Fréttablaðið - 03.05.2005, Blaðsíða 16

Á síðustu árum hefur akstur
utan vega verið vaxandi vanda-
mál um allt land. Við fögnum
fjölgun erlendra ferðamanna og
hvetjum landann til að sækja Ís-
land heim en ræðum minna um
álagið sem af þessu hlýst. Nú
koma árlega til Íslands fleiri
ferðamenn en sem nemur fjölda
Íslendinga. Æ fleiri þessara
ferðamanna kjósa að ferðast á
eigin vegum og leigja sér jeppa
til aksturs. Svo leggja þeir glað-
ir og reifir af stað en vita
kannski ekki mikið út í hvað
þeir eru að fara. Jeppaeign
landsmanna er orðin svo almenn
að ólíkindum sætir og fjöldi vél-
hjóla margfaldast árlega. Vega-
kerfið er hinsvegar ekki tilbúið
til að taka við þessum fjölda.
Hitt er þó heldur verra að
ekki virðast allir sjá ástæðu til
að aka á vegum landsins. Á ári
hverju koma í ljós verulegar
skemmdir á grónu landi, mel-
kollum, hæðum og hólum eftir
gálausa ökumenn bifreiða eða
vélhjóla sem sjá enga ástæðu til
að virða lögin í landinu heldur
aka beint af augum á næsta út-
sýnisstað eða vilja marka spor
sitt í sandinn með því að aka í
honum. Gallinn er bara sá að
móðir náttúra er langrækin og
slík spor fyrnast ekki né hverfa
á einu ári eins og margir virðast
halda. Þvert á móti eru þau
dapurlegur vitnisburður í mörg
ár, jafnvel alltaf.
Á málþingi, sem haldið var
um helgina, var því m.a. velt
upp hverjar væru ástæður þess
að menn fara út af vegi. Kæru-
leysi? Þekkingarleysi? Gáleysi?
Virðingarleysi? Kannski sitt lít-
ið af hverju og jafnvel meira til.
Það er sérlega ergilegt að sjá, í
auglýsingum bifreiðaframleið-
enda og jafnvel íslenskra ferða-
þjónustuaðila, nýja og glæsilega
jeppa á ferð utan vega. „Það
læra börnin sem fyrir þeim er
haft“ og sjónvarpið er áhrifa-
mikill miðill. Þessar auglýsing-
ar birtast æ ofan í æ og nánast
„kenna“ okkur að svona eigi að
aka á Íslandi.
Þar að auki sitjum við svo
uppi með fleiri, fleiri kílómetra
af óskilgreindum leiðum og
slóðum sem enginn ber ábyrgð á
og enginn veit í raun hvort er
slóð eður ei. Það ber því að
fagna þeirri vinnu sem nú er í
gangi á vegum Umhverfisráðu-
neytis, þar sem einmitt er unnið
að undirbúningi þess að skil-
greina vegi og slóðir um allt
land í samráði við heimamenn á
hverju svæði. Vonandi verður
þeirri vinnu hraðað sem kostur
er því það er forsenda þess að
hægt verði að beita sér gegn
akstri utan vega að einhverju
marki. Samhliða því hlýtur að
þurfa að herða refsiramma laga
um akstur utan vega því þeir
sem skilja eftir sig óafmáanleg
spor í landinu mega búast við að
þurfa að greiða fyrir það heilar
fimmtán þúsund krónur. Það má
með sanni segja að það land sé á
útsölu.
Margt er sagt og skrifað um
akstur utan vega og flestir sam-
mála um að taka þurfi á vandan-
um. Enn sem komið er hefur lít-
ið annað verið gert en tala þar
til nú á vordögum að Ferðafélag
Fljótsdalshéraðs gaf út kort og
límmiða þar sem bent er á þá
staðreynd að akstur utan vega
er bannaður með lögum á Ís-
landi. Límmiðarnir verða settir í
yfir 90% allra fjórhjóladrifinna
bílaleigubifreiða á landinu og
kortunum dreift á gististöðum,
tjaldstæðum, upplýsingamið-
stöðvum og mörgum fleiri stöð-
um, bæði hérlendis og erlendis.
