Fréttablaðið - 08.11.2003, Blaðsíða 28

28 8. nóvember 2003 LAUGARDAGUR
BÓK VIKUNNAR
Don Kíkóti síðara bindi eftir Cervantes
Árið 2002 var Don Kíkóti valin
besta bók allra tíma af 100 þekkt-
um rithöfundum frá 54 þjóðlöndum
og nú í haust völdu starfsmenn
breska stórblaðsins Observer Don
Kíkóta sem bestu skáldsögu allra
tíma. Fyrra bindið kom út í ís-
lenskri þýðingu Guðbergs Bergs-
sonar fyrir síðustu jól og varð ein
af metsölubókum ársins. Það sama
mun vafalaust eiga við um síðara
bindið. Bók sem telst meðal gim-
steina bókmenntasögunnar.
METSÖLU-
LISTI
EYMUNDS-
SONAR
Allar bækur
1. Bettý. Arnaldur Indriðason
2. Dætur Kína. Xinran
3. Einhvers konar ég. Þráinn Bertelsson
4. Hlutabréf og eignastýring. Sigurður
B. Stefánsson
5. Að láta lífið rætast. Hlín Agnarsdóttir
6. Supersex. Tracey Cox
7. Frægð og firnindi. Gísli Pálsson
8. Ósköpin öll. Flosi Ólafsson
9. Íslenskir samtíðarmenn. Vaka Helga-
fell
10. Lífsgleði njóttu. Dale Carnegie
Skáldverk
1. Bettý. Arnaldur Indriðason
2. Mýrin. Arnaldur Indriðason
3. Grafarþögn. Arnaldur Indriðason
4. Synir duftsins. Arnaldur Indriðason
5. Áhrif mín á mannkynssöguna. Guð-
mundur Steingrímsson
6. Don Kíkóti II. Cervantes
7. Snarkið í snjónum. Jón Kalman Stef-
ánsson
8. Röddin. Arnaldur Indriðason
9. Vængjahurðin. Elísabet Jökulsdóttir
10. Fimm dagar í París. Danielle Steel
METSÖLULISTI BÓKABÚÐA EYMUNDSSONAR
29. OKTÓBER - 4. NÓVEMBER
■ Bækur
Seinna bindið af ævisögu Jóns Sigurðssonar er komið út. Höfundurinn, Guðjón Friðriksson, segir myndina af
Jóni hafa verið alltof einlita
Afhelgun sjálfstæðishetju
Seinna bindi ævisögu Jóns Sig-urðssonar, sjálfstæðishetju Ís-
lendinga, er komið út, skemmti-
legt aflestrar og hlaðið miklum
fróðleik. Guðjón Friðriksson lýk-
ur þar með því vandasama verki
að fást við ævi manns sem æði
lengi hefur verið helgimynd í hug-
um Íslendinga. „Í þessu verki
felst viss afhelgun,“ segir Guðjón,
„en það var hugmynd mín að svo
yrði. Jón var orðinn ansi stein-
dauður í hugum fólks og náði til
dæmis ekki að vekja neinn áhuga
hjá skólabörnum eða unglingum
af því myndin af honum var svo
einlit. Mig langaði til að komast
nær manninum en gert hefur ver-
ið, því auðvitað var hann maður af
holdi og blóði eins og aðrir og
hafði sína miklu kosti en auðvitað
ýmsa galla líka.“
Guðjón hefur áður sent frá sér
vandaðar ævisögur Jónasar frá
Hriflu og Einars Benediktssonar
sem báðir voru afar litríkir og
skemmtilega gallaðir menn. Jón
Sigurðsson var allt annarrar teg-
undar og hefur yfir sér einhvers
konar óhagganlegan staðfestu-
blæ. „Hann er allt öðruvísi en
Jónas og Einar og er líka frá-
brugðinn þeim að því leyti að
hann er í meiri fjarlægð við þjóð-
ina. Hann býr alla sína fullorðins-
tíð í Danmörku,“ segir Guðjón,
„og er því sjaldnast í miðju arga-
þrasinu. „Ég held líka að Jón hafi
af ásettu ráði sett sig í landsföður-
legar stellingar til þess meðal
annars að ná upp persónudýrkun
á sjálfum sér. Hann taldi það
nauðsynlegt vegna þess hve Ís-
lendingar voru óvanir stjórnmála-
baráttu. Lýðræðishefðin var eng-
