Atuagagdliutit - 14.12.1978, Blaðsíða 31

4
K’eKertarssuaK » Kåumasiartut«
autdlartarfigigatdlarmåssuk
Nordpolimik tikitserxårtup Robert Pearyp K’eKer-
tarssuaK ilisimassagssarsiornerminut autdlåvigtut
ar dialer iardlune atortarsimavå. nalunaerut soku-
tiginartoK una 1894-ime aussåkut Avangnåta tai-
mane igdloKarfisa pingårnerssåne najugaKarsima-
neranit pissuvoK.
agdl. direktør, cand. oecon H. Gudmund Jensen
Nordpolimik tikitsemårtup Robert
Peary-p K’eKertarssuaK ilisimassag-
ssarsiornerminut autdlåvigtut ardla-
leriardlune atortarsimavå. nalunaerut
soKUtiginartOK una 1894-ime ausså-
kut Avangnåta taimane igdloKarfisa
pingårnerssåne najugaKarsimanera-
nit pissåvoK.
agdlagtOK direktør, cand. oecon H.
Gudmund Jensen
Gert Harius Larsenius Elmquist
inungortoK 27-9-1862, tOKUSsoK 28-7-
1952.
nuliartOK 9-7-1887 Charlotte Louise
Biilow-imik,
tåuna inungorpoK 12.12.1859, tOKU-
ssok 6-3-1889,
méraKångitdlat.
nuliareigpoK 11-5-1890 Mariane
Wulff-imik,
3-nik méraKarput.
, tOKussoK 24-11-1944,
erKardlerit normuat 763.
Gert H. L. Elmquist ånoråminernik
niuvertitsissartugssatut iliniarsima-
sshvoK. såkutht nålagårångorpoK (se-
kondløjtnant) 1884-ime. Grønlandske
Handelime atorfeKarpoK 1885-1896,
ukiut sisamat Umåname, ukiut pinga-
sut Ausiangne niuvertugssatut (assi-
stent) pivfigssavdlo sivnerane K’eKer-
tarssuarme niuvertumut taortauvdlu-
ne sulivdlune. 1897-ime tungavilerpå
Århusime errorsissarfik.
tugdliutOK tåssauvoK Gert Elm-
quistip K'eKertarssuarmlsimaneranit
nalunaerut, tungavigineKarpordlo a-
merikamiut atuagagssiåne »The Stan-
dard Union«-ime, Brooklyn, 10. okto-
ber 1894, agdlauserissaK atuagag-
ssiap åmigssuissuata Herbert L.
Bridgman-ip agdlagå. agdlauserissaK
nugterdlugo sarKumiupara. taimane i-
ssigxe ilisimassagssarsiortartut na-
hvtine pavungarssualiartartunut sa-
nigdliutagsséuput, taimalo K’eKer-
tarssuaK taimane Cape Kennedy-tut
atorneKaratdlarmat.
Robert Peary — ordpolimik tikitser-
KårtOK — K’eKertarssuarmut atåssu-
teKartorujugssåvoK. 1886-ime ausså-
kut nunanut issigtunut sujugdlermér-
dlune angalagame K'eKertarssuaK er-
Kålo angatdlavigai sermerssuarmu-
kardlunilo. 1891-92-ime avangnamu-
karnigssame sujomutdlugo K’eKer-
tarssuaK tikeråmigpå, tåssanilo på-
sivdlugo Kalåtdlit-nunåt issigtuvdlo
avangnårssua ingmingnut atassui-
nåungitsut. 1893-ime umiarssuartåne
ervngup ailånik ingerdlatilik (pujortu-
lik), Falcon, atordlugo K'eKertar-
ssuarmut tikemigpOK ikingutitoma-
ne tikerårdlugit åmalo åmit atissag-
ssat Kingmitdlo, København avKUti-
galugo pisiariumaneKarérsimassut,
aivdlugit. Pearyp akiliutiminut agdla-
gartaK ugpernarsautå pigårput, imåi-
pordlo:
Godhavn July 28 th 1893
I hereby acknowledge the receipt
from Koloniassistent Geert Elmquist
of twenty one (21) dogs + twelve (12)
suits of skin clothing of a value of six
hundred + eighty-nine (689) kroner.
R. E. Peary
Civil Engineer, U.S.N.
agdlagkiaK malugissarialik, pissu-
tiginarnago pisissoK ugpernarsåumik
atsiuisimangmat, kisiåne Pearyp na-
lunaerutai ivssusht atuarsimagåine:
»Northward over the »great ice«, vol.
