Tíminn - 16.09.1973, Blaðsíða 3

Sunnudagur 16. september 1973
TÍMINN
3
Þjóðleikhúsið — Lindarbæ:
Elliheimilið
eftir Kent Andersson og
Bengt Bratt
Þýðandi:
Steinunn Jóhannesdóttir
Þýðandi söngtexta:
Þórarinn Eldjárn
Tónlist:
Sven-Eric Johanson
Tónlistarstjórn og
undirleikur:
Sigurður Rúnar Jónsson
Leiktjöld og búningar:
Ivar Török
Leikstjóri:
Stefán Baldursson
ELLIHEIMILIÐ er ósvikið og
sannfagurt leikhúsverk, sem á
erindi til allra hugsandi manna.
Krafa þess um aukinn mann-
kærleika og skilning á lifskjör-
um aldraðra og viðkvæmu
sálarlifi, er studd haldgóðum
rökum og f jölbreytilegustu
dæmum. Þótt æviferill næstum
hverrar leikpersónu sé rakinn
sérstaklega, einangrast ekki
hinar persónurnar sem þöglir
sjónarvottar á eins konar geir-
fuglaskeri á sviðinu meðan á þvi
stendur, heldur taka þær virk-
asta þátt i ævil ýsingu hver ann-
arar með þvi að fara t.d. með
hlutverk maka, húsbænda,
starfsfélaga, barna o.s.frv. Það
mun ekki ofmælt, að það gangi
kraftaverki næst hversu höf-
undarnir eru frumlegir og hug-
myndarikir i þessum efnum. I
einu vetfangi kastar einhver
leikpersóna elligervi sinu og
stendur frammi fyrir okkur i
fermingarfötunum, verka-
mannagallanum, eða þá við-
hafnarmeiri klæðum betri borg-
ara. Hér er þó sjaldnast um
raunveruleg búningaskipti að
ræða, þar eð slikar breytingar
eru oftast gefnar til kynna með
látbragði eða raddblæ.
Að minni hyggju er Elliheim-
ilið hafið svo langt yfir svokall-
aðar tölvubókmenntir og þurrar
skýrslur, að ekki nær nokkurri
átt, að nefna það i sömu andrá.
Sjónleikur þessi er mesta völ-
undarsmiði á leikbyggingarlega
visu.
Viða sýna þeir félagar, Kent
Andersson og Bengt Bratt,
skáldleg tilþrif, eins og t.d. i
eftirfarandi lýsingu Matthildar
á samstöðunni: „Samstaðan!
Alveg hnöttótt. Eins og bolti.
Alveg heil. Hún byrjar hvergi,
endar hvergi, allt yfirborðið er
rennislétt. Enginn blettur fær að
vera útundan, allir verða að
standa saman, til þess að þú
getir tekið hana og kastað henni
hátt, hátt upp i himininn og
gripið hana aftur eins og bolta!
Tæplega trúi ég þvi, að slik
orð hafi orðið til á leikæfingu
eða umræðufundi með leikend-
um, þar sem hver hafi haft sitt
að segja eða hver lagt sina ögn-
ina af mörkum. Enda þótt ég
hafi engar sannanir, er mér hins
vegar nær að halda, að hugsun-
in, sem býr hér að orða baki, sé
sprottin úr einu og sama heila-
búinu.
Höfundarnir deila af slikri
skarpskyggni og vægðarleysi,
orðsnilld og orðheppni á ýmis
fyrirbæri nútima þjóðskipulags
og kerfishyggju, að við hljótum
að fylgjast með málflutningi
þeirra með athygli, áhuga og
hrifningu. Dæmisagan um
talenturnar er til að mynda not-
uð með listilega farsælum
árangri og eftirminnilegum
hætti, og svo mætti reyndar
segja um margt fleira.
Það er eins og það sé lævis-
lega gefið i skyn, að fullkomið
velferðarriki verði ekki að veru-
leika hér á jörðu fyrr én okkur
hefur tekizt að ryðja fjölmörg-
um ljónum úr vegi, uppræta
gamalgróna hleypidóma, af-
nama forréttindi, stöðva arð-
rán, eða i einu orði sagt, eyða
eigingirninni úr brjósti okkar.
En ósköp erum við enn þann dag
i dag langt undan fyrirheitna
landinu.
Matthildur sér lifið og kerfið
eins og það i rauninni er, þegar
hún ;ælir þau orð, sem hér fara
á eftir: „Þegar maður er kúg-
aður, þá hefur maður bara tima
til þess að hugsa um sjálfan sig,
sérðu til. Einhvern veginn verð-
ur maður að lifa. Maður hefur
bara ráð á þvi að vera eigin-
gjarn . .
Og samstaðan kemur ef til vill
einhvern tima löngu, löngu
seinna i fjarlægri og óljósri
framtið.
Það má varla milli sjá hvor
eða hvort stendur sig betur
Bjarni Steingrimsson eða Rand-
ver Þorláksson, Jón Gunnars-
son eða Kristbjörg Kjeld, Geir-
laug Þorvaldsdóttir eða
Brynja Benediktsdóttir, Mar-
grét Guðmundsdóttir eða Ing-
unn Jensdóttir, Guðmundur
Magnússon eða Hákon Waage,
Sigmundur örn Arngrimsson
eða tónlistarmaður Sigurður
Rúnar Jónsson, Steinunn
Jóhannesdóttir (þýðandi leik-
texta) eða Þórarinn Eldjárn
(þýðandi söngtexta), svo jafn-
prýðilegt er framlag hvers og
eins.
