Tíminn - 03.02.1972, Qupperneq 7

FIMMTUDAGUR 3. febrúar 1972
TÍMINN
7
Ulgefcmdl; Franw6l<tt»rRö<tkurfnn
Framkv»mda»tj<in; Krlstfán BenedlkUsöti, ftjtíljótan Þórarirth
Þc ctftfiWssóh ifáW, Iftndéás KirWlártsson, Jón Helsátón, Jbdf-tði !!
G. Þorsteirtssón og Tómfts Kftrfsson. AósttýsJníiaífiór!. Stelrt-
0' •ifrtur Gislasön.: Rltstfórtiársltr'ÍfsWi. r ■ I Bddtibiísirtu, SfflMC
18300 — 18306. Skrifstofur Bankastr. efi 7. — Afarelðs iusmii
12323. Augfýsingasími 19523. ASror : ikéifstófjfr :slmi j: 18300.
Áikriffatfljald kt, 22Í,00 á mánu«c itmanlands. í lausasölu
kr. 55.ÓO álntáktt. - 8)*8ftp ent b.f, (Offftat)
Endurbætur á hrað-
frystihúsunum
Steingrímur Hermannsson, ritari Framsóknarflokks-
ins, hreyfði aðkallandi máli á Alþingi, þegar hann
spurðist fyrir um, hvort búið væri að gera fullnaðar
áætlun um þann kostnað, sem leiða muni af þeim
endurbótum, sem gera verður á hraðfrystihúsunum
vegna nýrra hreinlætiskrafa í viðskiptalöndum okkar,
einkum þó Bandaríkjunum. Ný löggjöf um þetta efni
mun taka gildi í Bandaríkjunum 1974 eða 1975 og
þarf þessum endurbótum að vera lokið áður, ef fisk-
salan til Bandaríkjanna á að vera tryggð.
í umræðunum upplýsti Steingrímur, að samkvæmt
lauslegri áætlun myndu þessar endurbætur kosta um
20 millj. króna á frystihús eða milli 1000—2000 millj.
króna alls. Hér er því um stórt fjárhagsmál að ræða,
sem bæði snertir hraðfrystihúsin og viðkomandi sveit-
arfélög, því að í mörgum tilfellum verður að krefjast
af þeim hreinlegri umgengni í nágrenni frystihúsanna.
Augljóst er, að þessum miklu endurbótum verður
ekki komið fram, nema frystihúsunum verði tryggt sér-
stakt fjármagn. Þá skiptir það að sjálfsögðu miklu
máli, að þeim verði tryggð sem traustust rekstrarað-
staða meðan á þessum framkvæmdum stendur. Einnig
geta sum sveitarfélögin þurft á sérstakri aðstoð að
halda í þessum efnum. Þar sem 2—3 ár eru til stefnu,
virðist eðlilegt að reynt sé að dreifa þessum fram-
kvæmdum á þann tíma.
Lúðvík Jósefsson sjávarútvegsráðherra upplýsti,
að unnið væri að athugun og undirbúningi þeirra
framkvæmda, en fullnaðaráætlanir væru enn ekki
fyrir hendi.
Hér er vissulega um mál að ræða, sem skiptir efna-
hagslega afkomu þjóðarinnar miklu. Flest bendir til,
að þáttur hraðfrystihúsanna í þjóðarbúi íslendinga
eigi enn eftir að aukast að mun, ef rétt verður á hald-
ið. Þetta byggist þó að sjálfsögðu á því, að íslend-
ingar keppi að því að vera forustuþjóð á sviði fisk-
iðnaðarins og framleiði betri og vandaðri vöru en
aðrir. Þann möguleika hafa þeir hér, þar sem hráefnið
er hvergi betra. Markaður fyrir hraðfrystan íslenzk-
an fisk mun ekki skorta, ef vöruvöndunin verður í
lagi. Þess vegna er mikilvægt, að jafnan verði sýndur
í verki fyllsti vilji til þess, að allur útbúnaður og frá-
gangur í frystihúsum sé í sem beztu samræmi við
hreinlætiskröfur neytenda. En á sáma hátt, verða
útgerðarmenn og sjómenn líka að kappkosta að skila
sem beztu hráefni til frystihúsanna. Þar ber ekki síður
að leggja áherzlu á gæði en magn.