in. Hann varð með einhverju móti
að fá fólk til að trúa á sig og gera
sig þannig að persónugervingi
sjálfstæðisbaráttunnar.“
Myndaður í áróðursskyni
Það er mikið af myndum af
Jóni í bókinni þar sem hann er
uppstilltur og glæsilegur og það
er ekki erfitt að fyllast trú á hon-
um, bara með því að horfa á
myndirnar. Guðjón segir að þess-
ar tíðu myndatökur hafi sennilega
verið meðvitað áróðursbragð:
„Árið 1857, áður en ljósmyndir
bárust til landsins að ráði og eng-
inn ljósmyndari var að störfum
hér á landi, þá beittu fylgismenn
Jóns sér fyrir því að gerð var
steinprentsmynd af Jóni í stóru
upplagi og hún var send á alla
þingmenn sem áttu að dreifa
myndunum í sínum kjördæmum.
Þá var yfirleitt lítið um myndir á
íslenskum heimilum, kannski
myndir af kónginum eða erlendar
landslagsmyndir á efnaheimilum.
Fólk hefur því sett myndina af
Jóni við hliðina á kónginum eða í
staðinn fyrir hann og fyllst lotn-
ingu fyrir honum, nánast trúað á
hann eins og það trúði á kónginn.
Mér finnst mjög merkilegt hvað
stuðningsmenn Jóns voru nútíma-
legir í hugsun með því að nota
slíkar myndir í áróðursskyni.“
Ætlaði að beygja veröldina
undir sinn vilja
Maður fær þá mynd af Jóni í
gegnum þessa bók að hann hafi
viljað hafa menn og hluti eftir
sínu höfði. Þegar hann lýsir til
dæmis fóstursyni sínum í bréfi þá
kemur fram hvernig hann vill
hafa hann.
„Jón var afar ráðríkur maður
og að vissu leyti einsýnn og
þykkjuþungur. En eru stjórnmála-
menn sem ná miklum árangri ekki
einmitt þannig? Hann ætlaði að
beygja veröldina undir sinn vilja
og það hefur kannski bitnað á
hans nánustu líka. Þetta er líka ein
ástæðan fyrir því að ýmsir þeirra
sem unnu nánast með honum
hrukku frá honum og urðu jafnvel
hálfgerðir hatursmenn hans að
lokum, eins og Gísli Brynjúlfsson.
En Jón var auðvitað afar flinkur
maður og vel gerður. Yfirburða-
maður. Það er oft erfitt að standa
við hliðina á slíkum mönnum.“
Stundum er sagt að maður
komi í manns stað en eftir að hafa
lesið bókina finnst manni eins og
enginn Íslendingur hefði getað
komið í stað Jóns í sjálfstæðis-
baráttunni.
„Hann var réttur maður á rétt-
um stað á réttum tíma. Hann var
enginn öfgamaður, hljóp aldrei
verulega út undan sér eða missti
stjórn á skapi sínu. Hann var held-
ur ekki umtalsillur. Hann er líka
óvenjuleg frelsishetja að því leyti
að hann var aldrei settur í fang-
elsi, fékk ekki einu sinni sektir.
Hann hefur haft lag á að sigla
milli skers og báru en um leið náð
miklum árangri með baráttu
sinni, seiglu og útsjónarsemi.“
Langar til að bækur mínar
verði lesnar
Í þessari ævisögu, eins og þeim
fyrri, notast Guðjón mjög við
sviðsetningar, sem hann segir
vera stílbragð. „Með því að
bregða upp myndum þá held ég að
ég nái betur til lesenda minna,“
segir hann. „Mig langar til að
bækur mínar verði lesnar. Ég er
ekki bara að skrifa fyrir aðra
fræðimenn.“
Sumir sagnfræðingar halda því
fram að sviðsetningar séu viss
sögufölsun en Guðjón svarar því
með spurningu: „Þegar maður er
á annað borð að skrifa texta og
velur eitt orð umfram annað er
maður þá ekki um leið að skapa?
