Tíminn - 13.06.1974, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 13. júni 1974
TÍMINN
9
s
V
(Jtgefandi Framsóknarflukkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Kitstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas
Karlsson, Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Rit-
stjórnarskrifstofur i Gdduhúsinu viö Lindargötu, simar
18300-18306. Skrifstofur i Aöalstræti 7, simi 26500 — af-
greiöslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523.
Blaöaprent h.f.
/
Tvö kjörtímabil
Það er augljóst mál, að um það verður að velja
eftir kosningarnar 30. júni, hvort Framsóknar-
flokkurinn eða Sjálfstæðisflokkurinn hafa forustu
i rikisstjórn. Aðrir flokkar koma þar ekki til
greina. Kosningarnar snúast þvi raunverulega
um það, hvor þessara tveggja flokka á að ráða
mestu og móta stjórnarfarið á komandi kjör-
timabili.
í kosningaávarpi framkvæmdastjórnar Fram-
sóknarflokksins er réttilega bent á, að hér eigi
kjósendur fyrst og fremst að byggja dóm sinn á
verkunum. Þetta er auðvelt með þvi að bera
saman það kjörtimabil, sem nú er að liða, þegar
Framsóknarflokkurinn hefur haft stjórnarfor-
ustuna, og kjörtimabilið 1967-’71, þegar Sjálf-
stæðisflokkurinn fór með stjórnarforustuna. Sá
samanburður litur i stuttu máli þannig út:
1. Á kjörtimabilinu 1967-’71 var ekkert gert i
landhelgismálinu, þótt erlendir togarar ykju
stórlega veiðar sinar á Islandsmiðum. Þvert á
móti felldu viðreisnarflokkarnir að taka nokkra
ákvörðun um útfærslu fiskveiðilandhelginnar. Á
núverandi kjörtimabili hefur fiskveiðilandhelgin
verið færð út i 50 milur og hafin öflug sókn fyrir
200 milna efnahagslögsögu á alþjóðlegum vett-
vangi.
2. Á kjörtimabilinu 1967-’71 var litið aðhafzt i
byggðamálum og fólksflóttinn hélt áfram úr
dreifbýlinu. Á núverandi kjörtimabili hefur orðið
alger bylting i þessum efnum, allar framkvæmd-
ir i byggðamálum verið stórauknar og fólks-
flutningar þvi i fyrsta sinn snúizt þannig við, að
nú vilja fleiri flytja út á land en geta komizt
þangað. Af byggðaframkvæmdum ber hæst hin
miklu skuttogarakaup og endurnýjun hraðfrysti-
húsanna.
3. Á kjörtimabilinu 1967-1971 var hér stórfellt
atvinnuleysi, mikið af verkföllum, og vald-
hafarnir gerðu litið úr getu islenzkra atvinnuvega
og islenzkra atvinnurekenda, en boðuðu trú á er-
lenda stóriðju. Þetta ýtti undir mikla fólks-
flutninga úr landi. Æskan var að missa trú á
þjóð og land. Á núverandi kjörtimabili hefur ver-
ið næg atvinna, góður vinnufriður og þeir, sem
fóru úr landi á árunum 1967-’71, hafa flestir snúið
heim aftur.
Þannig má halda áfram að rekja hinn mikla
mun á þessum tveimur kjörtimabilum. Báðar
stjórnirnar áttu það hins vegar sameiginlegt, að
þeim tókst ekki að hafa hemil á verðbólgunni.
Framfærslukostnaðurinn jókst yfir 60% á fyrstu
þremur árum kjörtímabilsins 1967-’71, eða álika
mikið og á þremur valdaárum núv. stjórnar. Sá
er hins vegar munurinn, að miklar verðhækkanir
hafa orðið á aðfluttum vörum i tið núverandi
rikisstjórnar, en slikar verðhækkanir urðu nær
engar á árunum 1967 - 1971. Þá hefur Heima-
eyjargosið ýtt undir verðbólguna nú. Aðalmunur-
inn er þó fólginn i þvi, að nú hafa launastéttirnar
fengið alla dýrtiðaraukninguna bætta og meira
til, þar sem kaupmáttur launa hefur óumdeilan-
lega aukizt á þessu kjörtimabili, en hann
minnkaði á kjörtimabilinu 1967-1971. Mest hefur
þó kaupmáttaraukningin orðið hjá ellilifeyris-
þegum, en ellilifeyrir þeirra, sem engar aðrar
tekjur hafa hefur aukizt um 285% i tið núverandi
rikisstjórnar.
Þeir kjósendur, sem draga réttar ályktanir af
framangreindum samanburði fylkja sér um
Framsóknarflokkinn og tryggja honum stjórnar-
forustuna áfram. £>.£>.
Nixon ræðir um utanríkismdl:
Leiðin frá árekstrum
til bættrar sambúðar
Hún samrýmist ekki íhlutun um innanríkismál
Hér fer á eftir út-
dráttur úr ræðunni,
sem Nixon forseti
flutti við flotaháskóla
Bandaríkjanna
skömmu áður en hann
lagði af stað til land-
anna fyrir botni Mið-
jarðarhafsins.