I & II«, ugpernarsaut tåuna atandng-
nigdlune issigissariaKarpoK. Kalåt-
dlit-nunåt Kinersimavå, pissutigtnar-
nago isumaKarame tåsshnarKUtdlune
Nordpole angusinauvdlugo, kisiåne
iliniarumavdlugo kalåtdlit inhssau-
siat imalunit erKOrnerussumik »inhv-
dlutik aniguiniarsinåussuseKarne-
rat«. s6k tupermik nagsataKartOKå-
sava igdluvigkiorsinaugåine? pisat-
sershtine kilut sipågkat tamarmik ta-
Kuagssat amerdlanerussut nagsarne-
Karsinaulernerånik kinguneKartarput
tamatumhnalo sivisunerussumik i-
ngerdlaneK aj ornarungnåisavdlune.
Kamutit OKitsut nangmineK titartar-
simavai — såkhtit aluminium-iussut.
Kingmit nalunaerumime arKisigut tai-
gugkane atarKissorujugsshvdlugit er-
Kartorsimavai. Kingmit tåssauginå-
ngitdlat uniartit, kisiåne ajornart&r-
dluinarfingme nerissagssångortine-
Karsinåuput. s6k inuit amerdlasfit
angalåsåpat inuit 2 nåmagpata il.il.?
pisatsershtit pitsauvdluinartussug-
ssat pingåruteKardluinartugssåuput.
atissat nalerKutut issigtune ilisima-
ssagssarsiornerne pisatsershtit pi-
ngårnerssarait. Pearyp Kularingit-
dluinarpå »ånoråmernit memuluag-
dlit ikingnerussut atoråine åmitdlo
suliarivdluagkat atorneruvdlugit,
atuissuvdlo nalungigpago åmit KanoK
atorneKåsassut, tauva aussame ukiu-
milo åmit pitsaunerpaussarput«. Pea-
ry nangmineK isumaKarpoK, atissa-
nut tungassutigut påsissane kingu-
singnerussukut issigtume avangnar-
dlerme åmalo issigtume kujatdlerme
angalanerit iluagtisimanerånut pissu-
taunerpausimassut. taimåitumik pa-
vungarssualiartarnermut sanigdliu-
ssivunga, taimåitumigdlo agdlagkiaK
ugpernarsaut tåuna atamivara.
K’eKertarssuarmit Falcon Avaner-
ssuarmukarpoK. Falcon U.S.A.-mut
uterpoK 20. august, ilisimassagssar-
siortugssat inuit 12 ukiume 1893-94
uklssugssat Kimagdlugit, tåuko ila-
gåt Pearyp nuha septemberime 1893
panigsårtoK. åipåguane 1. august
1894 Falcon utemigpoK. ilisimatut
tatdlimat ilåuput, tåuko ilagalugo
H.L. Bridgman.
Pearyp nulia panialo U.S.A.-mut u-,
terput, tåunilo angalassut avdlat ila-
galugit Philadelfiame niuneKardlutik
Falconile St. John-imut ingerdlamig-
tugssauvdlune, kisiåne umiarsimavoK
igssimassuilo tamarmik ajunårdlutik.
umiarnerup ilaKutarit Peary-kut a-
ningaussatigut a j ornartorsiulersipai.
1894-ime Avanerssuahartitdlune
Falcon ilerKhssartutut K'eKertar-
ssuåkårsimavoK, åmalo åraigssui-
ssok H.L. Bridgman nalunaerumine
uvdlut éipagssåne K’eKertarssuarml-
nermine ilaKutaringnik Gert Elm-
quistikunik nåpeKateKarnine emar-
torsimavå, »The standard union«-ime
10. oktober 1894 sarKhmiuneKarsima-
SSOK.
In arctic Seas
Notes of the Peary Auxiliary Expe-
dition. XLL.
(Special Correspondence of The
Standard Union.)
Disco, Greenland, J1894.
»Discome uvdloK sujugdleK atorne-
KarpoK pingortitamut, itsarmut tOKO-
rérsunutdlo, uvdlup åipå atorneKar-
poK nuånårsarnermut, månåkut pi-
ssunut (lmassunutdlo. unuk kingug-
dleK arfangniarnerme puigunaitsume
»governo« Elmquistip ajuvsårdlune
angalassugssat kamingnik pilersoru-
masimavai issigtumilo atissagssanik
pissariaKartunik avdlanik aKaguane
nålagauvfiup niuvertarfia pulaoru-
magpåssuk.
umiarsshp nålagåta Bondep, u-
miartortup asanarnerpåp angutivdlo
inordrsårtup, inungmik taima itumik
umiarsshp KånitOKångisåinarmat,
ajungisårdlune pulaorsarsimavåtigut
umiarssuarmine Tjalfe-me, Falconi-
mut Kanigtunguame kisarsimassume.
