Tíminn - 04.06.1972, Blaðsíða 11

Sunnudagur 4. júni 1972.
TÍMINN
1J
(Jtgefandi: Fra'msóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,:j:j:;:;:;
Andrés Kristjánsson (ritstjórn Sunnudagsblafts Timans).jjjjjjjjjj
jjjjjjjjjjjj Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislasoni. ■ Ritstjórnarskrif-j:j:j:j:j:
stofur i Edduhúsinu viö Lindargötu, sfmar 18300-18306.j:j:j:j:j:
Skrifstofur i Bankastræti 7 —afgreiösluslmi 12323 — auglýs-jjjjjjjjjj
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofur:simi 18300. Askriftargjaldjjjjjjjjjj
225 krónur á mánuöi innan lands, í lausasölu 15 krónur ein-:j:j:j:j:j
takiö. Blaðaprent h.f.
Jj:;:j:j:j:j:j:j:;:j:j:j:j:j:j:j:;:j:;:;:;:j:;:j:j:j:;:j:j:j:j:j:j:i:j:j:j:j:j:j:j:j:j:j:j:j::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::j:::::::::::::':::::::':::j:j:iii
Sjómannadagurinn
Hinn árlegi hátiðisdagur islenzkrar sjó-
mannastéttar, sjómannadagurinn, er i dag. Á
undanförnum árum hafa valdamenn veg-
samað sjómannsstarfið og mikilvægi þess fyrir
islenzkan þjóðarbúskap. Orðin hafa verið
fögur, en verkin voru það ekki. Nær allt s.l.
kjörtimabil bjó islenzk sjómannastétt við stór-
skertan hlut og varð að þola ólög og rangindi.
Frá þvi sjómenn héldu siðast upp á sjómanna-
daginn hafa hins vegar orðið mikil umskipti til
hins betra. Það hafa orðið stjórnarskipti i
landinu.
I málefnasamningi rikisstjórnarinnar segir:
„Rikisstjórnin leggur sérstaka áherzlu á,
að launakjör sjómanna verði bætt verulega og
mun vinna að þvi m.a. með breytingum á
lögum nr. 791968 og með hækkun á fiskverði.”
Þessi fyrirheit efndi rikisstjórnin strax á
fyrstu valdadögum sinum.
Hún leiðrétti hlut sjómanna í skiptaverði,
sem skertur hafði verið með lögum, er fyrri
rikisstjórn og fyrri þingmeirihluti beitti sér
fyrir.
Hún hækkaði fiskverð með sérstökum ráð-
stöfunum og jók þar með hlutdeild sjómanna i
þeim verðmætum, sem þeir draga úr sjó.
Þessi rikisstjórn hefur þvi þegar sýnt i verki,
að það er ekki nóg, að minnast sjómanna hlý-
lega á sjómannadaginn. Það verður að búa sjó-
mönnum þau kjör, að sjómennskan verði eftir-
sóknarverð og að þessi stétt sé helzt betur
tryggð gegn áföllum en aðrar stéttir. Það
reyndist orðið erfitt að manna fiskiskip okkar
góðum mönnum.
Á næstu misserum koma til landsins mörg
stór, ný skip. Þessi skip,ásamt útfærslu land-
helginnar 1. september, munu mynda grund-
völl efnahagsafkomu þjóðarinnar á næstu
árum. En það mun ekki gerast nema nóg verði
framboð af hæfum og góðum mönnum til að
manna þessi skip og nýta það hagræði, sem út-
færsla landhelginnar mun hafa i för með sér.
Kjör sjómanna þurfa þvi að verða það eftir-
sóknarverð, að þessi stétt verði jafnan skipuð
völdum mönnum.
Það hefur verið lán þjóðarinnar á undan-
förnum áratugum, að i sjómannastétt hafa
valizt dugandi menn. Islenzkir fiskimenn hafa
verið hinir afkastamestu i heimi, og islenzkir
farmenn hafa haldið uppi hróðri þjóðarinnar
viða um höf. Þetta má ekki breytast, og þjóðin
verður að sýna i verkfað hún skilji,hver undir-
staða þjóðarbúsins er.
En i dag minnast sjómenn einnig sérstaklega
þeirrar breytingar, sem orðið hefur á stöðu
mesta hagsmunamáls þeirra og þjóðarinnar
allrar frá þvi siðasti sjómannadagur var
haldinn hátiðlegur rétt fyrir siðustu kosningar.
