Tíminn - 04.08.1974, Blaðsíða 17

Sunnudagur 4. ágúst 1974.
TÍMINN
17
Dr. Richard Beck:
Þakkarverðar
þýðingar
Axel Thorsteinson rithöfundur
heldur áfram að gefa út i bókar-
formi þýðingar sinar af völdum
erlendum smásögum. í fyrra kom
út nýtt bindi þeirra ( Sögusafn
Rökkurs III), en það er Bókaút-
gáfan Rökkur i Reykjavik, sem
stendur að útgáfunni. Má i þvi
sambandi á það minna, að Axel
hóf útgáfu timaritsins Rökkurs i
Winnipeg 1922, á þeim árum, er
hann dvaldi vestan hafs. Hefir
hann siðan haldið tryggð sinni við
okkur Vestur-íslendinga, og skil-
ur vel og metur viðleitni okkar til
varðveizlu Islenzkrar tungu og
annarra ættar- og menningar-
erfða okkar vestan hafs.
Þetta nýja bindi þýðingasafns-
ins nefnist Paul Busson: Skotið á
heiðinniog sögur eftir aðra kunna
höfunda (Sögur dulræns eðlis).
Upphafsþýðing safnsins er hún
dregur nafn af, kom upprunalega
I Morgunblaðinu.en hinar flestar
i RökkrL Ekki er það orðum
aukið, þegar sagt er i bókarheit-
inu, að sögur þessar séu eftir
kunna höfunda, þvi að þeir hafa
allir getið sér frægðarorð i
heimalöndum sinum, og margir
viðar um lönd. Mun þeirra
kunnastur franski rithöfundurinn
Anatole France, er hlaut bók-
menntaverðlaun Nóbels 1921.
Sögur þessar eiga það sameig-
inlegt, að þær eru dulræns efnis,
en samtimis tilbreytingarikar og
bera þvi allar glögg merki, að þar
halda á pennanum höfundar sem
kunna vel til sins verks um sér-
stætt efnisval og túlkun þess, og
um sambærilega frásagnarsnilld.
Þær tala þvi til hins almenna les-
anda og njóta sin vel i þýðingunni,
þar sem saman fara lipurð i máli
og smekkvisi.
En Axel hefir eigi aðeins þýtt á
isienzku fjölda prýðilegra smá-
sagna, heldur einnig athyglis-
verðar skáldsögur, og er þeirra
merkust skáldsagan Eigi má
sköpum rennaeftir ameriska rit-
höfundinn Harvey Fergusson. Er
hún á titilblaðinu réttilega nefnd
„Amerisk verðlaunasaga”, og
þvi til staðfestingar fer þýð-
andinn um hana þessum orðum i
forspjalli sinu:
„Skáldsaga þessi er upphaflega
valin til birtingar af The Literary
Guild, bókmenntafélagi i New
York. Sama árið (1954), sem hún
kom út i sérútgáfu þess, komu
fjórar aðrar, og siðar fleiri i
kjölfarið.”
Bæta má þvi við, að einungis
úrvalsbækur hljóta slika viður-
kenningu af hálfu þessa mikils-
metna bókmenntafélags.
Axel las þýðingu þá, er hér um
ræðir, sem siðdegissögu i Rikis-
útvarpi íslands sumarið 1973, og
vakti sagan óvenjulega athygli
hlustenda. Kom þýðingin siðan út
i fyrra haust i bókarformi á veg-
um Bókaútáfunnar Rökkurs, eins
og fyrri þýðingar Axels.
Skal þá stuttlega vikið að
höfundinum, Harvey Fergusson,
en æviferill hans er i megin-
dráttum á þessa leið, eftir þeim
heimildum, sem ég hefi getað
aflað mér:
Hann var fæddur i
Albuquerque, Nýja Mexico, 1890.
Eftir að hafa stundað háskóla-
nám, gerðist hann blaðamaður og
rithöfundur. Starfaði hann árum
saman sem blaðamaður við kunn
amerisk blöð, en vann einnig að
kvikmyndagerð. Hann hefir
samið fjölda skáldsagna, en
þeirra mun sú, sem hér er gerð að
umtalsefni, áreiðanlega vera tal-
in merkust, enda hlaut hún eigi
aðeins hina miklu viðurkenningu
Thc Literary Guild.heldur einnig
sérstaklega lofsamleg ummæli
ritdómara amerisku stórblað-
anna New York Herald Tribune
og The New York Times.
Hin siðari ár ævi sinnar átti
Hervey Fergusson heima i
Berkeley i Kaliforniu, og hefi ég
ekki fundið upplýsingar um
dánarár hans. En eftir útgáfu
hins kunna uppsláttarrits Who's
Who in Amerieafyrir árinl962 63,
er hann horfinn þaðan, og virðist
mér það benda til þess, að hann
hafi þá verið látinn.
