Fréttablaðið - 12.01.2004, Blaðsíða 10

10 12. janúar 2004 MÁNUDAGUR
Fimm ungir Ísraelar dæmdir í fangelsi:
Neituðu að taka þátt í hernáminu
ÍSRAEL, AP Fimm ungir Ísraelar
hafa verið dæmdir í eins árs fang-
elsi fyrir að neita að gegna her-
þjónustu á Vesturbakkanum og
Gaza-ströndinni. Fimmmenning-
arnir sögðust ekki vera tilbúnir að
taka þátt í illri meðferð ísraelska
hersins á Palestínumönnum. „Ég
hef mestar áhyggjur að því að
glata dýrmætum tíma, geta ekki
menntað mig og tekið þátt í bar-
áttunni gegn hernáminu,“ sagði
Noam Bahat, einn fanganna fimm.
Í þau þrjú ár sem liðin eru síð-
an átök blossuðu upp að nýju á
hinum hernumdu svæðum Palest-
ínu hafa aðeins sex ungir Ísraelar
neitað að gegna herþjónustu á
þessum forsendum. Aftur á móti
hafa hundruð liðsmanna heima-
varnarliðsins setið í fangelsi fyrir
að neita að starfa á hernumdu
svæðunum. Einnig eru ótal dæmi
um að hermenn hafi samið um það
við yfirmenn sína að fá að gegna
herþjónustu innan landamæra
Ísraels.
Ísraelsk ungmenni eru boðuð í
herinn átján ára að aldri og eru
karlmenn skyldugir til að gegna
herþjónustu í þrjú ár en konur í 21
mánuð. ■
Ef viðræður Hríseyinga viðAkureyringa skila árangri má
gera ráð fyrir að sveitarfélögin
tvö sameinist áður en árið er úti.
Fulltrúar sveitarfélaganna
tveggja ræddu saman, með að-
komu félagsmálaráðuneytisins, í
síðasta mánuði og fyrsti formlegi
samningafundur gæti átt sér stað
áður en þessi mánuður er úti.
Stefnt er að því að kosið verði um
sameiningu í vor eða sumar og
sveitarfélögin tvö sameinuð í
kjölfarið. Bæjarstjórn Akureyr-
ar tæki þá við stjórninni en ný
sveitarstjórn yrði ekki kjörin
fyrr en við sveitarstjórnarkosn-
ingar 2006.
Kvótakerfið þrengir að
„Ástæðan er náttúrlega sú að
við þurfum að halda uppi ákveðnu
þjónustustigi en það fækkar alltaf
fólki,“ segir Ragnar Jörundsson
sveitarstjóri. „Atvinnutækifærin
eru minnkandi í stöðunni eins og
hún er í dag. Þetta þorp hefur
byggst upp á sjávarfangi. Nú er
það allt farið. Vinnslan er farin og
kvótinn líka. Eftir situr fólk með
sárt ennið.“
Ragnar segir þetta afleiðingu af
því hvernig kvótakerfið hefur þró-
ast. Lítil sveitarfélög á borð við
Hrísey hafi ekki bolmagn til að
berjast fyrir réttindum. Minna sé
hlustað á svo fámenn sveitarfélög
og litlir peningar til að bregðast við.
„Þetta er svokölluð þróun. Ég
veit ekki hvort þetta er vanþróun
eða rétt þróun,“ segir Ragnar.
Síðasta áratuginn hafa aðstæður
Hríseyinga versnað mikið. Kvóta-
eign heimamanna er rúmur tíundi
hluti þess sem var 1993 og Snæfell
flutti alla fiskvinnslu á sínum veg-
um úr eynni fyrir fjórum árum. Á
sama tíma hefur bæjarbúum fækk-
að um rúmlega þriðjung, úr 277 í
180. Atvinnulífið er því bágstadd-
ara en áður og sveitarfélagið verr í
stakk búið að takast á við þau verk-
efni sem því ber skylda til að inna
af hendi og hefur fjölgað á þessum
tíma.