Þá var allt i óvissu, hvort og hvenær islenzk
fiskveiðilögsaga yrði færð út. 1 kosningunum
ákvað þjóðin, að það skyldi gert á þessu ári.
Ritstjórnargrein úr vikuritinu Time:
Ástæðulaus ótti Nixons
við ósigur í Víetnam
Viðurkenning á staðreyndum myndi auka álit Bandaríkjanna
Nixon
MIKIL og örlagarlk
umskipti viröast framundan i
hinni sibreytilegu styrjöld i
Vietnam. Samtimis stendur
forseti Bandarikjanna i
ströngu, en siendurteknar
fullyröingar hans um fortiöina
og persónulegur áhugi hans á
samtimanum eru honum
fjötur um fót.
Fyrir skömmu sagöi
Richard Nixon, aö „staða
Bandarikjanna sem öflugasta
rikis veraldar” væri i húfi i
Vietnam, eins og hann hefir
raunar oft sagt áöur. Ef
Bandarikjamenn biöu þar
lægri hlut, kynni sú saga að
„endurtaka sig fyrir botni
Miðjarðarhafsins, i Asiu og i
Evrópu”. Hann kvaðst óttast,
að umheimurinn virti stööu
Bandarikjaforseta minna en
áður, ef sú yrði raunin. „Það
læt ég ekki henda”, sagði
hann.
ÞETTA eru undarlega yfir-
lætisfull ummæli hjá forseta,
sem er einmitt að kalla
hersveitir þjóöar sinnar heim
frá styrjöld, án þess að sigur
hafi unnizt. Sé jafn mikið i húfi
i Víetnam og hann lætur i
veðri vaka, mætti að réttum
rökum lita á það sem mjög
vitavert hirðuleysi að hverfa
frá. Samkvæmt eigin mál-
flutningi ætti forsetinn fremur
að senda æ meiri her á vett-
vang en að kalla hann heim.
Ekki verður þetta mikla
misræmi millii oröa og at-
hafna skýrt á þann hátt, að
verið sé að reyna að blekkja
óvinina. Kommúnistar sáu
herflutningaskip Bandarikja-
manna hverfa frá landi, höfðu
aðvaranir Nixons að engu og
lögðu enn meira i sókn sina en
áður.
ORÐRÆÐUR Nixons
virðast bera vott um, að hann
óttist, að Bandarikjamenn þoli
ekki með nokkru móti neins
konar ósigur né fráhvarf frá
yfirlýstum markmiðum I Viet-
nam. Forsetinn sýnist vera að
berjast viö draug imyndaðrar
hægrihneigðar kjósenda. Ef til
vill hefir fortið hans sjálfs
vakið upp þennan draug, en
fyrirbærið hefir aldrei verið
kannað af alvöru.
Allar skoðanakannanir
benda eindregiö til, að banda-
riskur almenningur sé orðinn
ákaflega þreyttur á styrjöld-
inni. George Wallace litur
meira að segja þannig á.
Bandarikjamenn vilja fá her-
mennina heim, fangana látna
lausa og endi bundinn á
mannvigin. Vitanlega vilja
þeir ekki, að her Banda-
rikjanna sé vanvirtur meö
stjórnlausum flótta til
strandar i örvæntingu, né
þurfa að horfa á, að hersveitir
kommúnista taki umsvifa-
laust á sitt vald þá rikisstjórn,
sem Bandarikjamenn hafa
stutt til valda i Saigon um
langa hrið, jafn feikna mikið
og þaö hefir kostað. En þeir
eru óöfúsir til sanngjarnra
samninga.
MEIRA að segja hrís
flestum herforingjum hugur
við þvi, hve tilgangslaus bar-
áttan er, einkum þó þessi við-
varandi staðfesting á þvi, hve
máttur Bandarikjanna má sin
litils við erfiðar aðstæður.
Ennfremur hafa þeir af þvi
þungar áhyggjur, hve mikill
hluti af flotastyrk og flugher
Bandarikjanna er bundinn við
fjarlægan afkima Kyrra-
hafsins, og önnur svæði miður
varin en skyldi af þeim
sökum. Fáeinir „haukar”
vilja enn sprengja Hanoi i loft
upp, en af þeim stafar for-
setanum engin hætta á vett-
vangi stjórnmálanna. Demó-
kratar berjast gegn endur-
kjöri forsetans, en hlytu að
fagna linuðum tökum i Víet-
nam, og mæla eindregið meö
þvi.