Hverf ég þá aftur að þýðingu
Axels af skáldsögunni, en bak-
hjarli hennar fæ ég ei betur lýst
en i þessum kafla forspjalls hans:
„Aðalvettvangur sögunnar er
smábær i Nýja Mexico, Don
Pedro,og nefnist hún á frummál-
inu The Conquest of Don Pedro,
en söguhetjan hafði að marki i
ævintýralegum leiðangri, að
koma þar fótum undir sig, leggja
bæinn og sveitirnar i grennd
undir sig, sigra — og hann kom,
sá og sigraði i þeirri baráttu, og
er af þvi dregið heiti sögunnar á
frummálinu, en „eigi má sköpum
renna”, sannaðist hér sem oftar,
og það heiti hefi ég valið henni i
þýðingu minni.”
Þetta heiti þýðingarinnar
hittir ágætlega i mark. t hinu
gagnorða forspjalli lýsir Axel þvi
einnig glögglega, hvernig, að lok-
inni borgarstyrjöldinni i Banda-
rikjunum á siðastliðinni öld
(1861—1865), framgjarnir ungir
menn og aðrir streymdu til Nýja
Mexico til þess að leita þar gæf-
unnar, og hve margvislegar hætt-
ur biðu hinna nýju landnema á
leið þeirra þangað, að ógleymd-
um þeim erfiðleikum, sem þeir
urðu að sigrast á, þegar náð var
áfangastaðnum. Söguhetjunni
lýsir Axel á þessa leið, af glögg-
skyggni og samúð:
„Hann var einn af niðjum
þjóðar, sem ofsótt hafði verið um
aldir, en herzt i baráttunni og
þroskazt að ótrúlegri seiglu i
ævarandi baráttu gegn litils-
virðingu og ofsóknum. Hann var
Gyöingur....
Þessi maður, Leó Mendes, var
friöarins maður alinn upp innan
vébanda sterkra fjölskyldu-
tengsla, þráði framar öðru frið og
öryggi, en var á flótta undan ein-
hverju, i leit að einhverju með
ódrepandi seiglu. Sterk forlaga-
trú var honum styrkur. Hann
sigraði og beið ósigra, þráði
framar öðru, er fram liðu stundir
— að njóta friðar og hamingju i
heimaranni, en þegar þess var
ekki lengur kostur, leit hann á það
sem vilja forlaganna, og án
haturs, án beiskju sáttur við guð
og menn, hélt hann áfram göngu
sinni, enn i leit að hamingju,
þeirri hamingju, sem felst i þvi,
að vera trúr sjálfum sér — og
fann hana, umvafinn örmum
þeirrar auðnar sem hann eitt sinn
hafði óttazt.”
Höfundur sögunnar, Harvey
Fergusson, var, eins og fyrr
getur, fæddur i Nýja Mexico, og
þvi gagnkunnur þeim landshluta
og sögu hans, eins og skáldsagan
ber glöggt vitni, þvi að þar fara
saman lifandi staðlýsingar og
sambærilegar mannlýsingar,
enda taldi ritdómari New York
Herald Tribune skáldsögu þessa
vera „merkilegt listaverk”,
en ritdómari New York Times fór
um hana þeim oröum, að þar
hefði höfundinum tekizt að ná
blæ, svip og mikilvægi hins Nýja
Mexico.
Af nokkrum samanburði við
frumritið fæ ég eigi betur séð, en
að þýðingin sé mjög vel af hendi
leyst bæði um nákvæmni efnis og
málfar, og sverji sig, hvað
það snertir, i ættina til fyrri þýð-
inga Axels, er hlotið hafa að verð-
leikum vinsamlega dóma. Tel ég
verulegan feng að þýðingunni.
Báðar bækur þær, sem hér
hefur verið dregin athygli að, eru,
eins og fyrri bækur útgáfunnar,
smekklegar og vandaðar að ytra
búningi.
Landssíminn oa
þjónusta hans
í Timanum og Þjóðviljanum 24.
júli er grein rituð af Guðmundi M.
H. Beck á Kollaleiru i Reyðar-
firði, þar sem hann spyr i fyrir-
sögn, fyrir hverja þjónusta lands-
simans sé og er niðurstaða hans
sú, að hún sé lftil og minnkandi i
sveitum landsins, jafnvel svo, að
hann hvetur til þess, að menn
hætti að greiða fyrir þessa þjón-
ustu. Tilefni ritsmiða hans er
m.a. nokkur stytting, sem varð á
afgreiðslutima simstöðvarinnar á
Reyöarfirði i byrjun þessa mán-
aðar, er til framkvæmda kom
samræming á afgreiðslutima
póst- og simstöðva um allt land.
Þessi samræming leiddi til nokk-
urrar styttingar á afgreiðslutima
sumra þeirra stöðva, sem lengst-
an höfðu þjónustutima, en veru-
legar lengingar á þjónustutima
þeirra, sem höfðu hann stytztan,
m.a. var öllum tveggja tima
stöðvum breytt i fjögurra tima
stöðvar.
