Tíminn - 04.06.1972, Blaðsíða 18

18
TÍMINN
Sunnudagur 4. júni 1972.
Rætt við nokkra skipverja á varðskipunum í tilefni útfærslu
Varilskipift
Framhald af bls. 12
Vinnan þar er erfið eftir sem
áður, þvi að litið er um sjálf-
virkni i sjálfri vðlstjórninni.
Þú spyrð um uppbyggingu
skipastóls okkar tslendinga.
Ég álit þessi stóru stökk i
uppbyggingu fiskiskipaflotans
með steindauðum timabilum á
milli vera alranga stefnu. Jöfn
þróun upp á við hlýtur að vera
æskilegri.
—Hefur Landhelgisgæzlan
með núverandi skipakosti
nokkra möguleika á að gæta
landhelginnar eftir útfærsluna
i haust?
—Með óbreyttum skipakosti
eru möguleikarnir á að halda
uppi fullnægjandi gæzlu á svo
stóru hafsvæði sáralitlir, geri
Bretar og aðrir i einhverjum
mæli tilraun til að veiða innan
50 milna markanna.
Jú, ég býst við að verða hér i
Reykjavik á sjómannadaginn
i ár.
Um borð i Óöni hitti ég að
máli Sigurð Árnason skip-
herra. Sigurður hefur verið til
sjós i u.þ.b. 30 ár, byrjaði á
vertið frá Stafnesi, en réöst til
Landhelgisgæzlunnar 1947 og
hel'ur starfað þar nær óslitið
siðan.
1 Þorskastriðinu var
Sigurður skipherra á Sæ-
björgu, og ég spyr hann fyrst,
hvernig það „striö” hafi
komiö honum fyrir sjónir.
—Þorskastriðið er mér
ekkert sérstaklega minnis-
stætt. Hjá báðum aöilum var
gagnkvæmur skilningur á
störfum hins, Bretar skildu
vel, að við vorum að fram-
fylgja reglum, sem settar
voru af islenzkum stjórn-
völdum, og á sama hátt fylgdu
þeir fyrirskipunum brezkra
yfirvalda. Það rikti sem sagt
fyllzta kurteisi, og ég minnist
ekki neinna árekstra frá þeim
tima.a.m.k. varð ég ekki vitni
að sliku. Auðvitað var hægt að
reita menn til reiði, þvi að við
erum nú allir mannlegir. En i
stuttu máli sagt: t Þorska-
striðinu svonefnda rikti gagn-
kvæm virðing milli aðila og
árekstrar voru sjaldgæfir, ef
þeir voru nokkrir.
Telurðu að annað slikt
strið sé i vændum?
— Maður hlustar eftir
hverju orði þessa dagana og
vonar, að deilan leysist, það
óskar enginn eftir þvi, að
sama sagan endurtaki sig.
1 sambandi við stefnuna i
landhelgismálinu vil ég aðeins
segja það, að stefna
strandrikis hlýtur vera sú, að
ráða yfir landgrunninu, þ.e. að
ákveða sjálft takmarkanir á
fiskveiðum i sjónum um-
hverfis landið.
—Er skipakostur Land-
helgisgæzlunnar slikur, að við
getum haft eftirlit með öllu þvi
hafsvæði, sem lendir innan
fiskveiðilögsögu 1. sepl. n.k.?
—Þrjú stór skip eru nú i eigu
Gæzlunnar. Minni skipin hafa
litla möguleika á að gæta 50
milna landhelgi. Að minu áliti
væri æskilegt, að eitt stórt skip
bættist i varðskipaflotann viö
útfærsluna i haust.
Hins vegar er mikil þörf á
gæzluflugvélum, þvi að þær
hal'a miklu meiri yfirferð en
skipin, og eru þess vegna
hæfari til gæzlu en varðskipin.
Þó getur gæzluflugvél ekki
fært landhelgisbrjót til hafnar
án aðstoðar, ef mótþrói er
veittur.
Varðskipin eru ágætlega
búin, t.d. höfum við nýtizkuleg
ratsjártæki, sem eru einhver
þau beztu á markaðnum.
Varðskipin eru góð sjóskip,
a.m.k. þau stærri, og nógu
hraðskreið að minu áliti. Mig
hryllir aftur á móti við
húsnæðisvandræðum
Landhelgisgæzlunnar i landi,
þvi að góð aðstaða i landi er
jafn nauðsynleg og vel útbúin
skip.
—Störf ykkar varðskips-
manna eru mjög fjölbreytt, er
ekki svo?
—Jú, þau eru það. Aðal
starlið liggur I björgunar- og
gæzlustörfum.
Við sinnum hinum ólik-
legustu störfum, þ.á.m.
neyðarflutningum. Þess má
geta i þvi sambandi, að við á
óðni fluttum nú nýlega
héraðslækninn á Siglufirði til
Grimseyjar i læknisvitjun. Þá
sinnum við hjá Landhelgis-
gæzlunni þörfum afskekktra
sveitabæja, og eins hefur vita-
þjónustan bætzt við eftir að
rekstur vitaskipsins Ár-
vakurs hvarf til Gæzlunnar.
