Morgunblaðið - 05.12.2005, Síða 19

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 5. DESEMBER 2005 19
MENNING
Slökkvilið
Höfuðborgarsvæðisins
Látið kerti aldrei
loga innanhúss
án eftirlits
Munið að
slökkva á
kertunum
i
ÞÓ að tími risaeðlanna sé löngu liðinn
undir lok og þó nokkur ár síðan risa-
eðlurnar urðu geysivinsælar í gegn-
um myndir á borð við Jurassic Park
og fleiri er ekki um það að villast að
risaeðlurnar eru komnar til að vera.
Þær eru stór hluti af hugmyndaheimi
barnanna um dýraflóru heimsins og
jafnlifandi fyrir þeim og fílar eða gír-
affar, og hver hefur hvort sem er séð
alvöru tígrisdýr eða ljón á labbi að
undanskildum fáséðum ferðum í
dýragarða erlendis? Þegar fjöl-
skyldan fór til London í hittifyrra
voru risaeðlurnar í náttúrugripasafn-
inu mun áhrifameiri en ljónaræflarnir
í dýragarðinum. Risaeðlurnar eru í
fullri stærð, hreyfa sig, öskra og eru
hinar skelfilegustu. Það er ekki að
undra að mikið er skapað af varningi
sem tengist þessum fjölbreyttu og
heillandi dýrum, en nýverið gaf Mál
og menning út bókina Risaeðlutíminn
með texta eftir Ingibjörgu Briem,
myndskreytingar eftir Maribel
Gonzales Sigurjóns. Bókin er hugsuð
fyrir minni börnin en er svo skemmti-
leg aflestrar að eldri börn og full-
orðnir hafa einnig gaman af. Hér er
miklum fróðleik komið á framfæri á
afskaplega lipran, aðgengilegan og
fyndinn máta. Sagt er frá hinum
ýmsu tegundum og myndirnar sýna
stærð þeirra í samhengi við fyrirbæri
samtímans, auka þannig skilning og
virkja ímyndunaraflið. Texti Ingi-
bjargar Briem kemur á óvart því
hann er svo frábærlega eðlilegur,
stíllinn mátulega fræðandi en húm-
orískur, talmálslegur án þess að
verða klisjukenndur. Þetta er texti
sem óþarft er að breyta jafnóðum sé
hann lesinn upphátt fyrir barn, en
það er sjaldgæft. Myndirnar gæða
textann ríku lífi, annars vegar sjáum
við þá eðlu sem sagt er frá í sínu nátt-
úrulega umhverfi en hins vegar á lít-
illi mynd sem sýnir stærð hennar.
Ein er stærri en brunabíll, sex krakk-
ar klifra á annarri, enn ein bítur í
sundur brunahana eins og ekkert sé.
Bókin segir líka frá fundi risaeðlu-
beina og hvernig fornleifafræðingar
geta lesið úr þeim ýmsan fróðleik um
eðlurnar. Þetta geta eldri börnin nýtt
sér meðan þau minni skemmta sér
frekar við myndirnar. Sjálf varð ég
allnokkru fróðari um hinar marg-
víslegu tegundir risaeðla og skemmti
mér mjög vel við lestur bókarinnar.
Risaeðlutíminn er frábærlega vel
unnin bók og mikið í hana lagt, höf-
undar hafa greinilega mikla hæfileika
í að miðla efninu til barna og tala til
þeirra af virðingu og með húmor, full
ástæða er til frekara samstarfs þegar
svona vel tekst til. Skemmtileg bók
sem öll börn með risaeðludellu verða
að eignast.
Jafnstór og þrír strætóar
BÆKUR
Barnabækur
Ingibjörg Briem og Maribel Gonzalez Sig-
urjóns. Mál og menning 2005
Risaeðlutíminn
Ragna Sigurðardóttir
GARÐAR Thór Cortes vakti athygli
mína fyrir nokkrum árum er hann
söng einsöng í Passíu Hafliða Hall-
grímssonar. Söngur hans var afar fal-
legur og lofaði góðu um framtíðina.
