Tíminn - 28.07.1974, Blaðsíða 13

TÍMINN
13
Sunnudagur 28. júli 1974.
r
V_
Útgefandi Framsóknarfiokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Eitstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas
Karlsson, Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Rit-
stjórnarskrifstofur I Edduhúsinu viö Lindargötu, símar
18300-18306. Skrifstofur i Aöalstræti 7, simi 26500 — af-
greiöslusimi 12323 — auglýsingasinii 19523.
Verö i lausasölu kr. 35.00.
Askriftargjald kr. 600.00 á mánuöi.
Blaðaprent h.f.
Fósturlaun
í dag minnist þjóðin 1100 ára fastrar búsetu á Is-
landi með þjóðhátið á Þingvöllum, en viða um
landið hefur þessa afmælis verið minnzt með sér-
stökum héraðshátiðum, og eftir er að halda nokkr-
ar slikar hátiðir. í upphafi var það ætlunin að 1100
ára byggðarafmælisins yrði aðallega minnzt með
einni mikilli þjóðhátið á Þingvöllum, sem stæði i
þrjá daga, en við nánari athugun þótti hyggilegra
að dreifa þessum hátiðahöldum um landið, enda
hefur það ótvirætt tryggt miklu almennari þátt-
töku i þeim.
Islendingar hafa vissulega margs að minnast i
tilefni af ellefu alda afmæli byggðar i landinu. Það
verður ekki rifjað upp til hlitar i stuttri grein, og
þvi verður ekki reynt að gera það hér. En eitt ber
þó hæst af öllu og má sizt af öllu gleymast. Það eru
þakkirnar til landsins, sem á rikastan þáttinn i til-
veru íslendinga sem sjálfstæðrar þjóðar. Þess
verður lika sérstaklega minnzt á þjóðhátiðinni á
Þingvöllum. Alþingi kemur þar saman til auka-
fundar i dag, og verður það verkefni þess að leggja
siðustu hönd á samþykkt landgræðslu- og gróður-
verndaráætlunar, sem ætlunin er að komi til fram-
kvæmda á fimm næstu árum.
í greinargerð þeirri, sem fylgir tillögunni, er
m.a. komizt svo að orði:
,,Landið hefur nú fóstrað þjóðina i ellefu
hundruð ár.
Gróðurinn á landinu og lifið i hafinu umhverfis
það hafa alla tið verið undirstöður þjóðlifsins, og
svo er enn. Sambúð lands og þjóðar hefur stundum
verið hörð, og vist er, að landið hefur goldið mikið
afhroð i þeim samskiptum.
1 harðri lifsbaráttu neyddust menn oft til þess að
ganga nærri landinu, skerða gróðurinn til þess að
bjarga lifi sinu og sinna. Þjóðin varð að taka lán
hjá landinu, þegar verst lét, til þess að geta lifað.
Enn er sú skuld hvergi nærri goldin.
Nú er öldin önnur en áður var. Stórsókn hefur
staðið um sinn i ræktun, landgræðslu og skógrækt,
og árangur orðið stórbrotinn. Samt er mikill hluti
landsins enn i sárum, uppblásin auðn, og gróður er
enn viða á undanhaldi, svo að hætta stafar af.
Markmiðin i landgræðslu- og landnýtingar-
málum hljóta að vera þessi: Stöðva uppblástur,
sandfok og aðra jarðvegseyðingu, koma gróður-
nýtingu i byggðum og óbyggðum i það horf, að
gróðri fari fram. Hlynna að skóglendi og tryggja,
að það gangi ekki úr sér. Leggja grundvöll að
nýjum skógum til fegrunar, nytja, skjóls og úti-
vistar. Græða örfoka og ógróið land, sem æskilegt
er að breytist i gróðurlendi. Efla rannsóknir og til-
raunir á þessum sviðum, þannig að það, sem gert
er, hvili á traustum grunni.”
Áætlunin nær til allra þessara þátta. Með henni
er stefnt að þvi að gera nýtt, myndarlegt átak i
þessum efnum til minningar um 1100 ára búsetu
þjóðarinnar i landinu. Ætlazt er til þess, að
áætlunin marki timamót i viðleitni þjóðarinnar til
þess að bæta og fegra land sitt og gjalda þvi fóstur-
laun.
Þ.Þ.
