Fréttablaðið - 08.11.2003, Blaðsíða 24

Bandaríkjamenn hafa hernum-ið Írak og Afganistan og
klerkarnir í Íran virðast vera
reiðubúnir að lúffa fyrir Wash-
ington – en Norður-Kórea heldur
sínu striki sem óvinur Bandaríkj-
anna númer eitt meðal „möndul-
velda hins illa“. Og ekki nóg með
það heldur eiga Norður-Kóreu-
menn „sprengjuna“, gjöreyðing-
arvopnið sem Saddam þóttist eiga
en átti ekki og landsfaðirinn í
Norður-Kóreu er einræðisherra
sem virðist vera ennþá veru-
leikafirrtari en Saddam Hússein.
Sá heitir Kim Jong-il og hefur frá
blautu barnsbeini alist upp við
þannig aðstæður að maður efast
um að hann sé sérdeilis heppileg-
ur persónuleiki til að ráða yfir
kjarnorkuvopnum.
Kim Il-sung komst til valda
árið 1948
Norður-Kórea sem ríki varð til
um haustið árið 1948 og spratt upp
úr ringulreiðinni sem fylgdi í kjöl-
far síðari heimsstyrjaldarinnar.
Fyrir því ríki fór leiðtogi með
mikla persónutöfra sem hófst
handa um vinsælar þjóðfélags- og
efnahagsumbætur; hann skipti
jarðnæði upp meðal þegnanna og
þjóðnýtti fyrirtæki og fasteignir
sem Japanir áttu í landinu. Hann
hét Kim Il-sung. Með þessu móti
ávann Kim Il-sung sér víðtækan
stuðning meðal landsmanna og
var velkominn undir verndar-
væng Sovétríkjanna, sem studdu
hann með ráðum og dáð.
Þetta leiddi til átaka á Kóreu-
skaga milli kommúnista í norðri,
sem nutu stuðnings Sovétríkj-
anna, og andkommúnista í suðri,
en þar réðu Bandaríkjamenn lög-
um og lofum. Í síðari heimstyrj-
öldinni höfðu Sovétmenn hernu-
mið norðurhluta Kóreuskagans,
en Bandaríkjamenn gátu ekki af-
borið þá tilhugsun að Kóreuskagi
yrði sovéskt yfirráðasvæði, og því
fór sem fór.
Kóreustríðið 1950-53
Styrjöld hófst á milli Suður- og
Norður-Kóreu árið 1950 og stóð
það stríð með skelfilegu mannfalli
og hörmungum til septemberloka
árið 1953.
Á þeirri hálfu öld sem liðin er
síðan Kóreustríðinu lauk hefur
Norður-Kórea þróast með furðu-
legum og hræðilegum hætti. Í
fyrstunni virtist svo sem framfar-
ir þar í iðnaði væru sæmilegar og
hagvöxtur sömuleiðis. En eftir
dauða Stalíns, árið 1953, gerðist
hvort tveggja í senn að bæði dró
úr stuðningi Sovétríkjanna við
Norður-Kóreu og enn fremur tók
þjóðarleiðtoginn, Kim Il-sung, að
leggja vaxandi áherslu á það inn-
tak sinnar pólitísku hugmynda-
fræði sem Kóreumenn nefna
„juche“, en það er nokkurs konar
„sjálfbær þróun“, eða það mark-
mið að Norður-Kórea eigi að vera
sjálfri sér næg og ekkert upp á
aðrar þjóðir komin.
„Hugmyndafræðilegt
skírlífi“
Kim Il-sung fór sínar eigin
leiðir sem þjóðarleiðtogi, og með-
an aðrir kommúnistaforingjar
voru reiðubúnir til að huga að
margvíslegum „endurbótum“ var
hann staðráðinn í að viðhalda
„hugmyndafræðilegu skírlífi“,
sem leiddi til þess að efnahagur
landsins versnaði ár frá ári sam-
tímis því sem útgjöld til hervæð-
ingar stigu upp úr öllu valdi.
Árið 1980 var svo komið að
Norður-Kórea gat ekki staðið í
skilum við lánardrottna sína. Öll
erlend lán gjaldféllu – nema hvað
Norður-Kóreumenn reyndu að
standa í skilum við Japani.
