Tíminn - 13.06.1974, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 13. júní 1974
TÍMINN
3
Landnámshátíð Ár
nesinga á Selfossi
HP—Reykjavik —
Landnámshátið Árnesinga
verður haldinn á Selfossi dagana
14-17. júni n.k. Sr.. Eirikur J.
Eiriksson Jóhannes Sigmundsson
og Guðmundur Danielsson rit-
höfundur, sem boðuðu til blaða-
mannafundar fyrir hönd land-
námshátiðarnefndar Árnesinga,
lögðu á það rika áherzlu, að
hátiðin héti landnámshátið en
ekki þjóðhátið.
Hátiðin hefst föstudaginn 14.
júni, með þvi að tekið verður i
notkun nýtt húsnæði fyrir Lista-
safn Arnessýslu. Þar verður
komið fyrir málverkagjöf frú
Bjarnveigar Bjarnadóttur og
sona hennar, alls 41 verki og
afhjúpuð verður brjóstmynd af
Asgrimi Jónssyni, gerð af sigur-
jóni Ólafssyni.
Að öðru leyti ber mest á
sýningum alls konar. t.d. handa-
vinnusýningu og frimerkja-
sýningu, en i sambandi við hana
verður opið pósthús þann 17., þar
sem menn geta fengið stimpluð
sérstök hátfðarumslög. Sjaldgæft
er, að pósthús séu opin á þjóð-
hátiðardaginn, og er þetta þvi
0 Hrekja
brennt, að ekki var hirt um aö
glæða möguleika til þolanlegrar
lifsafkomu á þessum stöðum,
heldur þvert á móti sifellt aukið á
vonleysið.
Atvinnubyltingin
mikla
við stjórnarskiptin
Nú geta allir stungið hendinni i
eigin barm og svarað þvi sjálfir,
hvaða breyting hefur orðið á.
Hvarvetna á landinu er vinna
frekar of mikil en of litil, trúin á
framtið byggðarlaganna hefur
verið vakin á ný, og vandfundið
það þorp, þar sem nú er ekki
byggt af þvi kappi, sem vinnuget-
an leyfir.
Hvati alls þessa er atvinnubylt-
ingin mikla, sem hófst, þegar nú-
verandi stjórn tók við völdum og
hlutaðist til um það, að hvert ein-
asta kauptún á landinu fengi
fiskiskip eða hlutdeild i þeim, og
þar með næga atvinnu og góða
lifsafkomu, auk þeirra stórfelldu
umbóta, sem gerðar hafa verið á
frystihúsum um land allt eftir
langa vanrækslu i þeim efnum.
Hver einasti maður veit I hjarta
sinu, að þessi skipakaup hefðu
farizt að miklu leyti fyrir, ef „við-
reisnarstjórnin” hefði setið á-
fram við völd, þvi að hennar
stefna var „hóflegt atvinnu-
leysi”, og sú er enn stefna „við-
reisnarf lokkanna ’ ’.
Spurning,
sem kjósendur svara
Spurningin, sem kjósendur
svara 30. júni, er einfaldlega sú,
hvort sú atvinnubylting, sem nú-
verandi stjórnarflokkar hrundu
af stað, sé þeim að skapi, eða
hvort þeir vilja aftur hverfa til
stjórnarfars „viðreisnarflokk-
anna”, þegar ekki var hirt um að
glæða atvinnu, heldur stilað upp á
„hóflegt atvinnuleysi” sem helzta
bjargræðið. Vilja þeir eiga það á
hættu að hreppa kyrrstöðu, von-
leysi og landflótta á nýjan leik?
Við sjáum til, hvaða svör verða
gefin i kjörklefunum.
© Ákvörðun
riskur sérfræðingur gerði, hefði
slikt verið óhagkvæmt á þeim
tima.
Margir höfðu samt eftir sem
áður áhuga á málinu og 1968
rannsakaði Haukur Sævarsson
verkfræðingur málið á nýjan leik.