Gustav Barfod, Weekendavisen:
Vestur-Evrópa þarf að
vera óháð risaveldunum
Óvissa um NATO, þegar illa árar
Hvaö eru þeir aö brugga?
knúinna kenninga sósialism-
ans.
TAKIST okkur framvegis að
sigrast á þeim efnahags- og
félagslegu erfiöleikum, sem
fylgja fjármagns- og orku-
skorti, og koma aö nýju á
almennum og trúverðugum
framförum, getum við senni-
lega haldið Atlantshafssam-
vinnunni áfram, eins og ekki
hafi i skorizt, og hinir trúu
fylgismenn þeirrar samvinnu
gera sér sýnilega vonir um
það, ýmist visvitandi eða
ósjálfrátt. En eins og nú horf-
ir, liggur öllu beinna við að
gera sér grein fyrir öðru við-
Samstarf Atlantshafs-
bandalagsrikjanna hefur yfir-
leitt ekki gengiö snurðulaust,
nema framfarir hafi rikt. Það
virðist ekki vel fallið til þess
að lánast, þegar miður gengr
ur. Til þess að svo megi vera,
er það annars vegar of ein-
ræðiskennt, og hins vegar of
laust I böndunum. Annað
hvort lýtur samstarfið alveg
drottinvaldi Bandarikja-
manna, eða þjóðlegir sérhags-
munir hindra það. Meðan svo
háttar, verður slikt rikjasam-
starf á jafnréttisgrundvelli
óhugsandi, enda ekki lýð-
ræðislegur möguleiki að það
þrffist i hernaðarbandalagi.
NAPÓLEON hitti Alexander
keisara á timburfleka á ánni
Njemen i júni 1807. Hitler hitti
Molotov i skrifstofu kanslar-
ans i Berlin I nóvember 1940.
Nixon hitti Brezjnef; " um
mánaöamótin júni-júli 1974.
Þetta eru þrir mismunandi
fundir við mismunandi að-
stæður, sögulega séð. Þrátt
fyrir það staldrar hugurinn
við sameiginleg einkenni. All-
ir eru fundirnir haldnir að
unnum „glæstum vestrænum
sigrum”.
Napóleon hafði sigrað Þjóð-
verja, Hitler Frakka og Nixon
Efnahagsbandalagsþjóðirnar
niu. t öllum þremur tilfellun-
um leita tveir andstæðingar i
heimsmálum skjóls hvor hjá
öðrum til þess að koma á betri
skipan á áhrifasvæðum hvors
um sig.Stuðnings er leitað hjá
andstæðingi sinum til þess að
standa betur að vigi gegn
nálægum óvinum, eða til þess
að eiga hægara með að hafa
yfirhöndina i skiptunum við
bandamenn sina og „vini”.
ÞETTA er sigild aðferð,
sem er eölisgróin heims-
stjórnmálunum. Hún hefur
yfirleitt gefizt báðum aðilum
mjög vel, en tiðast hefur
annar hvor farið illa út úr
skiptunum, þegar til lengdar
lét.
t tveimur fyrri tilvikunum
af þeim þremur, sem nefnd
voru hér á undan, endaði þetta
með ósköpum fyrir þann aðil-
ann, sem óþolinmóðari var.
Napóleon lauk ævi sinni sem
fangi á Sankti Helenu. Hitler
svipti sig lifi I sprengjuhelda
byrginu undir kanslara-
bústaönum, þar sem hann og '
Kippentrop höfðu reynt aö
skipta heiminum upp i sam-
ráði við utanrikisráðherra
Stalins tæpum fimm árum
áður. Þeir Nixon og Brézjnef
biða hins vegar dóms sögunn-
ar.
IBÚAR meginhluta Vestur-
Evrópu eru ánægðir með
stefnuna, sem siglt er eftir.
Mörgum þykir betur farið, að
Bandarikjamenn skuli hafa
náð undirtökunum á vestræn-
um bandamönnum sinum i
krafti dollara og oliuskorts, og
geti af þeim sökum reynt að
herða á viðleitni sinni til
lækkaðrar spennu með sam-
komulagi við Rússa.
t margra augum er þetta,
,skipulegt afturhvarf” til þess
heimsástands, sem tryggði
hinum auðugu vesturveldum
frið og velmegun i hartnær
aldarfjórðung. En þessi rök-
semdafærsla er meira en litið
vafasöm, ef ekki beinlinis
hættuleg.