Fulltrúar Hríseyjarhrepps og
Akureyrarbæjar hittust í síðasta
mánuði og ræddu málin, með þátt-
töku félagsmálaráðuneytisins.
Stefnt er að því að viðræður um
sameiningu hefjist á næstunni og
fyrsti formlegi fundurinn kann að
verða áður en mánuðurinn er liðinn.
„Það er stefnt að því að þjappa
sveitarfélögum saman og stefnt
að mörgum kosningum á næsta
ári. Við sáum enga ástæðu til að
vera í bullandi tapi og gera ekki
neitt,“ segir Ragnar um upphafið
að því að Hríseyingar fóru að
ræða við Akureyringa. „Hrísey-
ingar vilja ekki sameinast bara til
að sameinast og hanga í sama far-
inu. Við vonumst til að fá vítamín-
sprautu inn í samfélagið sem yrði
hagur bæði fyrir Akureyri og okk-
ur. Það er ekki meiningin að láta
Akureyringa redda þessu,“ segir
Ragnar. Margar hugmyndir séu
um uppbyggingu.
Náttúruperla og ferðaþjón-
usta
„Eyjan hefur sérstöðu um
margt. Hrísey er mikil nátt-
úruperla og frí við allar skepnur
síðan þær voru fluttar úr eynni
1974,“ segir Ragnar og tiltekur að
stefnt sé að því að byggja eyjuna
upp sem vistvænt og sjálfbært
samfélag. „Við stefnum að því að
keyra allt á náttúrulegri orku.
Markmið ríkisstjórnarinnar er að
vetnisvæða Ísland. Hrísey gæti
orðið gott tilraunaverkefni um það.
Það er mikill hugur í sveitarstjórn-
inni að vinna þetta mál áfram.“
Vilji er til þess innan sveitar-
stjórnar að byggja Hrísey upp
sem ferðamannastað og nátt-
úruparadís, segir Ragnar. „Við
viljum gera Hrísey eins hreina og
kostur er.“ Verði Hrísey byggð
upp sem vistvænt samfélag ætti
það ekki síður að vekja áhuga á
eynni, segir Ragnar og bætir við
að slíkt gæti vakið heimsathygli.
Að auki sé mikið heitt vatn undir
eynni og möguleikar í kræklinga-
rækt sem lofi góðu en þar þurfi
þolinmótt fjármagn sem ekki sé
til staðar nú. ■
Fórnarlömb mansals:
Eigi kost á
vitnavernd
ALÞINGI Vinstri grænir vilja að lög-
fest verði að fórnarlömbum
mansals skuli gefinn kostur á fórn-
arlamba- og vitnavernd. Í frum-
varpi þeirra felst að útlendingi, sem
er fórnarlamb mansals og hefur
verið vistaður ólöglega á Íslandi,
verði veitt sérstakt tímabundið
dvalar- og atvinnuleyfi, gegn því að
aðstoða yfirvöld við að hafa uppi á
þeim sem stunda mansal.
Vernd af þessu tagi er í sam-
ræmi við skuldbindingar Samein-
uðu þjóðanna um aðgerðir til að
sporna við skipulagðri alþjóða-
glæpastarfsemi, að því er segir í
greinargerð með frumvarpinu. ■
Kvótinn
farinn
Fyrir rúmum áratug voru bát-ar og skip frá Hrísey skráð
fyrir nær 5.000 tonna kvóta. Í ár
er kvótinn kominn niður í 570
tonn. Þar af er togarinn Svanur
með 330 þorskígildistonn í
rækju sem landað er annars
staðar. Eftir stendur því 240
tonna kvóti heimamanna sem
landað er í eynni. Að auki er
fiskur keyptur á mörkuðum og
eitthvað er um að bátar annars
staðar frá landi í Hrísey. Sam-
anlagt er því verið að vinna eitt-
hvað á annað þúsund tonna afla
í eynni á ári.
Um áramótin 1999/2000
hvarf Snæfell á brott úr eynni.
