Fréttablaðið - 09.02.2004, Blaðsíða 12

Eignaupptaka
Kristjana Vagnsdóttir skrifar:
Ég hlustaði á Pétur Blöndal berj-ast hetjulega fyrir SPRON-mál-
inu og fjalla m.a. um sölu Bænda-
hallarinnar. Hann vorkenndi bænd-
um að missa Hótel Sögu. Þeir sem
voru skyldaðir að láta af hendi fé í
þá byggingu fengu nú ekki mikið í
sinn hlut. Ég vildi að Pétur kæmi nú
að annarri eignaupptöku sem
bændur verða að þola og fá ekki
rönd við reist, þ.e. þeir sem eru svo
óheppnir að vera leiguliðar. Pétur
mætti sannarlega koma því að á Al-
þingi hvað það var mikil siðleysa að
setja fullvirðisrétt á jarðirnar sjálf-
ar en ekki þá sem byggja þær og
búa til fullvirðisrétt á leigujörðun-
um. Hann mætti svo sannarlega
kynna sér afleiðingar gerða Alþing-
is á þeirri upptöku eigna sem þar
fer fram. Ef Pétur berðist jafn
hetjulega fyrir að því siðleysi væri
hætt og fyrir málefnum SPRON
ætti hann heiður skilinn.
Síðan ég fór að berjast fyrir lög-leiðingu kannabis á opinberum
vettvangi hef ég tekið eftir
nokkrum hópum sem hvað harð-
ast eru á móti lögleiðingu, jafnvel
á móti umræðu um hana. Einnig
hafa nokkrir þessara hópa ekki
viljað tala um vímuefnamál í
heild, heldur standa harðir í af-
stöðu sinni um að núverandi
stefna í fíkniefnamálum sé bara
ágæt og sé að skila árangri. Vildi
ég að svo væri.
Það kom lítið á óvart að þeir
sem hvað mest vinna að forvarn-
ar- og meðferðarmálum hafi sett
sig hvað mest á móti lögleiðingu
kannabis. Þessir einstaklingar sjá
hvað verstu tilfelli vímuefna-
neyslunnar, fá þá einstaklinga til
sín sem hvað verst hafa farið út
úr vímuefnaneyslu. Það er engin
furða að þeir skuli setja sig á móti
lögleiðingu kannabis, en meira
undarlegt að þeir skuli ekki vilja
taka þátt í umræðunni um það
málefni.
Skiptar skoðanir
Þeir sem vinna við að uppræta
fíkniefni af landinu, lögregla og
tollayfirvöld, hafa einnig tekið í
sama streng og fyrsti hópurinn;
neitað allri umræðu um vímu-
efnamál, á þeim forsendum að
lögleiða eða afnema refsiaðgerð-
ir fyrir eign og notkun kannabis.
Engu að síður eru mjög skiptar
skoðanir innan lögreglunnar um
árangur í þeim málum, sem í
raun er ekki hægt að mæla, held-
ur einungis giska á eða áætla
miðað við haldlagningar vímu-
efna milli ára og innlagnir á með-
ferðarstofnanir á hverjum tíma.
Reyndar segja þær tölur lítið um
heildarinnflutning eða neyslu
ólöglegra vímuefna, einungis um
hvað náðist ár frá ári. Mætti því
álykta að partur af starfi lögregl-
unnar byggist meira á heppni en
settum markmiðum löggjafans.
Má benda á í því samhengi þá
stefnu sem sett var af lögreglu-
yfirvöldum „að herða aðgerðir í
fíkniefnamálum á árinu 2003,
sem m.a. fólst í að auka afskipti
lögreglu af götumálum“. Þýðir
þetta væntanlega að eftirlit með
borgurum þessa lands eigi eftir
að aukast, svo megi koma í veg
fyrir ólöglega vímuefnaneyslu.
Síðasti hópurinn sem hvað
mest er á móti lögleiðingu kanna-
bis er þeir sem selja efnið. Hef
ég persónulega fengið ákúrur frá
þeim hópi einstaklinga fyrir að
vera að hræra í þessum málum.
Líta þeir svo á að ef til lögleiðing-
ar kæmi væri tekinn partur af
þeirra innkomu. Segir það kanns-
ki meira um málefnið að þessi
hópur sé á móti en hinir tveir.
Þessir einstaklingar væru þeir
sem töpuðu hvað mestu ef til lög-
leiðingar kæmi.
Fíkniefnasalinn hefur engan
hag af lögleiðingu kannabis
Núverandi stefna í vímuefna-
málum býr til undirheimastarf-
semi, sem sér hag í því að reka
hér á landi innflutnings- og sölu-
kerfi ólöglegra vímuefna. Þessir
einstaklingar hafa engan hag af
lögleiðingu kannabis, hvað þá
annarra vímuefna, heldur vilja
halda í núverandi stefnu sem
lengst. Má því segja að þetta kerfi
umbuni þeim er hvað mest brjóta
lögin, því þeir hafa hæstu tekjurn-
ar sem selja sem mest.