UNDANGENGIN fimm ár
höfum við unnið með Sovét-
mönnum að lausn ákveðinna
vandamála, sem hefðu getað
leitt til hernaðarárekstra. A
þessari samvinnu byggjum
við margháttuð menningarleg
og efnahagsleg samskipti,
sem munu treysta tengsl okk-
ar.
Okkur hefir orðið meira
ágengt i samkomulagi við
Sovétmenn undangengin
fimm ár en áður allt frá striðs-
lokum og til þess tima. Banda-
rikjamenn geta verið stoltir af
þessum árangri.
Við höfum verið að reyna aö
fella utanrikisstefnu Banda-
rikjanna að veruleika sam-
timans og i þvi sambandi
reynt að bæta sambúðina við
Alþýöulýðveldið Kina, þar
sem fjórðungur mannkyns
býr. Aldarfjórðunginn, sem
kalda striðið stóð, áttum við
ekkert sameiginlegt með Kin-
verjum annað en gagnkvæma
tortryggni og árekstra.
Þá hefir okkur einnig tekizt
að binda endi á hernaöarþátt-
töku okkar i Vietnam á þann
hátt, sem gefur fórnum okkar
gildi og treystir verulega frið
og frelsi i Suðaustur-Asiu. 20
milljónir manna i Suður-Viet-
nam eru nú frjálsar að þvi að
stjórna sér sjálfar og geta
varið sig. Sá árangur er þó
jafnvel enn mikilvægari, að
viö höfum sannað, að orð
Bandarikjanna standa.
HVERGI kemur einstætt og
ómissandi framlag Banda-
rikjamanna til friðarvarð-
veizlu skýrar fram en i
löndunum fyrir botni Mið-
jarðarhafsins. Hatur og tor-
tryggni hafa löngum eitrað
samskipti Araba og Israels-
manna og leitt fjórum sinnum
til styrjaldar á fjörutiu árum.
Mannfall i þessum átökum var
mjög mikið og þau ullu gifur-
legum þjáningum. Viðvarandi
spenna olli þvi, að löndin fyrir
botni Miðjarðarhafsins voru
sú háskalega púðurtunna, sem
þá og þá gat valdið hernaðar-
átökum milli Sovétmanna og
Bandarikjamanna. Þörfin á
varanlegri lausn var þvi ákaf-
lega brýn, bæði vegna heima-
manna sjálfra og stórveld-
anna.
Október-styrjöldin i fyrra
var hörmuleg, en þá gafst eigi
að siður einstætt tækifæri, þar
sem okkur Bandarikjamönn-
um og hinum hófsamari leið-
togum Arabarikjanna varð i
fyrsta sinni ljóst, að jákvæð
aðild Bandarikjanna var
ómissandi ef takast átti að
koma á varanlegum sáttum.
Vegna þessa sendi ég Kiss ing-
er utanrikisráðherra til land-
anna fyrir botni Miðjarðar-
hafsins til þess að bjóða aðstoð
okkar við væntanlegar
samningaviðræður.
ARANGURINN lofar þegar
góðu og sýnir betur en allt
annað, að leiðtogar deiluaðila
eru i senn viðsýnir og vitrir
stjórnendur. Samningur um
aðskilnað herja ísraelsmanna
og Egypta hefir veriö gerður
og honum framfylgt, og nú er
verið að semja um aðskilnað
Nixon
herja tsraelsmanna og Sýr-
lendinga.
Viðræður fulltrúa Araba-
rikjanna og tsraels eru að
hefjast, en þeirhafa ekki áður
æðzt við i heilan mannsaldur.
Leiðin til réttláts og varanlegs
friðar i löndunum fyrir botni
Miðjarðarhafsins blasir við,
en hún verður auðvitað bæði
löng og torsótt. Þegar er búið
að ryðja úr vegi hindrunum,
sem virtust óyfirstiganlegar,
og við erum staöráðnir i að
halda ótrauðir áfram þar til
við höfum náð þvi marki okk-
ar að koma á varanlegum friði
i þessum heimshluta.
Aðild Kissingers utanrikis-
ráðherra að farsælli fram-
vindu hefir bæði sýnt og sann-
að snilíi hans og hæfni sem
stjórnmálamanns og réttmæti
þeirrar sannfæringar okkar,
að mögulegt sé að koma á
varanlegum friði og það sé
brýn nauðsyn.
ÞEGAR við litum yfir
árangur okkar i utanrikismál-
um er grátbroslegt að sjá, að
yfir skuli vofa, að góð afrek
komi niður á okkur sjálfum.
Vart verður háskalegs skiln-
ingsleysis á þvi, hverju bætt
sambúð geti áorkað og hverju
ekki.