Síðan hef ég ekki heyrt hann fyrr en í
Grafarvogskirkju á laugardaginn var,
en þá voru haldnir tónleikar vegna
nýja geisladisksins sem væntanlega
hefur ekki farið framhjá neinum, svo
ríkulega hefur hann verið auglýstur.
Tónleikahaldarinn, Concert, hefur
greinilega lagt gríðarlega vinnu í
uppákomuna. Hópur málmblásara
tók á móti fólki í anddyri kirkjunnar
og spilaði jólalög af stakri prýði.
Einnig var konfekt í boði og maður
fékk geisladiskinn með Garðari af-
hentan. Heil strengjasveit úr Sinfón-
íuhljómsveit Íslands auk nokkurra
annarra valinkunnra hljóðfæraleik-
ara spilaði með Garðari, og hljóð-
blöndunin var framúrskarandi góð;
tær og jafnvægi á milli ólíkra radda
eins og best verður á kosið.
Skemmst er frá því að segja að
frammistaða Garðars olli ekki von-
brigðum. Rödd hans hefur þroskast
síðan hann kom fram í Passíunni, hún
er unaðslega breið og þétt, í senn hlý-
leg og kraftmikil. Lögin sem hann
söng voru öll úr dægurlagageiranum
en það er ekkert sjálfsagt að slík
músík sé flutt þannig að hún hrífi
mann. Ónefndur stórtenór gaf út slík-
an geisladisk fyrir 12 árum og túlkaði
allt nákvæmlega eins, með þeim af-
leiðingum að söngurinn missti merk-
ingu sína og hljómaði eins og þoku-
lúður. Þannig var Garðar ekki; þvert
á móti virtist hann syngja beint frá
hjartanu, túlkun hans var tilfinn-
ingaþrungin en aldrei væmin; í hverri
sönglínu voru ótal litbrigði sem voru
svo undursamlega fögur að ég varð
alveg heillaður. Lög eins og hið óvið-
jafnanlega Caruso eftir Lucio Dalla,
Nella Fantasia eftir sama tónskáld og
Lontano eftir Friðrik Karlsson og
Einar Bárðarson voru það hrífandi í
meðförum Garðars að þau ómuðu í
huga mér lengi á eftir. Ljóst er að
söngvari sem hefur slíkt vald er
óvenjulegur listamaður.
Það væri að æra óstöðugan að telja
upp allt á efnisskránni, en þó verður
að nefna dúett sem Garðar Thór söng
með Garðari föður sínum, en hann
stjórnaði einmitt hljómsveitinni og
gerði það af öryggi og smekkvísi. Dú-
ettinn kom ágætlega út, einnig þeir
sem Garðar Thór söng með Maríönnu
Másdóttur, þótt smávægilegur tauga-
óstyrkur hjá söngkonunni hafi gert
vart við sig í þeim fyrri.
Hljómsveitin var frábær, streng-
irnir voru unaðslega þykkir og sér-
staklega gaman var að heyra silki-
mjúkan, lipran gítarleik Friðriks
Karlssonar og næman píanóleik Ósk-
ars Einarssonar, en báðir sköpuðu
seiðandi andrúmsloft.
Óhætt er að fullyrða að tónleikarn-
ir hafi verið einstök stund og er
Garðari Thór og öllum sem aðstoðuðu
hann óskað til hamingju með nýja
geisladiskinn. Megi hann vera byrj-
unin á glæstum ferli.
Beint frá hjartanu
TÓNLIST
Grafarvogskirkja
Garðar Thór Cortes söng lög eftir Lucio
Dalla, Friðrik Karlsson, Einar Bárðarson,
Björgvin Halldórsson, David Foster og
fleiri. Með Garðari komu fram strengja-
leikarar úr Sinfóníuhljómsveit Íslands og
rytmasveit sem samanstóð af Friðriki
Karlssyni, Óskari Einarssyni, Jóhanni Ás-
mundssyni og Jóhanni Hjörleifssyni. Einn-
ig kom fram Maríanna Másdóttir söng-
kona. Stjórnandi var Garðar Cortes.
Laugardagur 3. desember.
Söngtónleikar
„Söngvari sem hefur slíkt vald er
óvenjulegur listamaður,“ segir Jón-
as Sen um Garðar Thór Cortes.