Miðað við núverandi stefnu
lögreglunnar, um að „auka af-
skipti lögreglunnar af götumál-
um,“ má því álykta að þeir sem
hagnast hvað mest á innflutningi
og sölu ólöglegra vímuefna fá að
vera að mestu í friði fyrir lög-
reglunni (um 75% af fíkniefna-
brotum eru fyrir vörslu og
neyslu 1996-2000 Áfengi og önn-
ur vímuefni, Áfengis og vímu-
varnaráð, 2002), því markmiðið
sé að hefta neysluna, með því að
herja á neytendur en ekki dreif-
ingaraðila. Er varla hægt að gera
ráð fyrir að sú stefna skili mikl-
um árangri þegar til lengri tíma
er litið, nema þá takist að ná í alla
þá er kaupa og neyta ólöglegra
vímuefna; þá fyrst hverfur mark-
aðurinn.
Sú staðreynd að allir þessir
hópar, sem yfirleitt eru með mis-
munandi sýn á málefninu og mis-
munandi markmið, skuli leggjast
hvað harðast gegn lögleiðingu
kannabis, hlýtur að segja okkur að
það megi skoða málið í heild, frá
öllum sjónarhornum. Eiginlega er
það skylda okkar að meta ástand-
ið á faglegum grunni frekar en til-
finningalegum, skoða málið í
heild en ekki bara afmarkaða
þætti þess. Hingað til hefur ekki
verið litið á vímuefnavanda sem
heilbrigðismál, heldur vandinn
settur í hendurnar á lögreglunni,
sem er langt frá því að geta tekið
á honum. ■
Rimma forseta og forsætisráð-herra kemur þjóðinni ekki við
og báðir væru menn að meiri ef
þeir deildu i kyrrþey. Þeir eiga
ekki að klína sínum vanda upp á
okkur hina.
Þegar Fréttablaðið spurði í
skoðanakönnun kom fram að
fleiri Íslendingar eru sáttir við
störf forsetans en forsætisráð-
herrans. Hugsanlegt er að fólk sé
með þessu ekki síður að svara fyr-
ir hvoru embættinu það ber meiri
virðingu. Forsetinn er minna í
dægurþrasi, hver sem gegnir
embættinu, og er ekki ólíklegt að
fyrir því embætti sé borin meiri
virðing en fyrir embætti forsætis-
ráðherra. Hvað sem er, þá hafa
þeir tveir menn sem gegna emb-
ættunum keppst við að undan-
förnu að opinbera hug sinn til
hvors annars.
Báðir hafa spilað þannig úr að
farsanum er ekki lokið og reyndar
sér ekki fyrir endann á honum.
Nýr kafli er hafinn, þar sem aðal-
leikarinn er forsætisráðherrann
og hinn hefur boðað frekari
skotárásir þegar hann kemur
heim að lokinni frægri skíðaferð í
Bandaríkjunum.
Gangi það eftir er trúlegast að
ný hrina hefjist og árangurinn
verður líklega sá að þeir tveir
verði í sviðsljósinu sem deilunni
valda umfram aðra, því hvað sem
hver segir er það fréttnæmt þeg-
ar tveir helstu embættismenn
þjóðarinnar hafa kosið að opin-
bera ósætti sitt og jafnvel óvild í
hvors annars garð.
Þá verður forvitnilegt að sjá
hver árangurinn verður, líklega
sá að forseti Íslands og forsætis-
ráðherra munu í sameiningu ná
að draga úr virðingu þeirra emb-
ætta sem þjóðin hefur treyst
þeim fyrir. ■
Mál manna
SIGURJÓN M. EGILSSON
■ skrifar um átökin milli
æðstu ráðamanna þjóðarinnar.
12 9. febrúar 2004 MÁNUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Rafpóstur auglýsingadeildar:
auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
Einkennilegt hvernig það ereins og það vanti alltaf eitt-
hvað þegar Júlíus Hafstein held-
ur hátíð. Einu sinni vantaði vegi
og skipulagningu umferðar svo
að þjóðin mátti dúsa bálreið í
bíl; á næstu hátíð vantaði þjóð-
ina sjálfa; og loks þegar Júlíus
þóttist hafa vaðið fyrir neðan
sig og lét það alveg ógert að
bjóða þjóðinni á hátíð, heldur
bara helstu höfðingjum landsins
– þá kom á daginn að gleymst
hafði að gera ráð fyrir sjálfum
fulltrúa þjóðarinnar, sjálfum
þjóðhöfðingjanum.
Eins og kunnugt er telur Júlí-
us að Davíð Oddsson sé einfær
um að stjórna Íslandi. Sem hlýt-
ur þá að vera ástæðan fyrir því
að Júlíus taldi Davíð einfæran
um að koma fram á hinni frægu
hátíðarsamkomu sem fulltrúi
þjóðarinnar, landstjórnarinnar –
og Reykjavíkurborgar, en það
var upplýst daginn eftir að hér
hafi verið haldið upp á hundrað
ára afmæli Reykjavíkur sem
höfuðborgar. Við fengum með
öðrum orðum líka að sjá Davíð
Oddsson borgarstjóra þetta
kvöld, sem ég efa ekki að hefur
verið ánægjuleg reynsla fyrir
gamla liðsmenn.