Atlantshafssáttmálinn var
ekki orsök velmegunarinnar,
hedur Marshall-aðstoðin. Hið
bandariska fjármagn olli
miklum efnahagsframförum,
og þess vegna gekk samvinn-
an i varnamálunum nokkurn
veginn áfallalaust.
ATLANTSHAFSBANDALAG-
IÐ þandi kjarnorkuhlíf sina
yfir Evrópu, sem naut ekki að-
eins stjórnmálafrelsis að
mestu, heldur öðlaðist einnig
trú á efnahags- og félagslega
framtið sina I krafti samvinn-
unnar. Utan áhrifa- og valda-
svæðis Rússa mátti heita, að
allir væru hollir vesturveldun-
um.
Járntjaldið reis þar sem
áhrifasvæði rauða hersins
þraut, en milljónir manna
flýðu gegnum þetta járntjald,
af þvi að þeir vildu heldur
stjórnmálafrelsi og efnahags-
framfarir en félagslegan og
efnahagslegan vanmátt fram-
horfi.
Sé að hefjast hjá vestrænu
þjóðunum timabil heiftúðugr-
ar baráttu i stjórn- og félags-
málum vegna efnahagslegrar
afturfarar eða stöðnunar,
hljóta vestrænar þjóðir að
glata innbyrðissamheldni
sinni og aðlöðunarmætti i
stjórnmálum út á við. Verði
rikjandi almennur skortur á
trausti á hið vestræna fram-
leiðslukerfi, ofan á veikar og
vanmáttugar rikisstjórnir —
og slik vantrú er þegar farin
að gera vart við sig, ekki hvað
sizt meðal æskufólks — fá
Rússar blátt áfram tækifæri
til þess að taka heiminn af
hjörunum. Þá getur þeim tek-
izt að þoka járntjaldinu frá
Saxelfi, ef til vill til Rinar eða
Ermarsunds, ef ekki alla leið
að strönd Atlantshafsins.
AÐSTÆÐUR vestræns
efnahagslifs fara yfirleitt
versnandi, og valdhöfunum i
Kreml mun þvi takast að
halda traustum tökum á
Austur-Evrópu. Kreppan
þrengir æ meira að fylgirikj-
um Bandarikjanna i Evrópu,
og samkvæmt gamalli reynslu
munu þau reyna að koma vax-
andi greiðsluerfiðleikum sin-
um hvert á annað og á Banda-
rikin. Við þær aðstæður mun
valdhöfunum i Kreml
lánast að skjóta fleygum
sinum milli hinna vestrænu
þjóba. Þá munu sovézkir
stjórnmálamenn fá tækifæri
og möguleika til að færa járn-
tjaldið i vestur.
EIGI Vestur-Evrópurikjun-
um að auðnast að komast hjá
þessari óheillaþróun, verða
þau að sniða efnahags- félags-
og stjórnmálasamvinnu sinni
samevrópskan stakk. Það
veitir mesta möguleika á aö
sigrast á afturfarar vandan-
um, sem við verðum óhjá-
kvæmilega að leysa i samein-
ingu. Það gefur einnig
möguleika á samstarfi við
Bandarikjamenn á jafnræðis-
grundvelli.
Ef okkur tekst ekki að koma
þessu i kring, verðum viö
háðir reipdrætti risaveldanna
næsta aldarfjóröung. Við
gegnum þá hlutverki högg-
deyfis, hvort sem spenna
verður meiri eða minni, likt og
þýzku furstadæmin gerðu á
Napóleonstimanum. Þá yrðu
einnig allar horfur á, að við
yrðum háðari Rússum en
Bandarikjamönnum, þegar til
lengdar léti.
Rússneskir hermenn eru nú
i Berlin og Weimar, vegna
þess að Evrópumenn gátu
ekki sætt sig við þýzka drottn-
un viö vissar aðstæður. A öld-
inni sem leið reistu kósakkar
tjöld sin á Champs Elysées,
vegna þess að Evrópumenn
sættu sig ekki við franska
drottnun. Ef einstök Evrópu-
riki eru algerlega háð banda-
riskri drottnun, næðu Rússar
úrslitaáhrifum á gang mála i
Vestur-Evrópu.