Niðurstaða hans var sú að hag-
kvæmt væri að koma hér upp
stálbræðslu, sem nýtti brotajárn
og upp úr þvi var Stálfélagið hf.
stofnað. Þvi má skjóta hér inn i
að Timinn hefur áður fjallað itar-
lega um áform Stálfélagsins og
þær skýrslur, sem félagið hefur
látið gera i sambandi við brota-
járnsnýtingu og stálbræðslu hér á
landi.
einstakt tækifæri fyrir frimerkja-
safnara.
Bóka-og handritasýning verður
i héraðsbókasafninu. Þar verða
til sýnis miklir dýrgripir:
skinnhandrit og Islendingabók
Ara fróða, Alþingisbækur 1631-40.
Jarðabók Arna Magnússonar og
Páls Vidalin o.fl. Hafa bækurnar
verið fluttar og verður þeirra
gætt dag og nótt, og hið sama
gildir einnig um aðra dýrgripi, er
til sýnis verða á, hinum ýmsu
sýningum.
Aðalhátiðin verður þó þann 16.
og 17., iburðarmiklar dagskrár
sem ljúka mun með dansleik
þann 17.
1 tilefni hátiðarinnar hefur
nefnin látið gera platta með
myndum úr héraðinu. Gisli
Sigurðsson teiknaði þá, og Stefán
Arnason að S-Reykjum hefur
unnið þá. Einnig efndi sveitar-
stjórnin til samkeppni um skipu-
lagningu útivistarsvæðis vestan
Selfossbyggðar, og hét hún 1
milljón króna verðlaunum til
sigurvegara.
Gefin hefur verið út sérstök há-
tiðardagskrá i máli og myndum
1 skýrslu Stálfélagsins, sem
gefin var ur 1971 er gert ráð fyrir
að tilfallandi brotajárn hérlendis
yrði 9,5 þúsund lestir 1972. en færi
hraðvaxandi og yrðu um 17,5
þúsund lestir 1990. 1971 var einnig
gefin út skýrsla eða áætlun um
stálbræðslu, sem afkastaði tiu
þúsund lestum af steypustyrktar-
járni árlega.
Hugmyndin um islenzka stál-
bræðslu er nú til athugunar hjá
opinberum aðilum og er úrslita að
vænta i þvi máli innan skamms.
Þá nefndi Sveinn og i erindi
sinu, að nú væru fluttar út 4,5
þúsund lestir af brotajárni árlega
að meðtöldum skiþum sem seld
væru til niðurrifs. Útflutningur á
öðrum brotamálmi nemur um
600 lestum.
Endurvinnsla á pappir
1959 fór fram athugun á þvi hér-
lendis hvort hagkvæmt væri að
endurvinna pappir og timburúr-
gang hérlendis. Það reyndist ekki
hagkvæmt og var talið að svo yrði
ekki fyrr en að tveimur til þremur
áratugum liðnum. 1972. fluttum
við út hátt i niu hundruð lestir af
pappirsúrgangi. Sama ár nam
innflutningur á pappirsvörum af
öllu tagi 21,4 þúsund lestum. 1
þessu sambandi má geta þess að
á hinum Norðurlöndunum er
endurvinnsla á pappir allt að 25%
Erfitt er að spá nokkru um
möguleika á þessu sviði, sagði
Sveinn, en ekki er þó ótrúlegt að
auka megi útflutning á pappirs-
úrgangi og fá þannig gjaldeeyri
fyrir hráefni, sem annars
ónýttist.
E.t.v. verður unnt að hefja
framleiðslu á dagblaða- og um-
bóðapaþpir hérlendis að nokkrum
árum liðnum, en sem stendur
munum við flytja inn um 3000
lestir af dagblaðapappir á ári.
Gerviefni
Neyzla gerfiefna hefur aukizt
mjög hin siðari ár, sagði Sveinn i
erindi sinu og er t.d. mikið af
þeim efnum notað til veiðarfæra
og umbúða eða um 1500 lestir ár-
lega I hvorum vöruflokki um sig.
Þessi efni eyðast seint eða aldrei
og ’ valda mikilli og alvar-
legri náttúrumengun.
Oliukreppan verður hugsanlega
til þess að menn fari að huga að
þvi hvernig endurvinna megi
þessi efni, en olia er nauðsynleg
til framleiðslu þeirra.