Þótt ég hafi ekki frumtextann
við höndina og geti þvi ekki
dæmt um nákvæmni þýðingar-
innar, er hitt vist, að hún er laus
við þjalarför, tilgerð og
rembing. Vel unnið verk verð-
skuldar margfaldar þakkir.
Að öðrum ólöstuðum mun þó
Stefán Baldursson hafa mestan
veg og vanda af þessari leiksýn-
ingu. Hann er vandvirkur leik-
stjóri og smekkvis, útsjónar-
samur og fundvis á réttar túlk-
unarleiðir, stöðuskiptingar og
hreyfingarmáta. Lesendum,
sem vilja ávaxta sitt andlega
pund og þola eða réttara sagt
þora að hlusta á óþægilegustu
samvizkuspurningar, skal ein-
dregið ráðlagt aö sjá þessa
óvenjulegu leiksýningu. Hún
svikurengan. Hún er viðburð-
ur!
Reykjavik 14. sept.
Halldór Þorsteinsson
Tíminn er
peningar
| Auglýsid'
1
:
i Timanum
Réttir á höfuðborgar
svæðinu um helgina
Kaldársels- og Fossvallarétt á sunnudag og
Hafravatnsrétt á mánudag
Klp-Reykjavik. Nú um helgina og
i byrjun næstu viku vcrður réttað
i nær öllum réttum landsins.
Réttir hófust viða fyrr i þessari
viku, en mest verður um að vera
nú um helgina, og svo fram eftir
næstu viku.
Margir bæjarbúar bregða sér
venjulega i réttir. En það er ekki
á allra færi aðfara i þær stærstu,
enda yfirleitt langt að fara. Þó
setja það ekki allir fyrir sig, og
reyna af öllum mætti að komast i
sinar réttir, hvað sem það kostar.
Hér i nágrenni Reykjavikur
verður réttað um helgina. A
morgun — sunnudag — verður
t.d. réttað i Kaldánselsrétl. sem
er rétt fyrir ofan Hafnarfjórð, og
þá verður einnig réttað i Foss-
vallarétt, sem er skammt fyrir
ofan Lækjarbotna, eða Lögberg,
eins og sumir kalla einnig
staðinn.
Þar verður réttað i nýrri rétt,
sem nú verður i fyrsta sinn tekin i
notkun. Að byggingu hennar hafa
staðið f járeigendafélögin i
Reykjavik og Kópavogi.
Þarna verður réttað á milli 2000
Leiðrétting
Frétt i Timanum s.l. föstudag um
sölu Bæjarútgerðarinnar á
togaranum Þorkeli Mána var
höfð eftir Þorsteini Arnalds, for-
stjóra BÚR. Þetta var rangt
hermt, heimildarmaður blaðsins
var Marteinn Jónasson hjá
BÚR. Þeir eru hér með beðnir
velvirðingar á mistökunum.
og 3000 fjár, og þangað er
skammt að fara fyrir bæjarbúa,
sem eflaust fjölmenna þar eins og
venjulega.
A mánudaginn verður réttað i
Hafravatnsrétt, en sú rétt hefur
einnig verið fjölsótt af borgarbú-
um undanfarin ár, þó að ekki
HATIÐAMESSA var i Reykhóla-
kirkju sunnudaginn 9. september.
Tilefni hennar var héraðsfundur
Baröastrandarprófastsdæmis og
10 ára vígsluafmæli kirkjunnar á
Reykhólum. Jafnframt stóð svo
á, að séra Þórarinn Þór prófast-
ur, sem þjónaði Reykhólapresta-
kalli um 20 ára skeið, átti 25 ára
vigsluafmæli, og predikaöi hann.
Þá vildi ennfreinur svo til, aö
vigslubróðir hans, séra Andrés
Ólafsson á Hólamvik, var við-
staddur og þátttakandi i mess-
unni, sömuleiðis séra Jón Arni
Sigurðsson prestur i Grindavik,
sem byrjaði prestskap sinn hér i
sókn.
Altarisþjónustu eftir predikun
annaðist, ásamt prófasti, séra
jafnist hún neitt á við stóru
réttirnar úti á landi, eins og t.d.
Þverárrétt, þar sem réttað
verður n.k. miðvikudag. Þar má
búast við, að mikið verði um að
vera, eins og reyndar i öllum rétt-
um — litlum og stórum — þessa
dagana.
Sigurður Pálsson vigslubiskup,
sem nú þjónar Reykhólapresta-
kalli.
Þá var hið þriðja hátiðatilefnið,
að sett var upp i kirkjunni altaris-
tafla sú, er á sinum tima hafði
verið gefin Reykhólakirkju af
Þóreyju, móður Jóns Thorodd-
sens skálds. Höfðu afkomendur
hennar kostað miklar endurbætur
á listaverkinu og viðgerð, og var
hún nú afhent nýju kirkjunni af
dr. Gunnari Thoroddsen, sem
fulltrúa ættar sinnar.
Mikið fjölmenni var við athöfn-
ina, sem bæði var fögur og hátið-
leg.
Eftir messu bauð sóknarnefnd
öllum gestum til kaffidrykkju i
félagsheimili staðarins.
Ó.E.Ó.
FÆREYSKT GRIN
OGSÖNGUR í
NORRÆNA HÚSINU
Hve
lengi viltu
bíða eftir
fréttunum?
VÍSIR flytur helgar-
fréttimar á mánu-
dogum. Degi fyrr en önnur dagblöð
*—J (gerist áskrifendur)
IVrstur með
fréttimar
VISIR