Viðleitnin til bættrar sam-
búðar olli okkur Bandarikja-
mönnum engum vandkvæðum
til skamms tima. Við vorum
svo önnum kafnir við að beina
straumum alþjóðamála frá
árekstrum að samningum, að
almenningur var yfirleitt
sammála um, að brýna nauð-
syn bæri á að efla friðsamleg
samskipti þjóða. Nú hefir svo
mikið á unnizt, að sumir eru
farnir að telja góðan árangur
sjálfsagðan. Fluttar eru ræður
af freyðandi mælsku og skorað
á Bandarikjamenn að koma til
leiðar með utanrikisstefnu
sinni breytingu á aðförum
annarra þjóða — einkum þó
Sovétmanna — i innanrikis-
málum eins og alþjóðamál-
um.
Þetta mál snertir ekki að-
eins sambúð okkar við Sovét-
menn, heldur og afstöðu okkar
til fjölmargra annarra þjóða,
sem búa við stjórnmálakerfi,
sem okkur er jafn þvert um
geð og þeim er okkar kerfi.
UTANRtKISSTEFNA okkar
verður að vera i samræmi við
hugsjónir okkar og sýna til-
gang okkar. Sem Bandarikja-
menn getum við aldrei fallizt á
skerðingu mannlegs frelsis.
Við hljótum að leggja okkur
fram um eflingu réttlætis og af
þeim sökum hljótum við að
halda fast við viss grund-
vallaratriði, ekki aðeins á al-
þjóða vettvangi, heldur og i
skiptum okkar við stjórnir
annarra rikja.
Við hljótum jafnframt að
viðurkenna, að við erum hug-
sjónum okkar enn trúrri ef við
metum árangurinn meira en
allt annað, og við náum meiri
árangri með stjórnmálasam-
skiptum en nokkur hundruð
ræðum, þó fluttar séu af freyð-
andi mælsku. En árangri okk-
ar eru takmörk sett og við
hljótum að velta fyrir okkur
nokkrum mjög mikilvægum
spruningum, sem ég veit að
áheyrendur minir hafa oft velt
fyrir sér.
Hvaða tök höfum við á að
breyta innra skipulagi hjá
öðrum þjóðum? Yrði það til að
hraða eða hamla jákvæðri
þróun félagskerfa annarra
þjóða ef við hægðum á við-
leitni okkar til bættrar sam-
búðar eða hyrfum frá henni?
Hve hátt gjald i auknum
árekstrum erum við reiðubún-
ir að greiöa til þess að knýja
fram breytingar á mannleg-
um málum?
VIÐ hljótum fyrst og fremst
að vinna að þvi með utanrikis-
stefnu okkar, að hafa áhrif á
framferði annarra þjóða i al-
þjóðamálum, fremur þó vegna
möguleika okkar en óska. Við
myndum ekki fagna afskipt-
um annarra þjóða af innan-
landsmálum okkar og getum
ekki vænzt góðra undirtekta ef
við reyndum bein afskipti af
innanlandsmálum þeirra. Við
getum ekki miðað stefnu okk-
ar i utanrikismálum við
breytingar á öðrum samfélög-
um. A kjarnorkuöld hljótum
við að meta þá skyldu okkar
meira en allt annað að reyna
að koma i veg fyrir styrjöld,
sem gæti eyðilagt öll sam-
félög. Við megum aldrei
gleyma þessum grundvallar-
sannindum i alþjóöasamskipt-
um nútimans.
Friður milli þjóða, sem lúta
óskyldum kerfum, er i sjálfu
sér göfugt markmið.
Þjóðaröryggi, samkennd og
samningar við andstæðingana
eru burðargrind þeirrar
friðarbyggingar, sem rikis-
stjórn Bandarikjanna leitast
við að reisa.
EIGI friður að vera varan-
legur hlýtur hann að endur-
spegla framlag þjóðanna og
viðurkenna markmið þeirra.
Hann hlýtur að byggjast á
sameiginlegu markmiði frið-
samlegrar sambúðar og sam-
eiginlegri iðkun sáttfýsi og til-
hliðrunar. Hann verður að
gera sérhverri þjóð frjálst að
keppa að sinu marki án striðs-
ótta, og hann verður að stuðla
að félagslegu réttlæti og auk-
inni sjálfsvirðingu.
Sú friðarbygging, sem ég á
við, mun skapa þann vett-
vang, þar sem sérhver þjóð
getur lagt fram gáfur sinar og
auð til lausnar vandanum,
sem hrjáir allt mannkynið,
orkuvandanum, sultinum,
sjúkdómum og þjáningum, en
sá vandi er jafn gamall mann-
kyninu.
Fyrirhuguð för min til land-
anna fyrir botni Miðjarðar-
hafsins mun veita tækifæri til
að kanna með ieiðtogum þjóð-
anna, sem ég heimsæki, á
hvern hátt við getum haldið
áfram að vinna að varanleg-
um friði i þessum heimshluta.
Siðar, eða 27. júni, fer ég til
Moskvu til þess að hitta
Brézjneff flokksforingja og
ræða við hann leiðir að og
horfur á varanlegum friði,
ekki aðeins milli Sovétrikj-
anna og Bandarikjanna, held-
ur meðal allra þjóða.