir höfði og þar með verður að
draga úr vægi kristinnar fræðslu,
sem þeir foreldrar er áhuga hafa
geta sótt fyrir börn sín í sunnudaga-
skóla Þjóðkirkjunnar. Í ljósi þess
sem áður segir þarf einnig að upp-
fræða börnin okkar um trúleys-
ishugtakið og hvaða þýðingu það
hefur haft fyrir menninguna.
Við þessu er hins vegar varla að
búast meðan trúarbragðafræðslan
er leidd af Þjóðkirkjunni sem hefur
innanborðs áhrifamikla einstaklinga
sem telja „trúleysi ógna mannlegu
samfélagi, viðskiptum og stjórn-
málum; ótryggð og ótrú ógnar upp-
eldi barna okkar, sundrar heimilum
og fjölskyldum. Valið stendur milli
trúar og trúleysis á vettvangi hvers-
dagsins, sem og viðskipta og stjórn-
mála. Ég er ekki í vafa um að flestir
myndu að athuguðu máli velja
trúna.“
Þessi orð lét biskup Íslands, herra
Karl Sigurbjörnsson, falla í prédik-
un 1. janúar 2003 og endurspegla
þau sjónarmið margra trúaðra ein-
staklinga að trúleysi feli sjálfkrafa í
sér siðleysi, sem er argasta firra.
Eins og faðir herra Karls gaf í skyn
árið 1948 geta trúaðir einstaklingar
lært ýmislegt af hinum trúlausu og
skynsemishyggjunni sem þeir að-
hyllast. Með þetta að leiðarljósi
verðum við að fræða börn okkar um
þátt trúleysishugsjónarinnar í mál-
frelsi samtímans, sem gerir okkur til
að mynda kleift að fræða börnin
okkar um önnur trúarbrögð en
kristni, og almenn lýðréttindi okkar.
Á sama hátt verðum við að fræða
börnin okkar um vísindin, sem eru
ein af helstu stofnunum samtímans,
og hugmyndafræði
þeirra er grundvallast á
því að engir yfirnátt-
úrulegir kraftar séu til
staðar í náttúrunni, án
þess þó að segja nokkuð
af eða á um tilvist Guðs.
Ég legg því til að hluta
þess tíma sem eytt er í
trúarbragðafræðslu í
grunnskólum landsins
verði varið í að fjalla um
mikilvægi málfrelsis og
lýðræðis, sem mun gera
börnin okkar að betri
þátttakendum í okkar
lýðræðislega samfélagi.
Ég legg einnig til að
hluta þessa tíma verði
varið í að kynna börn-
unum sögu vísindanna
og þátt þeirra í menn-
ingu okkar, sem án efa
mun auka áhuga þeirra
á vísindum og mik-
ilvægi þeirra fyrir
framtíðina. Málfrelsi,
lýðræði og vísindi eru ekki síður
hornsteinar samfélagsins en kristnin
og fyrst börnin okkar geta þegar í
fyrsta bekk lært um Jesú, Guð og
Búdda, geta þau allt eins lært um
hugmyndir Holbachs, Voltaires,
Mills, Darwins og Newtons.
Trúleysi skiptir
líka máli
Steindór J. Erlingsson fjallar
um vísindi, trúleysi og trúar-
bragðakennslu
Steindór J. Erlingsson
’Málfrelsi, lýð-ræði og vísindi
eru ekki síður
hornsteinar
samfélagsins en
kristnin …‘
Höfundur er doktor
í vísindasagnfræði.