Það er kannski einhver stigsmun-
ur á þurrum og líflegum texta, en
ég held að þar sé enginn eðlismun-
ur.“
Þú ert búinn að færa þjóðinni
þrjú merkileg verk um þrjá
merkismenn. Hvert er næsta
verkefni?
„Það er eitt og annað í farvatn-
inu. Ég er að velta fyrir mér ýms-
um stórum verkefnum en það er
ekki komið á það stig að ég geti
sagt frá því.“
kolla@frettabladid.is
Neil KcKenna, höfundur ný-útkominnar bókar The
Secret Life of Oscar Wilde, seg-
ir að réttarhöldin og fangelsun
Oscar Wildes vegna samkyn-
hneigðar hafi verið samsæri til
að draga athygli frá ástarævin-
týri breska forsætisráðherrans
við karlmann. Höfundurinn hef-
ur leitað heimilda í óbirtum dag-
bókum og framburði vitna. Þar
kemur fram að forsætisráð-
herrann, jarlinn af Rosebury,
átti í ástarsambandi í tvö ár við
Drumlanrig greifa, sem var
eldri bróðir Alfred Douglas sem
var elskhugi Oscar Wildes. Fað-
ir Drumlangris og Douglas,
Markgreifinn af Queensberry,
er sagður hafa verið skelfingu
lostinn vegna samkynhneigðar
sona sinna. Hann lagði Wilde í
einelti og fyrirleit Rosebury.
McKenna fullyrðir að Queens-
bury hafi hótað að opinbera
kynhneigð forsætisráðherrans
og í kjölfarið hafi ráðgjafar for-
sætisráðherrans skotið á fundi
þar sem þeir ákváðu að Wilde
skyldi sóttur til saka vegna sið-
leysis. Queensbury er sagður
hafa sætt sig við þessa niður-
stöðu.
Barnabarn Wildes, Merlin
Holland, sem hefur skrifað
nokkrar bækur um afa sinn,
segir þessa kenningu McKenna
mjög líklega. Ævisagnaritari
Roseburys, Leo McKinstry, er
ekki jafn afdráttarlaus. Hann
útilokar ekki ástarævintýrið en
segir fullyrðingar um slíkt ein-
ungis vangaveltur sem erfitt sé
að sanna. Hann bendir einnig á
að Rosebury hafi verið í mjög
hamingjusömu hjónabandi allt
þar til kona hans lést. ■
Var Wilde fórnað?
OSCAR WILDE
Var hann peð í pólitísku tafli sem átti að
forða forsætisráðherra landsins frá
hneyksli.
GUÐJÓN FRIÐRIKSSON
„Í þessu verki felst viss afhelgun,“ segir Guðjón, „en það var hugmynd mín að svo yrði.
Jón var orðinn ansi steindauður í hugum fólks og náði til dæmis ekki að vekja neinn
áhuga hjá skólabörnum eða unglingum af því myndin af honum var svo einlit.“
Ég held líka að Jón
hafi af ásettu ráði
sett sig í landsföðurlegar
stellingar til þess meðal
annars að ná upp persónu-
dýrkun á sjálfum sér. Hann
taldi það nauðsynlegt vegna
þess hve Íslendingar voru
óvanir stjórnmálabaráttu.
Lýðræðishefðin var engin.
Hann varð með einhverju
móti að fá fólk til að trúa á
sig og gera sig þannig að
persónugervingi sjálfstæðis-
baráttunnar.
,,
■ Sagt og skrifað
HARRY POTTER SÖLUHÆSTA
BÓKIN Samkvæmt metsölulistum
Máls og menningar og Eymunds-
sonar er Arnaldur Indriðason
með söluhæstu bókina, hina
skemmtilegu og spennandi Bettý.