Þeir eru ekki margir notendur
simans i sveitum, sem njóta tólf
tima þjónustu virka daga. Sé
hlutur þeirra bágur, mættu þeir
þá sáran kvarta, sem verða enn
um sinn að gera sér að góðu fjög-
urra tima þjónustu. Notendur
sveitasima i tengsium við Reyðar
fjarðarstöðina eru þeim mun bet-
ur settir en flestir, sem búa verða
viö hina ófullkomnu þjónustu i
sveitum landsins, að þeir eru
tengdir stöð, sem hefur langan
daglegan afgreiðslutima. Fyrir-
svarsmönnum pósts og sima er,
ekki siður en Guðmundi Beck,
ljós hin brýna þörf fyrir bætta
simaþjónustu i dreifbýlinu, en þvi
miður nægir ekki góður vilji einn
til þess, það þarf einnig til þess
mikið fjármagn, sem stofnunin
hefur ekki yfir að ráða, enda eru
strangar hömlur lagðar á tekju-
öflun hennar.
Athugun hafði leitt i ljós, bæði á
Reyðarfirði og viðsvegar um
landið, að handvirk afgreiðsla
var svo til engin seint á kvöldin
eða snemma á morgnana, eða svo
hverfandi lltil, að ekki þótti á-
stæða til að hafa hennar vegna
vakt á stöðvunum á þessum tim-
um. Varð þvi úr, að felldir voru
niður timarnir seinast á kvöldin,
eða kl. 21-23, og fyrir kl. 9 á
morgnana. Það er sú stytting,
sem varð Guðmundi og 39 öörum
„simnotendum” i Reyðarfirði til-
efni til að skrifa fyrirsvarsmönn-
um simans kröfubréf um aukna
þjónustu. Þvi set ég simnotendur
hér innan gæsalappa, að á bak við
þá standa aðeins 15 notendasimar
— af 17 alls, sem tengir eru við
Framhald á bls. 27
M.A.N. framdrifsbifreið
i góðu ásigkomulagi til sölu. Gerð 9.186 HA
árgerð 1971. Hjólhaf 5200 mm. Ekin 100
þús. km. Hentug sem vöruflutninga- eða
pall-bifreið. Nánari upplýsingar gefur.
KRAFTUR H/F,
Skeifan 5.
Síinar: 85235, 82120.
ÞórSveinsson og Hulda Marlsdóttir sýna lipurlegt handbragö viö leir
munagerö á þróunarsýningunni I LaugardalshöII.
Kreppir að græn-
lenzkum bændum
Sauðfjárbúskapur sem
skiptir verulegu máli
fyrir þrjú syðstu
sveitarfélögin á Græn-
landi, er nú i hættu.
Orsökin er sú, að slitnað
hefur upp úr
samningum milli full-
trúa fjárbænda og
Grænlandsverzlunar.
I Grænlandi eru um þrjátiu og
fimm þúsund kiiidur settar á
vetur, og verðmæti sauðfjár-
afurða nemaur tugum milljóna.
Nú blasir við að sauðfjár-
búskapur á Grænlandi ber sig
ekki lengur þar eð Grænlands-
verzlun vill ekki hækka verðlagið
til samræmis við almennt verðlag
og aukinn tilkostnað.
Við þetta bætist, að danska
stjórnin hefur lagt niður tilrauna-
bú það, sem hún rak, og bændur
geta ekki lengur fengið til leigu
tæki til jarðvinnslu. En fóður-
bætiskaup eru þungur baggi, þvi
að fórðurbætisverð hefur hækkað
stórlega.
Forstjóri Grænlandsverzlunar
segir aftur á móti, að grænlenzkt
dilkakjöt sé ekki samkeppnis-
fært á markaði i Danmörku, þar
eð það sé fjórðungi dýrara en kjöt
frá Nýja-Sjálandi, miklar birgðir
af grænlenzku kjöti liggi þvi
óseldar.
Hestaþing
Sleipnis og
Smára
verður haldið á mótssvæöi félaganna að
Murneyri á Skeiðum
sunnudaginn 11. ágúst og hefst kl. 13.00.
Keppt verður í:
Skeiöi
Folahlaupi
Stökki
Stökki
250 metra
250 metra
300 metra
600 metra
Auk góðra peningaverðlauna hljóta 3
fyrstu hestar i hverri grein verðlaunapen-
ing.
Þá fer fram góðhestakeppni i A og B flokki
innan félaganna.
Mótsgestir velja hest dagsins úr hópi gæð-
inga.
Skráning keppnishrossa fer fram hjá
Aðalsteini Steinþórssyni Hælipg Gunnari
B. Gunnarssyni Arnarstöðum fyrir kl.
18.00 miðvikud. 7. ágúst. Góðhestar komi
til dóms á mótsdag kl. 9.30 árdegis stund-
vislega.
Stjórnir félaganna.