Það verður fróðlegt að sjá hvort
merkjanlegur árangur næst af
þessu framtaki lítils áhuga-
félags um ferðamennsku og
náttúruvernd, sem kaus að láta
verkin tala. Fjölmargir aðilar
sýndu áhuga á að styrkja þetta
verkefni enda áhugafélög af
þessu tagi fjárvana og því upp á
aðra komin ef þau vilja ráðast í
verkefni af þessari stærð-
argráðu.
Það má segja að á fyrrnefndu
málþingi hafi rauði þráðurinn í
máli flestra verið sá að aukin
fræðsla væri lykillinn að því að
draga úr akstri utan vega. Þessi
kort og límmiðar verða væntan-
lega lóð á þá vogarskál. Það er
hinsvegar annað lykilatriði að
menn hætti að benda hver á ann-
an. Það hefur nefnilega viljað
brenna við í umræðunni að
menn fari í vörn og bendi á aðra
hópa. Jeppamenn benda á vél-
hjólamenn sem aftur benda á
hestamenn sem aftur benda á
vélhjólamenn o.s.frv. Slíkt skil-
ar auðvitað engu. Með sam-
stilltu átaki getum við verndað
landið okkar gegn ágangi af
þessum toga. Það verður nefni-
lega fljótt einskis virði ef við
látum eins og það sé einnota. ■
Skráning brezku tískuvöruverslanakeðjunnar Mosaic í Kaup-höll Íslands heyrir til stórtíðinda í íslensku viðskiptalífi. Til-kynnt var um þessa ákvörðun stjórnenda fyrirtækisins í
gær og gert er ráð fyrir að skráningin taki gildi í sumar. Mosaic
hyggst bjóða út 4,8 milljarða íslenskra króna hér í Kauphöllinni,
en markaðsvirði félagsins er talið vera um 30 milljarðar íslenskra
króna.
Í Fréttablaðinu í gær kemur fram að Mosaic rekur 600 verslan-
ir, – langflestar í Bretlandi. Félagið hefur verið að sækja fram á al-
þjóðamarkaði og rekur nú verslanir víða um heim undir merkjum
Oasis, Coast, Karen Miller og Whistlers. Derek Lovelock, forstjóri
Mosaic og einn eigenda, segir marga kosti liggja í því fyrir Mosa-
ic að skrá sig hér á landi: „Við yrðum frekar stórir á markaði hér,
miðað við það sem við værum í Bretlandi og mikil viðskipti með
bréfin.“
Baugur og KB banki eiga meirihlutann í Mosaic, og þar er hlut-
ur Baugs langstærstur, eða yfir 40 af hundraði af heildarhluta-
fénu. Fram hefur komið að það var hugmynd Jóns Ásgeirs Jóhann-
essonar að skrá félagið hér og eftir að stjórnendur þess höfðu at-
hugað málið var ákveðið að hefjast handa við skráninguna.
Þótt Mosaic verði eitt stærsta fyrirtækið á markaðnum hér, er
það ekki stórt á breskan mælikvarða, og eiginlega of lítið til að
vera á markaði þar.
Mosaic verður góð viðbót á markaði Kauphallar Íslands. Á
undanförnum misserum hefur fyrirtækjum í Kauphöll Íslands
fækkað töluvert, og stór fyrirtæki á íslenskan mælikvarða hafa
horfið þaðan hvert af öðru. Fjölmörg sjávarútvegsfyrirtæki voru
um tíma á markaði í Kauphöllinni, en þeim hefur fækkað mjög og
nú síðast var tilkynnt um að eitt öflugasta sjávarútvegsfyrirtæki
landsins, Samherji á Akureyri, yrði afskráð í Kauphöllinni. Þótt
fyrirtækjum í Kauphöllinni hafi fækkað mjög, hefur veltan þar
aftur á móti aukist töluvert á síðustu árum. Fyrirtækjum í Kaup-
höllinni fjölgaði mjög þegar hlutabréfabólan stóð sem hæst hér og
íslenski hlutabréfamarkaðurinn var að slíta barnsskónum. Þá var
gjarnan alið á óraunverulegum væntingum fólks varðandi hluta-
bréf, án þess að mikil innstæða væri fyrir hendi í þeim efnum. Eðli
hlutafjármarkaðar er að hann gengur í sveiflum og þar eru það
langtímasjónarmiðin sem gilda.