Einangrunarstefna, per-
sónudýrkun og „juche“
Á meðan efnahagurinn versnaði
herti Kim Il-sung tök sín á þjóðinni
og barði inn í hana einangrunar-
stefnu og persónudýrkun. Landinu
var lokað fyrir erlendum áhrifum.
Öll útvarpstæki í landinu voru stillt
inn á eina, og aðeins eina, bylgju-
lengd, og upplýsingar urðu að víkja
fyrir áróðri.
Persónudýrkun í Norður-Kóreu
varð íbúum Vesturlanda aðhlát-
ursefni. Þrátt fyrir persónudýrk-
un á Vesturlöndum þótti fólki hjá-
kátlegt að frétta af því að Norður-
Kóreumönnum þætti sjálfsagður
hlutur að tala um þjóðarleiðtoga
sinn sem „hinn dýrðlega for-
ingja“, „sólskin þjóðarinnar“,
„spekinginn mikla“, „leiðarljós
landsmanna“, og þar fram eftir
götunum. Gallinn er bara sá að
þessi persónudýrkun er ekkert
grín, heldur bláköld alvara. Heil
þjóð hefur í hálfa öld búið í and-
legri og efnahagslegri einangrun
og verið kúguð og heilaþvegin
með svo kerfisbundnum hætti að
erfitt er að finna dæmi um slíkt í
sögu mannkynsins.
Norður-Kóreumönnum hefur
verið innrætt það í hálfa öld að
þeim komi ekki við það sem gerist
utan landamæra ríkis þeirra. Að
þeir séu útvalin þjóð og hafi ekk-
ert til annarra að sækja.
Heil þjóð byggir tilveru sína á
kennisetningum „juche“, kenni-
setningum sem eru óskiljanleg
þvæla frá upphafi til enda.
Efnahagur í rúst
Kjörum manna í Norður- og
Suður-Kóreu er mjög misskipt.
Undir heimskulegri harðstjórn
Kim Il-sungs minnkaði þjóðar-
framleiðslan ár frá ári, og nú er
svo komið að efnahagur landsins
er talinn vera ennþá verri heldur
en efnahagur Afríkuríkisins
Búrúndí, en á sama tíma hefur
hagkerfi Suður-Kóreu vaxið og er
nú 12. stærsta hagkerfi heimsins.
En kannski er rétt að láta þess
getið að þrátt fyrir „frelsið“ í
efnahagslífi Suður-Kóreu er
dauðarefsing í gildi þar í landi við
því að flytja fjármagn úr landinu.
Þegar Kim Il-sung tók að eldast
reisti hann sjúkrastöð í Pjongjang
sem hafði eingöngu það hlutverk
að reyna að treina í honum líftór-
una. Þar störfuðu hópar af vest-
rænum læknum, heilar herdeildir
af næringarfræðingum og hómó
pötum, og meðan landsmenn börð-
ust við hungursneyð voru sérstök
gróðurlendi lögð undir það eitt að
rækta þar heilsufæði handa leið-
toganum.
Þegar Kim Il-sung loksins
hrökk upp af árið 1994 kom dánar-
fregnin eins og reiðarslag yfir
þjóð hans, sem þekkti ekkert líf
handan leiðsagnar leiðtogans
mikla.
Hreinræktaður fábjáni?
Arfurinn sem hinn mikli leið-
togi skildi eftir sig reyndist ekki
vera upp á marga fiska; annars
vegar matarskömmtunarkerfi til
að brauðfæða þjóðina, og það
kerfi var komið að fótum fram
svo að hungursneyð hófst ári síð-
ar; hins vegar skildi hann eftir sig
arftaka, soninn Kim Jong-il sem
fæddist árið 1941 í Síberíu þegar
faðir hans dvaldi þar landflótta.
Hin opinbera frásögn af fæðingu
hans er reyndar sú að hann hafi
verið í heiminn borinn í bjálka-
kofa hátt í hlíðum hæsta fjalls í
Kóreu og þau stórmerki hafi orðið
við fæðingu hans að tvöfaldur
regnbogi hafi sést á himni, auk
þess sem ný stjarna kom í ljós á
himinhvolfinu.
Arftakinn – sem Vesturlanda-
búum virtist vera hreinræktaður
fábjáni – reyndist þó ekki vera
vitlausari en svo að við lát föður
síns lét hann verða sitt fyrsta
verk að taka að sér alla yfirstjórn
yfir herafla landsins.