Jónas Sen
HVAÐ vitum við um Álandseyjar?
Undirrituð ekki mikið en netið leiðir í
ljós að eyjarnar eru sjálfsstjórnar-
svæði í Finnlandi og þar er töluð
sænska. Íbúar eru tæplega 27.000 en
eyjarnar 6.500 með hólmum og skerj-
um, tæpur helmingu íbúa býr í Mar-
íuhöfn. 1920 fengu eyjarnar sjálfs-
stjórnarlög. Þar er leikhús í hverju
sveitarfélagi, þar ríkja sjómanna-
hefðir, má finna víkingamarkaði og
söfn hér og þar. Álandseyjar virðast
því eiga nokkuð sameiginlegt með Ís-
landi, nema samfélagið er miklu
minna. Forvitnilegur staður og án efa
fagur að sækja heim. Það er því líka
forvitnilegt að sjá hvernig myndlist
kemur frá svona litlu samfélagi, eða
hvað? Hvað eru ungir listamenn að
fást við? Auðvitað kemur á daginn að
viðfangsefni þeirra eru hin sömu og
annarra ungra listamanna á Norð-
urlöndum og í Evrópu, Ísland með-
talið. Kemur uppruninn fram í verk-
um þeirra og væru þau áhugaverðari
sem myndlist ef hann væri sýnilegri?
Sama spurning og íslenskir listamenn
standa frammi fyrir og hafa gert frá
upphafi, spurningin sem hefur verið
umdeildari en nokkuð annað í ís-
lenskri myndlistarsögu, sbr. Róm-
arsýninguna frægu á sjötta áratugn-
um þegar alger sundrung varð í hópi
íslenskra myndlistarmanna og hver
hafði sína skoðun á málinu. Land-
kynning eða alþjóðleg list? Ekki verð-
ur þeirri spurningu svarað hér og
tæpast hægt að troða þjóðlegheitum
ofan í kokið á upprennandi myndlist-
armönnum sem eins og aðrir hrífast
gjarnan af heiminum handan við haf-
ið.
Þau Jonas, Henrika og Annukka
eru öll af yngri kynslóðinni, Jonas og
Henrika mála og Annukka málar
myndir með myndbandi. Myndband
Annukku, Blátt, rautt og gult, bygg-
ist á myndum af náttúrunni, vatni,
eldi og gróðri, viðfangsefnið og af-
staða til þess er hefðbundin. Í bláum
öldum felst söknuður, í rauðum eldi
ástríða, í gulum litum laufa er að
finna haustið og tregann. Úrvinnsla
hugmyndar er nokkuð einhæf og per-
sónulegri nálgun sem hefði náð að
koma áhorfandanum meira á óvart
hefði gert verkið sterkara. Mynd-
bandið er þó fallegt á að líta og nær
að hrífa áhorfandann með sér í rytma
sem lagar sig að myndefninu. Hen-
rika málar svarthvít málverk eftir
ljósmyndum, viðfangsefni hennar eru
augnablik á fjölförnum stöðum á borð
við lestarstöðvar. Texti í bæklingi er
grípandi en málverkin síður eftir-
minnileg, hér mun aukin reynsla
verða henni til framdráttar. Einna
sterkastar eru þær myndir þar sem
hvít birta þrengir sér inn á myndflöt-
inn og gefur honum óraunverulegan
blæ. Málverk Jonas Wilen fást við
spurningar um lág- og hámenningu
en hann notar m.a. texta sem minnir
á texta á sjónvarpsskjá á málverk sín.
Hann málar apa og dýr við ýmsa iðju,
svartur húmor einkennir myndir
hans. Í heildina er hér ágætt framtak
á ferð og forvitnilegt að sjá verk eftir
þessa ungu Álendinga.
Mannlíf í málverkum
MYNDLIST
Nærræna húsið
Þrír listamenn frá Álandseyjum, Jonas
Wilén, Henrika Lax og Annukka Turakka.
Til 18. desember. Sýningin er opin þri. til
sun. frá kl. 12–17.
Ósýnileiki
Ragna Sigurðardóttir