Þórður Friðjónsson, forstjóri Kauphallarinnar, fagnar áhuga
Mosaic á skráningu hér á landi í Fréttablaðinu í gær. Hann segir
tilkomu fyrirtækisins viðurkenningu á markaðnum hér, auk þess
sem hún veki athygli erlendra fjárfesta og fyrirtækja á Kauphöll-
inni.
Það væri ánægjulegt ef sú yrði staðreyndin, að erlendir fjár-
festar færu að fjárfesta í fyrirtækjum sem eru hér á markaði.
Hingað til hefur verið lítið um slíkt, líklega vegna þess að fjárfest-
ar ytra þekkja lítið sem ekkert til íslenska markaðarins. Ef til vill
eiga fleiri erlend fyrirtæki af stærð Mosaic eftir að fylgja í fóst-
spor þess hingað fyrir tilverknað íslensku útrásarmannanna en þá
þyrftu líka erlendir fjárfestar að koma í kjölfarið, þannig að erlent
fjármagn færi hér í gegn til hinna erlendu fyrirtækja. ■
3. maí 2005 ÞRIÐJUDAGUR
SJÓNARMIÐ
KÁRI JÓNASSON
Breska tískuvöruverslanakeðjan Mosaic skráð hér á
markaði í sumar.
Erlent fyrirtæki
skráð í Kauphöllinni
FRÁ DEGI TIL DAGS
Skammar kenningasmiði
Hjálmar Árnason, þingflokksformaður
Framsóknarflokksins, skammaði stjórn-
arandstæðinga fyrir samsæriskenningar
í Silfri Egils um helgina. Einkavæðingu
ríkisbankanna bar á góma. Hjálmar
sagði efnislega að Ríkisendurskoðun
ynni sín verk á eigin forsendum og nyti
fulls trausts. Stofnunin hefði farið yfir
sölu bankanna í skýrslum og gert smá-
vægilegar athugasemdir. Í það heila
tekið hefði Ríkis-
endurskoðun
þótt fram-
kvæmd einka-
væðingar
bankanna
eðlileg.
Lítum á
Í skýrslu Ríkisendurskoðunar um einka-
væðingu helstu ríkisfyrirtækja árin
1998 til 2003 er talið óheppilegt að
auglýstur hafi verið ráðandi hlutur í
Landsbankanum og Búnaðarbankan-
um á sama tíma og meðal annars
minnkað möguleika á að koma á sam-
keppni milli áhugasamra kaupenda.
Ríkisendurskoðun véfengir einnig að sá
tími sem valinn var til sölunnar hafi
verið heppilegur.
Ríkisendurskoðun gerir sömuleiðis að
umtalsefni að S-hópurinn svonefndi
keypti ráðandi hlut í bankanum án
þess að samið hafi verið um stað-
greiðslu alls kaupverðsins. „Nær und-
antekningalaust hafa stærri fjárfestar
staðgreitt kaupin og fengið bréfin í
hendur... Þar sem kaupendum var
frjálst að selja 12,5 prósent af 45,8
prósenta hlut og sameinast öðru fyrir-
tæki hafi verið heppilegast að kaup-
endur staðgreiddu öll kaupin. Minna
má á að í forvali var lögð áhersla á fjár-
hagslega getu kaupenda.“
Stærð athugasemda
Ríkisendurskoðun heldur áfram og seg-
ir: „Almenn viðhorf eru þau að sala á
ráðandi hlut í fyrirtæki sé á hærra
gengi en á markaði. Kaupendur
greiddu óverulega hærra verð en geng-
ið var á markaðnum. Gengið á mark-
aðnum var um 4,7 í nóvember 2002
þegar samið var um gengið 4,8.“ Eru
þetta smávægilegar athugasemdir?
johannh@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐAL-
SÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA:
Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
LESTU GREININA Á VISIR.IS
OG SEGÐU SKOÐUN ÞÍNA
Í DAG
UM AKSTUR OG
JEPPA
INGA RÓSA
ÞÓRÐARDÓTTIR
Gallinn er bara sá
að móðir náttúra er
langrækin og slík spor fyrn-
ast ekki né hverfa á einu
ári eins og margir virðast
halda. Þvert á móti eru þau
dapurlegur vitnisburður í
mörg ár, jafnvel alltaf.
,,
Hver má aka hvar