Trúr arfleið föður síns
Hafandi tryggt sig í sessi fór
Kim Jong-il sér að engu óðslega,
sagðist ætla að leggja áherslu á að
vera trúr arfleifð föður síns. Á
Vesturlöndum veltu menn því fyr-
ir sér hvort valdabarátta væri í
gangi í Pjongjang, og þær bolla-
leggingar fengu byr undir báða
vængi þegar Húang Jang Jop, einn
þekktasti hugmyndafræðingur
landsins gerðist landflótta og bað
um hæli sem pólitískur flóttamað-
ur í sendiráði Suður-Kóreu í Pek-
ing, en það var 12. febrúar 1997.
En í ljós kom að Kim Jong-il
hafði alla þræði í sínum höndum.
Forsætisráðherra Norður-Kóreu
lét af embætti þegar Húang stakk
af úr landi, og varnarmálaráð-
herrann andaðist snögglega á
sama tíma.
Andans maður
Kim Jong-il steig loks fram á
sjónarsviðið og tók við embætti
aðalritara kommúnistaflokks
Norður-Kóreu í október 1997 og
lét útvíkka hlutverk sitt sem yfir-
manns heraflans þannig að það
fæli einnig í sér embættisskyldur
þjóðhöfðingja – en um leið var
samþykkt að hinn framliðni faðir,
Kim Il-sung, skyldi vera forseti
landsins „um alla eilífð“.
Hinn nýi þjóðarleiðtogi Norð-
ur-Kóreu segist vera mikill and-
ans maður. Hann segist hafa
samið sex óperur á tveimur árum,
og einnig kveðst hann hafa hann-
að risavaxinn turn í miðborg
Pjongjang. Hann er lágur vexti en
bætir það upp með því að ganga á
þykkbotna skóm og túberar hár
sitt og lætur það rísa með því að
nota permanent.
Veruleikafirrtur
drykkjurútur?
Kim Jong-il virðist gera sér
það ljóst að hann þarf á hernum
að halda til að missa ekki völdin
úr höndum sér. Þess vegna ræktar
hann mjög samband sitt við yfir-
menn í hernum, dregur mjög
taum þeirra við embættisveiting-
ar og hampar þeim ennþá meira
en háttsettum flokksgæðingum.
Einnig er sagt að hann í eigin per-
24 8. nóvember 2003 LAUGARDAGUR
Kim Jong-il heldur sínu striki sem óvinur Bandaríkjanna númer eitt í „möndul-
veldum hins illa“. Einangrunarstefna og persónudýrkun er hins vegar óvinur
Norður-Kóreubúa númer eitt.
Sorgarsaga
Norður-Kóreu
KIM JONG-IL
Kim Jong-il steig loks fram á sjónarsviðið og tók við embætti aðalritara kommúnistaflokks
Norður-Kóreu í október 1997 og lét útvíkka hlutverk sitt sem yfirmanns heraflans þannig
að það fæli einnig í sér embættisskyldur þjóðhöfðingja.
ÁRÓÐUR
Áróður á kommúnískum nótum er og hefur verið fyrirferðarmikill í Norður-Kóreu.
Litli Kim fæddist í Síberíu árið1941, þegar faðir hans var þar í
útlegð. Í hinni opinberu ævisögu
er frá því skýrt að drengurinn hafi
fæðst í bjálkakofa í efstu hlíðum
hæsta fjalls í Kóreu, og ný stjarna
hafi sést á himni um sama leyti og
tvöfaldur regnbogi hafi glitrað
yfir bjálkahúsinu.
Fátt eitt er vitað um litla Kim,
en sögum um hann ber ekki sam-
an. Hin opinbera ævisaga hans
segir frá honum sem goðsagnaper-
sónu sem sameini ótrúlega hæfi-
leika á ótal sviðum, til dæmis er
hann sagður hafa samið 6 óperur á
tveimur árum; en almannarómur
segir að hann sé fyllirútur og
spilltur saurlífisseggur sem lifi í
sýndarveröld Hollywood-kvik-
mynda og hafi heimsmynd sína úr
ævintýramyndunum um njósnar-
ann James Bond.
Flestum ber þó saman um að
litli Kim sé maðurinn á bak við
kjarnorkuáætlun Norður-Kóreu,
og öllum ber saman um að vand-
fundinn væri óheppilegri aðili til
að hafa yfirráð yfir gereyðingar-
vopnum. ■
Sonurinn litli Kim