Gúmmi
A ári hverju flytjum við inn um
2000 lestir af gömmi. Að notkun
lokinni er ekkert af þessu nýtt og
ekkert er heldur flutt úr. Viða er-
lendis er gúmmifirgangur hins
vegar nýttur á ýmsan máta t.d. er
gúmmi blandað i slitlag á vegum,
notað I neðra borð gólfteppa og
LANDNÁMSHÁTÍÐ
ÁRNESiNGA 1974
undir ritstjórn Guðmundar
Danielssonar og kápu hennar
prýðir merki sýslunnar, teiknað
af Tryggva Magnússyni, sem
sótti hugmyndina i kórkápu frá
Skálholti.
Japanir og Bandarikjamenn hafa
einnig fundið upp á þvi að sökkva
knippum biidekkja i sjó á stöðum,
þar sem náttúrulegir felustaðir
fiskseiða hafa verið eyðilagðir
með botnveiðarfærum. Bildekkin
eru fiskseiðunum hinir ákjósan-
legustu felustaðir og á þennan
hátt telja menn að lifga megi við
eða bæta uppseldisstöðvar
fiskanna
Við verðum að gera okkur ljóst,
sagði Sveinn Björnsson að
lokum, að við getum ekki, lengur
látiðsem hráéfnin séu óþrjótandi.
Við verðum að fara að huga að
endurvinnslu og þetta á einnig viö
um okkur tslendinga.
0 Jarðskjálfti
— Hér hrundi mikið af grjóti úr
fjallinu, og gamall fjósveggur úr
torfi og grjóti jafnaðist við jörðu.
Úr hillum hraut bók og bók, og
margar stóðu hálfar fram úr hill-
unum, þegar kyrrð komst á.
Guðmundur Sveinsson i
Hvammi I Noröurárdal sagði:
— Þessir jarðskjálftar hér hafa
liklega byrjað I aprillok, þvi að
einhvern fyrsta daginn i mai sá
ég, að feiknarstór steinn, sem
hrunið hafði úr fjallinu hér fyrir
ofan var kominn niður undir tún-
girðingu.
En þessi jarðákjálfti núna var
langharðastur allra hræringanna
fram til þessa. Ég hygg, að hann
hafi verið mun harðari hjá okkur
en neðar i dalnum, og það var
hreint ekki svo litiö, sem gekk á.
Ég var að koma hérna austan
túnið, er þetta dundi yfir, þytur-
inn var feiknarmikill, og ég sá,
hvernig jörðin gekk I bylgjum.
Heima i bæ hrundi úr hillum, og
vatn gusaöist upp úr skál, sem
stóð á borði. Fjósbygging er hér
gömul, og mér virðist hafa kvarn-
azt talsvert úr veggjum og
sprungur ágerzt.
Þvi er ekki að leyna, sagði Guð-
mundur að lokum, að geigur er I
fólki. Það var farið að vona, að
þessum hræringum væri að linna,
en nú kom á daginn.að það er
eitthvað annaö.
Brynhildur Benediktsdóttir i
Borgarnesi sagði okkur, aö ljósin
hefðu hristst óskaplega, meðan
jarðskjálftakippurinn reið yfir,
og á eftir hefði komið einhver
mesti gnýr, sem hún hefði nokk-
urn timan heyrt.
Af Akranesi bárust okkur þær
fréttir, aö þetta væri almesti
skjálfti, sem þar hefði komið I
mörg ár, allt hefði leikið á reiöi-
skjálfi og fóik hefði hlaupið I
skelfingu út á götu.
A Selfossi sat lögreglan aö
kaffidrykkju, er þetta bar að
höndum, og haföi maður orö á
þvi, að „andskoti hristist stóll-
inn”, en hann hélt, aö stór bifreið
hefði ekið um hlaðiö. Tjáöu þeir
okkur þar, að þeir hefðu frétt, aö
allt hefði hristst i hillum verzl-
ana.