En björgunar og gæzlustörf
eru númer eitt. Við á varð-
skipunum erum alltaf við-
búnir þvi óvænta, t.d. hlustum
við að staðaldri á 2 neyðar-
bylgjur, þegar við erum á hafi
úti og erum ætið reiðubúnir að
bregða skjótt við, ef nauðsyn
krefur. Þess má geta, að
starfsmenn Landhelgis-
gæzlunnar i landi eru reiðu-
búnir að fara út meö varð-
skipunum, ef ekki næst til
allrar áhafnarinnar vegna
stutts fyrirvara, þegar bregða
þarf skjótt viö.
—Nú fer sjómannadagurinn
i hönd. Hvar veröurðu staddur
á þessum hátiðisdegi sjó-
manna?
—Ég veit ekki, hvort við
leggjum úr höfn fyrir helgi. I
svipinn stendur yfir vélarvið-
gerð, en ég vona, að við
komumst sem fyrst út, vegna
þess,að þetta skip er þjóðinni
allt of dýrt til þess að það liggi
lengi i höfn.
Við erum 23 á Óöni, en
eigum von á hópi unglinga um
borð á næstunni. Þetta er eins
konar sjóvinnunámskeið, sem
haldið er i samráði við æsku-
Ægir
lýðsráð, skv. lögum, sem ný-
lega voru samþykkt á Alþingi.
Þaö er hugmyndin, aö
drengirnir vinni sömu störf
um borð og aðrir skipverjar,
en þeim verði jafnframt kynnt
hin ýmsu störf á sjónum.
Agavandamál? Þvi höfum
við ekki kynnzt hjá Land-
helgisgæzlunni. Auðvitað
höfum við ákveðnar reglur,
sem starfið hefur mótað.
Þessar reglur eru óskráðar,
en er fylgt á sama hátt og
skráðum lagareglum. Hins
vegar rikir enginn heragi á
skipum Gæzlunnar.
Um borð i Þór rakst ég svo á
Guðjón Petersen 1. stýrimann.
Guðjón hefur starfað i rúman
áratug hjá Landhelgis-
gæzlunni, að undanförnu i
landi við störf i þágu al-
mannavarna, en er nýbyrjað-
ur aftur á sjónum. Guðjón var
i millilandasiglingum áður en
hann réðst til Gæzlunnar, og
þvi spyr ég, hvort hann kunni
betur við sig á varðskipunum.
—Alveg tvimælalaust.
Starfið er miklu tilbreytinga-
rikara, ekki eins venjubundið
og á kaupskipunum. Auk þess
eru kjörin þau sömu og að-
búnaður skipverja ekki siðri.
—Hver eru störf 1.
stýrimanns?
—1. stýrimaður er auövitaö
hægri hönd skipherra. Auk
þess stendur hann vaktir eins
og aðrir stýrimenn, en hefur
sérstaklega með höndum lög-
skráningu skipverja og eftirlit
með viðhaldi um borð i
skipinu.
—Þaö er þá i þinum verka-
hring að halda við fallbyssu
skipsins?
—Nei, þaö er verkefni
yngsta stýrimanns með svo-
kallað „byssupróf” á Þór, 2.
stýrimanns.
Fallbyssan er meðfærileg og
nægilega öflug að minu áliti.
Hún dregur upp undir 5
km vegalengd, og hlaupviddin
er 57 mm. A henni er bæði
hliðar- og hæðarsigti, svo að
miðið á aö vera öruggt. Þá má
geta þess, að aðeins tvo
menn þarf til að stjórna henni,
þ.e. skyttu og aðstoðarmann.
Ég hef skotið nokkrum sinn-
um af byssunni, þegar
landhelgisbrjótum hefur verið
veitt eftirför. í eitt skipti
þurfti ég að skjóta fjölda
púðurskota og, að mig minnir,
7 byssukúlum, unz hinir brot-
legu létu sér segjast. Það var
á árinu 1965, er brezki togar-
inn Aldershot tók stefnu til
Bretlands með þrjá af okkar
mönnum innanborðs,
Eltingaleikurinn stóð i
12—13 tima, þar til Bretarnir
gáfust upp.
—Nú er sjómannadagurinn
n.k. sunnudag. Hverjum
augum liturðu á hann?
— Þaö er ekkert vafamál, að
sjómannadagurinn verður æ
minni hátiðisdagur með
hverju ári, sem liður. Sjó-
mönnum er hampað þann dag,
ekki vantar það, en næsta dag
eru þeir flestum glevmdir.
Egill Pálsson, bátsmaöur á
Þór, er gamalreyndur á
skipum Landhelgisgæzlunnar.
Hann byrjaði hjá Gæzlunni
1952 og hefur starfað þar
óslitið siðan.
Ég trufla Egil örstutta stund
við vinnu hans, og spyr hann
þá fyrst um Þorskastriðið.
—Ég var á Mariu Júliu á
þeim árum. Ég lenti ekki i
teljandi árekstrum við
Bretana. Þó man ég það, að
eitt sinn gerðu brezkt herskip
og togari tilraun til að klemma
Mariu á milli sin. Þeirri viður-
eign lauk hins vegar svo, að
Varöskipin þrjú i Reykjavíkurhöfn. Fremst er Albert, þá Óðinn og fjærst Þór.