Fimmta Harry Potter bókin er þó
söluhærri en bók Arnaldar.
Ástæða þess að Harry Potter og
Fönixreglan er ekki efst á aðal-
sölulistum bókaverslana er sú að
barnabækur eru ekki teknar inn
á þann lista þar sem hann er að-
eins aðallisti fyrir fullorðinsbæk-
ur. Þessi nýja og æsispennandi
Harry Potter bók hefur selst ná-
lægt því tíu sinnum meira en
Bettý, að sögn þeirra sem setja
saman metsölulista þessara bóka-
búða. Þar mun forsalan á Harry
Potter eiga langstærstan þátt en
sömu heimildir segja að væri for-
salan ekki tekin með væri afar
mjótt á mununum milli Potters
og Bettýar.
METSÖLU-
LISTI BÓK-
ABÚÐA
MÁLS OG
MEN-
NINGAR
Allar bækur
1. Bettý. Arnaldur Indriðason
2. Frægð og firnindi. Gísli Pálsson
3. Íslenskir samtíðarmenn. Vaka Helga-
fell
4. Lífsgleði njóttu. Dale Carnegie
5. Betra sjálfsmat. Nathaniel Branden
6. Einhvers konar ég. Þráinn Bertelsson
7. Hlutabréf og eignastýring. Sigurður
B. Stefánsson
8. Ísland í aldanna rás í einni bók. JPV
9. Supersex. Tracey Cox
10. Ósköpin öll. Flosi Ólafsson
Skáldverk
1. Bettý. Arnaldur Indriðason
2. Óvinafagnaður. Einar Kárason
3. Don Kíkóti II. Cervantes
4. Flateyjargátan. Viktor Arnar Ingólfs-
son
5. Sagan af Pí. Yann Martel
6. Da Vinci lykillinn. Dan Brown
7. Áhrif mín á mannkynssöguna. Guð-
mundur Steingrímsson
8. Grafarþögn. Arnaldur Indriðason
9. Rokkað í Vittula. Mikael Niemi
10. Svo fögur bein. Alice Sebold
METSÖLULISTI BÓKABÚÐA MÁLS OG MENNINGAR
29. OKTÓBER - 4. NÓVEMBER
J.K. ROWLING
Hún er söluhæst á Íslandi þó svo Harry
Potter komist ekki á aðalsölulista bóka-
búða þar sem hún er barnabók.
LÍSA Í UNDRALANDI Á METSÖLU-
LISTA Allt of sjaldan komast
gamlir og góðir klassíkerar á
metsölulista. Austan Eden sat þó
vikum saman á metsölulista New
York Times eftir að Oprah Win-
frey mælti með henni í sjón-
varpsþætti sínum. Nú hefur hin
klassíska og bráðskemmtilega
bók Lewis Carroll, Lísa í Undra-
landi, skotið upp kollinum á sama
lista en hún situr í þriðja sæti á
barnabókalistanum.
SÆNSKUR SJÓNVARPSÞÁTTUR UM
VIGDÍSI JPV útgáfa hefur gengið
frá samningi við Alfabeta
Annamma forlagið í Svíþjóð um
útgáfu á skáldsögu
Vigdísar Gríms-
dóttur, Hjarta,
tungl og bláir fugl-
ar, sem kom út á
íslensku á síðasta
ári. Sama forlag
sendi fyrir sköm-
mu frá sér sænska
þýðingu Inge
Knutson á Frá
ljósi til ljóss eftir
Vigdísi. Það er
fyrsta bókin í þrí-
leik Vigdísar en Hjarta tungl og
bláir fuglar er önnur bókin. Innan
skamms kemur lokabindi þríleiks-
ins út á íslensku hjá JPV útgáfu. Í
tilefni af sænsku útgáfunni gerði
sænska sjónvarpið sérstakan þátt
um Vigdísi en bækur hennar hafa
átt mikilli velgengni að fagna í
Svíþjóð.
VIGDÍS
GRÍMSDÓTTIR
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/V
IL
H
EL
M