/ *
Arásir Þjóðviljans á Einar Agústsson
Þjóðviljinn ræðst með mikiu offorsi á Einar Agústsson utanrikis-
ráðherra I forsiðugrein og ritstjórnargrein I fyrradag. Tilefniö er
grein sú um varnar- og öryggismál, sem Einar Ágústsson ritaði á
forsiðu Timans sl. sunnudag. Þjóðviljinn segir,
að Einar Ágústsson hafi i greininni „afhjúpað
óheilindi Framsóknar” I varnarmálum. Sann- j
leikurinn er hins vegar sá, að stefna Alþýðu-
bandalagsins I varnarmálum er hrein óheilia-
stefna. Alþýðubandalagið vill hafa tsland
öryggis- og varnarlaust með öllu. Alþýðu-
bandalagiö vill rjúfa sem mest af þvi sam-
starfi, sem við eigum viö vestrænar vinaþjóðir
um öryggismál. Það vill Framsóknar-
flokkurinn ekki. Það skýrði F.inar Ágústsson
mjög vel i grein sinni á sunnudaginn. Að sæta
árásum I Þjóðviljanum fyrir aö vilja eiga gott
samstarf við vestrænar vinaþjóðir um öryggismál og leita
breytinga á öryggisfyrirkomulaginu I sem beztri samvinnu og
samráði við þær, er ekki meiðandi fyrir Einar Ágústsson, en af-
hjúpar þá hættulegu stefnu, sem Alþýðubandalagið hefur i öryggis-
málum þjóðarinnar og felur i sér að við skulum etja fjandskap við
nágranna- og vinaþjóðir okkar. Einar Ágútsson heitir þjóðinni þvi í
grein sinni, að farið skuli að fyllstu gát I varnarmálunum, fari
Framsóknarflokkurinn áfram með þau mál. Sem betur fer er lika
óhugsandi, aðnokkur flokkur myndi samsteypustjórn með Alþýðu-
bandalaginu og afhendi þvi meðferð utanrikismála. Það er sterk-
asta sönnunin um óheillastefnu Alþýðubandalagsins i utanrikis og
öryggismálum.
Tekjutryggingin hækkaði um 285%
t Degi á Akureyri er i forystugrein rætt um það mikla átak, sem
rikisstjórn Ólafs Jóhannessonar hefur gert I tryggingamálum. Þar
scgir:
í velferðarþjóöfélagi er málefnum aldraöra sýndur skilningur i
verki. Það er jafnvel stundum sagt, að aðbúð þjóðfélagsins við þá
öldruðu sé öðru fremur mælikvarði á efnahag og menningu. Hér á
landi eru málefni aldraðs fólks oft á dagskrá, og þykist sá stjórn-
málaflokkur beztur, sem gott lætur af sér leiða i þessu efni.
i þessu sambandi geta menn minnzt þess, að I aprilmánuði 1971,
þegar „viðreisn" var enn viö völd, lá fyrir Alþingi stjórnarfrum-
varp um breytingu á almannatryggingum. Og þá var nýbúið að
gera kjarasamninga við opinbera starfsmenn, er fólu i sér stór-
felldari hækkanir en áður höfðu þekkzt. En i tryggingafrumvarpi
rikisstjórnarinnar, sem raunar átti ekki að taka gildi fyrr en á
næsta ári, fólst þúsund króna hækkun eliilifeyris og örorkubóta á
mánuði, úr 4880 krónum I 5880 krónur, og þótti riflegt af „viðreisn”.
Þá áttu þeir, sem engar tekjur höfðu, 84.000 kr. tekjutryggingu.
Framsóknarmenn geröu hinsvegar tillögur um stórfellda hækkun,
og þegar vinstri stjórn kom til valda, var tekjutryggingin hækkað i
120 þúsund krónur. Og I staðinn fyrir 4.880 krónur á mánuði undir
„viðreisn” eru hin almennu ellilaun nú 12.215 krónur á mánuði. A
þessu timabili hefur framfærsluvisitalan hækkað um 56%, en ellilif-
eyririnn hækkaöi hinsvegar á sama tima um 149%. En hækkun
tekjutryggingarinnar er 285%.
Má af þessum tölum ljóst vera, á hvern hátt núverandi rikisstjórn
tók á málunum, þótt fyrrri stjórn sæi ekki ástæðu til að bæta hag
aldraðra.
-TK.
Blaðburðarbörn
vantar í
KÓPAVOGI
Sími 4-20-73