Hvenær býður maður manni
og hvenær býður maður ekki
manni?
Þessi deila virðist snúast um
ósagða hluti fremur en sagða,
þögul skilaboð. Ætli sé ekki
óhætt að segja að hún snúist um
skort á samráði, skort á dipló-
masíu, skort á kurteisi, kunn-
áttuleysi um mannasiði? Að
minnsta kosti skildi forsetinn
skipuleggjendur hátíðarinnar
svo að þeir vildu að hann kæmi
sem minnst nálægt henni.
Óneitanlega renna orð Júlíus-
ar sjálfs stoðum undir þann
skilning. Júlíus Hafstein segist
hafa haft samband við forseta-
ritara í desember um hátíð sem
halda átti í febrúarbyrjun, og
hafi erindið snúist um danskan
ambassador. Í framhjáhlaupi
hafi þess svo verið getið að for-
setinn yrði ekki á landinu í febr-
úarbyrjun. Þetta virðist Júlíusi
þykja eðlilegt samráð við for-
setaembættið um það hvernig
forseti lýðveldisins skuli taka
þátt í hátíðarhöldum vegna af-
mælis heimastjórnar.
Og svo sem í beinu framhaldi
af opinberri umkvörtun forset-
ans yfir því að hafa ekki verið
látinn vita um ríkisráðsfund fer
forsætisráðherrann að tala um
það á virðulegri ráðstefnu að
breyta stjórnarskránni beinlínis
til að minnka völd forsetans;
tekst þannig með undraverðum
hætti að draga mikilvæga um-
ræðu um stjórnarskrá landsins
niður á plan persónulegrar
úlfúðar og stjórnskipan landsins
allt í einu komin undir persónu-
legum samskiptum hans og
Ólafs Ragnars Grímssonar. Og
talar um forsetaembætti og
þann sem það skipar eins og
eitthvað sem trassað hefur verið
að stroka út úr gömlu stjórnar-
skránni frá 1874, nánast eins og
um sé að ræða misheppnaða eft-
irlíkingu á kóngi, en lætur þess
með öllu ógetið að þjóðin kýs
forsetann beinni kosningu svo
að hann hefur umboð sitt til
starfa beint frá meirihluta
landsmanna: sjálfur hefur Dav-
íð völd sín fyrir atbeina rúmlega
þrjátíu prósenta landsmanna.
Hver er landsfaðirinn?
Ólafur Ragnar er í þessari
deilu dálítið eins og forsmáður
helgarpabbi. Það má líkja þessu
við að í tiltekinni fjölskyldu sé
tekin sú skyndilega ákvörðun að
halda upp á skírnarafmæli
barnsins á heimilinu – nú séu tíu
ár síðan barnið var skírt og þess
skuli minnst með veglegum
hætti. Einhvern veginn gleymist
að láta helgarpabbann vita af
þessum merka áfanga og hann
fer í skíðaferð með nýju kon-
unni sinni og þegar hann verður
sármóðgaður yfir því að hafa
ekki fengið að vera með í hátíð
barnsins þá er honum sagt með
þjósti: þú hefðir átt að geta sagt
þér það sjálfur að þú ættir ekki
að vera í útlöndum á þessum
tíma, þú áttir að vita að skírn-
arafmæli barnsins er mjög
merkilegur áfangi...
Þessar eilífu deilur, átök og
valdþótti sem fylgja stjórnar-
háttum Davíðs Oddssonar eru
að verða verulega þrúgandi.
Það er hugsanlega hægt að
lifa sig inn í að þessi heima-
stjórnarhátíð sem Davíð fann
upp sé nokkuð skemmtileg hug-
mynd, jafnvel þótt hundrað ár
hafi að vísu liðið án þess að fólk
hafi áttað sig á mikilvæginu –
það væri hugsanlega hægt að
umbera heilan sjónvarpsþátt
þar sem tugir miðaldra karl-
manna úr Sjálfstæðisflokknum
koma í einfaldri röð og vitna um
líkamsfegurð Hannesar Haf-
stein; það er hægt að láta yfir
sig ganga eilíft tal Davíðs um að
Hannes Hafstein hafi verið mik-
ilmenni, jafnvel þótt Davíð hafi
ekki tekist að benda á annað til
marks um það en að Hannes hafi
látið reisa hús sem fór verulega
fram úr kostnaðaráætlun, sem
virðist mælikvarði hjá Davíð á
skörungsskap – öllu þessu get-
um við tekið með brosi á vör, en
er til of mikils mælst í staðinn
að Davíð og félagar reyni að
klára þessa hátíð sína án frekari
deilna, reyni einu sinni að gera
eitthvað án þess að leggja sig í
líma við að sýna öðrum fulltrú-
um þjóðarinnar lítilsvirðingu? ■
Umræðan
ÓLAFUR
SKORRDAL
■
skrifar um
lögleiðingu
kannabis.
■ Bréf til blaðsins
Hverjir eru á móti?
Veldur hver á heldur
Um daginnog veginn
GUÐMUNDUR
ANDRI
THORSSON
■
skrifar um
stjórnmál.
Valdþótti og for-
smáður helgarpabbi