Mbl. og Devlin
Mbl. birtir undarlega forustugrein í gær í tilefni
af atburðunum í Londonderry, þegar brezkir hermenn
myrtu 13 friðsama borgara og særðu enn fleiri. Þess-
ar hryllilegu aðfarir eru þó ekki greinarefni Mbl.,
heldur hitt, að Bernadetta Devlin, sem var viðstödd
morðin, skyldi í geðshræringu klóra þann brezka ráð-
herrann, sem ber mesta ábyrgð á þeirri óheillastefnu,
sem Bretar fylgja í Norður-írlandi. Flestir munu þó
geta skilið tilfinningar Bernadettu undir slíkum kring-
umstæðum. Áreiðanlega ætti það að standa nær ís-
lendingum, sem hafa reynt erlenda kúgun, að hafa
meiri samúð með málstað Devlins en Maudlings. Og
ekki ættu íslendingar að* áfellast Devlin fyrir það,
þótt hún hafi eitthvað af skaplyndi Grundar-Helgu.
Þ.Þ.
JAMES REST0N, NEW Y0RK TIMES:
Hversvegna studdi
Nixon Pakistan?
Hann viidi ekki missa af heimsókninni til Peking
MARGIR hér i Washington
hafa dregið í efa, að skynsam-
legt hafi verið frá hernaðar-
iegu sjónarmiði af Nixon
forseta að styðja Pakistani i
styrjöld þeirra við Indverja.
En enginn þarf að draga i efa,
að stuðningi Nixons við
Pakistani og Kinverja gegn
Indverjum og Sovétmönnum,
var ætlað að hafa heppileg
áhrif i stjórnmálunum heima
fyrir.
Forsetinn vill geta keppt að
endurkjöriá þeim forsendum,
að hann hafi fækkað i her
Bandarikjanna i Vietnam úr
550 þús. i 40 þúsund, rofið ein-
angrun Kinverja og komið á
samskiptum við fjórðung
mannkynsins, bundið endi á
sprengihættu Berlinarvanda-
málsins og hafið samn-
inga um takmörkun kjarn-
orkuvopna. Andstæðingar
hans i Demokartaflokknum
skilja betur en allir aðrir, hve
mikilvægar þessar forsendur
geta orðið i stjórnmálabarátt-
unni.
NIXON forseti ,,hallast”
ekki að Pakistan ( eins og sagt
er hér i Washington), heldur
að Peking. Endurnýjuð sam-
skipti við Kinverja er lykillinn
að möguleikum hans til endur-
kjörs sem „friðarpostula”.
Þeir, sem þykjast skilja af-
stöðu hans i átökum Pakistana
og Indverja, halda fram, að
hann hafi verið staðráðinn i að
snúast ekki gegn Pakistönum
og eiga þar með á hættu, að
Kinverjar afboðuðu ferð hans
til Peking 21. febrúar.
Hér i Washington viður-
kennir enginn opinberlega, að
til árekstrar hafi komið milli
stefnu Nixons i öryggismálum
og baráttustöðu i stjórn-
málunum innanlands, og
fylgishorfurnar i væntanleg-
um forsetakosningum hafi
ráðið úrslitum. En embættis-
menn virðurkenna þetta i
einkasamtölum.
MEÐ hliðsjón af baráttunni
um hernaðarstöðvar, æskilega
bandamenn og yfirráðin yfir
heimshöfunum, mælti ðneit-
anlega margt með þvi, að
stjórnin i Washington tæki af
stöðu með Indverjum. Indland
er fjölmennasta lýðræðisriki
heims, en Pakistan veikt ein-
ræðisriki. Indverjar hafa yfir-
burða aðstöðu á sjóleiðinni
milli Japan og oliulindanna i
löndunum fyrir botni Mið-
jarðarhafsins, en aðgangur að
þeim er efnahagslifi Japana
lifsnauðsynlegur, og sam-
kvæmt áætlunum embættis-
manna hér i Washington verða
Bandarikjamenn að sækja
þangað um það bil þriðjunginn
af nauðsynlegri oliu árið
1980.
Þetta er engum ljósara en
Sovétmönnum. Valdhafarnir i
Moskvu komust i deilunni um
eldflaugastöðvarnar á Kúbu
að raun um, að þeir gætu ekki
gert áhrif siii gildandi viðs
vegar um heim, nema með þvi
einu að stórefla Motastyrk
sinn.
ÞESSI uggur valdamanna
austur þar er eðlilegur, en
sennilega er hann ástæðulaus.
Nixon fer ekki til Kina i þeim
Nixon
tilgangi að fórna Japönum,
Kóreumönnum eða kinversku
þjóðernissinnunum. Hann ier
til þess að efla sáttfýsina og
treysta á þann hátt grunninn
undir endurkjörsmöguleika
sina sem forseti.