Uppgjafarfjasið um minnk-
andi álit Bandarikjanna, hrun
rikja og blóöbað af völdum
kommúnista, magnar sjálf-
krafa þau viðbrögð
almennings, sem Nixon forseti
virðist ekki þola. Þetta gæti
leitt til þess, að hann gripi til
örþrifaráöa, er stofnuöu i
hættu þvi „friðartimabili”,
sem honum veröur tiðrætt um,
að sé höfuðmarkmið hans sem
forseta.
MAL er að losna úr
þessari vitisvél og bregðast
við af meiri framsýni. A þann
eina veg er hugsanlegt fyrir
Nixon að marka og móta
stefnu I málefnum Suð-austur
Asiu i rökréttu samræmi viö
jákvæða viðleitni hans til
bættra samskipta við Kin-
verja og Sovétmenn og háleita
friðarhugsjón. Tilhugsunin
um tröllaukna aðför flughers
og flota aö litlu og tiltölulega
sjálfstæðu kommúnistariki,
samtimis og forsetinn ráðs-
lagar I vinsemd við tvö höfuö-
veldi kommúnista, hlýtur aö
rugla æstustu og yngstu and-
kommúnistana I Asíu, hvað þá
aðra.
Ef horfið yrði frá fjarstæðu-
talinu, yrði ef til vill auöið aö
koma auga á, að samnings-
aðstaða valdhafanna I
Washington og Hanoi er ekki
svo ólik, aö vandræöum valdi.
Orðræður kommúnista má-
ekki taka of bókstaflega, en
valdhafarnir i Hanoi taka
opinberar yfirlýsingar sinar
eigi að siður alvarlega. Le Duc
Tho I Norður-VIetnam
hefir lýst þvi yfir, að stjórnin i
Hanoi setji ekki sem skilyrði
fyrir samningum, að komm-
únistar taki við völdum i
Suður-Vietnam, ætli ekki að
ráðast á bandariskan her á
förum og muni láta striðs-
fanga lausa, Hann krefst þess
hins vegar, að Nguyen Van
Thieu forseti Suður-VIetnam
láti af völdum.
BANDARÍKJAMENN geta
varla snúiö bakinu við Thieu
eins og sakir standa. Falli
Hue, gæti aðstaða hans oröiö
vafasöm. Hann heldur senni-
lega áfram að vera voldugur
leiðtogi, ef hersveitir hans
halda velli. Framvindan i
hernaðarátökunum i Viet-
nam ræður þvi meira um
örlög Thieus en afstaöa eða
athafnir valdhafanna I
Washington.
I stuttu máli sagt er óraleið
frá auðmýkingu yfir i viður-
kenningu þess veruleika, aö
orðræöur Nixons forseta valda
einungis ruglingi. Afrek hans
sjálfs i jákvæöri samningavið-
leitni sanna beinlinis, hve
opinberar yfirlýsingar hans
eru þröngsýnar og neikvæöar.
TVIMÆLALAUST verður
erfitt fyrir Bandarikjamenn
að viðurkenna, að jafn margir
bandarískir æskumenn og
raun ber vitni hafi orðið að
fórna lifi sinu án þess aö ná því
marki, sem þrir forsetar
Bandarikjanna hafa ætlað
þeim i Vietnam. Eigi að siður
er um að ræða skynsamlegt
markmið, sem enn er unnt að
ná i Vietnam, eða að koma á
friði án þess að afhenda
kommúnistum völdin i Suöur-
Vietnam. Það væri ekki
ósigur. Og satt að segja geta
Bandarikjamenn varla gert
sér vonir um meira.
Richard Nixon gæti hagnýtt
sér það feikna vald, sem sér-
hver Bandarikjaforseti hefir
yfir að ráöa til þess aö vekja
almennan áhuga á jákvæðri
viðleitni hans til bættrar sam-
búöar við aörar þjóðir, ef hann
losaði sig við ástæöulausan
ótta viö sálrænar
afleiðingar af óhagstæðum
lyktum styrjaldarinnar i
Vietnam. Ef hann sýndi mikil-
vægi Vietnam til áhrifa á gang
heimsmálanna i réttu ljósi,
kynnu Bandarikin jafnvel
fremur að auka en minnka álit
sitt sem heimsveldi — og
Bandarikjamenn að vaxa að
siðferðisþreki um leið.
TK