Fyrirtækið hafði verið með öfl-
uga starfsemi í eynni en flutti
hana alla til Davíkur. ■
HRÍSEY
Íbúum hefur fækkað um rúmlega þriðjung á einum áratug. Á litlu lengra
tímabili hefur kvótinn farið úr hátt í 5.000 tonnum í tæp 600 tonn.
RAGNAR JÖRUNDSSON
Ýmsar hugmyndir eru um atvinnuuppbyggingu en til að standa undir þjónustu við íbúa er
sameining við Akureyri heppilegust.
FÆKKAÐ NÍU ÁR Í RÖÐ
Íbúum í Hrísey hefur fækkað jafnt og þétt
síðustu árin. Frá 1990 hafa þeir flestir
orðið 277 talsins árið 1994. Síðan þá hef-
ur þeim fækkað ár frá ári og voru orðnir
180 undir lok síðasta árs. Fækkunin nem-
ur því 97 íbúum á áratug, rúmlega þriðj-
ungi íbúa.
Fólksfjöldi í Hrísey
2003 180 1998 232
2002 186 1997 241
2001 197 1996 254
2000 188 1995 270
1999 218 1994 277
Heimild: Hagstofan
Á LEIÐ Í FANGELSI
Ungu mennirnir veifa til fjölskyldna
sinna við inngang Karmel-herfang-
elsisins skammt frá Haifa.
TYRKIR AFNEMA DAUÐAREFS-
INGU Tyrkir hafa afnumið
dauðarefsingar með öllu. Numan
Hazar, sendiherra Tyrklands hjá
Evrópuráðinu, undirritaði þrett-
ándu grein Mannréttindasátt-
mála Evrópu fyrir hönd tyrk-
neskra stjórnvalda og skuldbatt
þannig Tyrkland til að afnema
dauðarefsingar.
ÞINGKOSNINGAR Á SPÁNI 14.
MARS Spænsk stjórnvöld hafa
boðað til þingkosninga 14. mars
næstkomandi. Jose Maria Aznar,
forsætisráðherra Spánar, ætlar
ekki að gefa kost á sér og hefur
hann útnefnt Mariano Rajoy að-
stoðarforsætisráðherra sem leið-
toga Þjóðarflokksins.
MÓTMÆLAGANGA Í KAUP-
MANNAHÖFN Um 700 múslimar
gengu um götur Kaupmannahafn-
ar til að mótmæla ákvörðun
franskra stjórnvalda um að banna
trúarleg tákn í skólum landsins,
þar með talið slæður íslamskra
kvenna. Mótmælendurnir tóku
sér stöðu fyrir utan franska
sendiráðið og afhentu sendiherr-
anum bréf stílað á Jacques Chirac
Frakklandsforseta.
■ Evrópa
Hrísey í faðm Akureyrar
Hrísey sameinast Akureyri á næstu mánuðum ef fram fer sem horfir. Flutningur kvóta úr
byggðarlaginu og brotthvarf fiskvinnslu var áfall fyrir byggðina, sem þarf að styrkjast til að geta
haldið uppi þjónustu, segir sveitarstjórinn. Hann sér möguleika opna í atvinnuuppbyggingu.
Fréttaviðtal
BRYNJÓLFUR ÞÓR
GUÐMUNDSSON
■ ræðir við Ragnar Jörundsson sveitar-
stjóra um stöðu Hríseyjar og hug-
myndir um sameiningu við Akureyri.
VÖRUSKIPTAJÖFNUÐUR VIÐ
ÚTLÖND
Nóvember 2003 577,6
Nóvember 2002 1.272,5
Nóvember 2001 1.836,7
Nóvember 2000 -3.076,3
Nóvember 1999 356,6
Nóvember 1998 -3.737,6
Nóvember 1997 395,9
Nóvember 1996 -41,8
Nóvember 1995 1.708,0
Allar tölur í milljónum króna
Heimild: Hagstofa Íslands
Svonaerum við