Fávisi ein er að halda fram,
að forsetinn hafi snúizt gegn
Indverjum af þvi að hann hafi
verið gramur frú Gandhi for-
sætisráðherra, eða þakklátur
rikisstjórninn i Pakistan fyiir
aö lauma Henry Kissinger til
Kina. Urslitum reöi allt an-
naö, miklu mikilvægara.
Forsetinn vill ekki efla
aðstöðu Sovétmanna á sjó eða
i lofti meöfram flutningaleið
oliunnar til Japan eða auka
möguleika Moskvumanna til
að stöðva flutninga á orku-
gjafa hinum megin á hnet-
tinum. En þetta eru lang tima
sjónarmið. Baráttan fyrir
endurkjöri sem forseti er
miklu nærtækara viðfangs-
efni, og heimsókn hans til
Kina hlýtur að koma vel fyrir
sjónir i sjónvarpi um gervi-
hnetti frá „Hinni forboðnu
borg”, jafnvel þó að heim-
sóknin leiði ekki til endan-
legrar niðurstöðu i neinu máli.
Sovétmenn höfðu byggt
flotastöð fyrir Indverja i
Visanhapatnam við Benalflóa
iöngu áður en til átaka kom
við Pakistani. Herfræðingar
hér i Washington héldu fram,
að forðast bæri að lenda i and-
stöðu við Indverja af þeim
sökum, að þeir bæru sýnilega
hærri hlut með aðstoð Sovét-
rikjanna, en Sovétmenn færu
þá eðlilega fram á aðgang að
flotastöðinni i Visanhapat-
nam. Gæti ekki orðið úr þvi,
hlytu þeir að bjóða Bangla
desh fjárhagsaðstoð, sem lifs
nauðsynleg væri, gegn hern-
aðaraðstöðu i Chittagon,
hafnarborg hins nýja rikis, en
hún er einnig við Bengalflóa.
EFALAUST kom margt
fleira en þetta til álita áður en
forsetinn tók þá ákvörðun að
styðja Pakistani. Sennilega er
fátt jafn auðvelt og valið milli
hyggilegrar stefnu i varnar
málum og hentugrar aðstöðu i
forsetakosningum. Forsetinn
var tengdur vináttuböndum
við leiðtoga Pakistan og ýmsa
aðra leiðtoga múhameðs-
trúarþjóða, sem ráða yfir
miklum hluta oliunnar fyrir
botni Miðjarðarhafsins. Hon-
um var að visu ljóst, hve mikl-
um erfiðleikum flóttamenn-
irnir frá Bangladesh ollu Ind
verjum, en hann taldi ekki, að
þeir erfiðleikar réttlættU'beina
árás Indverja inn yfir landa-
mæri Pakistan.
Hernaðarhagsmunir og
stjórnmálahagsmunir toguð-
ust á hjá forsetanum. Flestir
fróðir menn hér i Washington
halda þó fram, að stjórnmála-
hagurinn af þvi i bráð, að
komast til Kina og ná að
minnsta kosti takmarkaðri
samstöðu með Kinverjum,
hafi ráðið úrslitum um
ákvörðun hans.
FORSETINN heldur fram,
hvað sem stjórnmálunum lið-
ur, að upphaf að samkomulagi
við Kinverja komi framur i
veg fyrir átök á Kyrrahafi en
flest annað. Þó að þetta þurfi
að kosta skammvinnan
ágreining við Indverja og að-
stöðu fyrir herskipaflota og
flugflota Itússa við Bengal-
flóa, geti samkomulag Banda-
rikjamanna og Kinverja hæg-
lega orðið það mikils virði, að
þetta borgi sig.
Þarna kemur að sjálfsögðu
fram einn gallinn á áberandi
sviðsetningu i stjórnmálunum
og ákvörðun um fundi hátt-
settra forustumanna með
miklum fyrirvara. Forsetinn
hafði lagt svo mikið i hættu
vegna ferðarinnar til Peking,
að hann mátti ekki af henni
missa. Hann olli svo nýjum
erfiðleikum i sambúðinni við
Japani og Kóreumenn með þvi
að snúast gegn Indverjum og
hallast á sveif með Kinverj-
um.
Til dæmis segir Chung Hee
Park forseti Kóreu, að hann
muni fylgjast með heimsókn
Nixons til Kina „með öndina i
hálsinum” og Nobuhiko
Ushiba sendiherra Japana i
Bandarikjunum segist horfa
til þess með ugg, að för Nixons
til Kina geti „orðið upphafið
að glötun sameiginlegs
öryggis Japana og Banda-
rikjamanna i Asiu”. Nixon
forseti hefir fullyrt, að engar
áhyggjur þurfi að hafa i þessu
efni.