Gov. Elmquistip inime atdlerme
perKumausivingme ilagsivåtigut silå-
kut majuartarfigtigut isertarialing-
mut; tåssanlput pemumautit tamar-
miussut, atissagssat, sagfiugkat, ag-
dlunaussat, autdlaisit niorKutigssat-
dlo akulerit nalinginaussut atorfig-
ssaKartisangassat. nerriviussap Kå-
vanlput niomutigssat akinut navaer-
ssåtit atuagårnatdlo pisiagssanut tu-
ngassut Kavdlunåtut kalåtdlisutdlo o-
Kausertalersugkat, taimalo kalåtdlit
pisiniap påsivdluarsimåsavdlugo niu-
vernine KanoK nåmagsineKåsassoK.
Hr. Elmquistip OKalugtupånga akit
Københavnime KGH-imit aulajanger-
neKartartut ukiutdlo tatdlimångorå-
ngata taimågdlåt avdlångortineKar-
tardpik.
kalåtdlit takornartat aulausingui-
nigdlunit arajutsisitagssåungitsut pi-
siniausorigunagkatik niuvertarfi-
nguamut majuartut takoriaramikik
aggiåput kamingnik, Kåtigunik Kar-
dlingnigdlo puissit aminik sanånik
nagsardlutik. kisiåne kamit kisimik
piumaneKarput, tupingnångilardlo
påsinarsingmat kamit tamarmik ame-
rikamiut isigåinut mikivatdlårtut
atautsit kisimik pinatik. Cæsarip na-
lingisa ernere tåuko, Cæsarip nangmi-
neK ernerisimångigpagit, agssait isig-
katdlo mikissut ilumftrnerånik pigi-
ssaKarput. ilaKutarit sujugdlit auat
akuneKångitsoK taKåinlpoK, tupigu-
sugdlutigdlo issigingnårpait niuver-
tup påpiaramut kajortumut titarta-
garujugssue, tåukulo tuniupai angala-
Katigit ilaussortåinut ugtutigssatut.
»soKutåungilaK«, niuvertoa OKar-
poK, »unugo nal. 10 inisåput«. kalåt-
dlit niuvertup OKausisutdle tatiginar-
tigaut.
Falconip autdlarnigsså nalunaeKU-
tap akunerata Kemanik sujorKutdlu-
go kamit kingugdllt pigingnigtuata
ativai. 5 krok (1,40 dollar USA-p a-
ningaussaine) akihutigssåuput tuluit
amerikamiutdlunlt aningaussåinik,
danskit, svenskit kalåtdlitdlunit a-
ningaussåinik påpiaranik, tåssa niu-
vertoKarfik nangminerissaminik
aningaussaKarmat silarssuarme niu-
vernerme atorsinåungitdluinartunik
ilisimaneKångitsunigdlo — kaming-
nut puissit aminik sanånut akiussar-
put, 7 Kardlingnut, åmalo 10 kavåja-
mut Kåtigumutdlunit. tamarmik pui-
ssit aminik KitulisarneKångitsunik sa-
nåt, kamit alersitagdlit, alersaisa mer-
Kue åmut isigkap tungånut sangmi-
ssut, kamigtait silamut igdlersutit.
pisiavut téssåuput aussaunerane ati-
ssagssat, tåssa puissit ukiume atu-
gagssat Kingmit aminik OKornerussu-
nik ilåne taorserneKartarmata.
aKerdluminernik, agdlunaussamik,
kikissanik umiatsiamut iluarsautig-
ssanik avdlålunguanigdlo piserérav-
ta, tåssame pisatsersutivta ilanigsså-
nut periarfigssaK kingugdlerpåjung-
mat, niuvertup inugsiarnersup aju-
ngisårtuvdlo »God morgen«-érpåti-
gut.
igdloKarfiup umiarssualiviuvdlo o-
Kartugssautitåt KUtdleK kikissanik
agdlunaussanigdlo OKimailutaissoK i-
ssigingnårdlugo, åmalo pence-nut
nautsorssuissoK åmalo niuvertitsi-
ssutut nangminérdluinartutut piko-
rigdluartututdlo iliortOK issigingnår-
dlugo emarsarKajånarpoK niuverto-
Karfiup sujulerssugaunera pivdlugo,
åmalo erKarsautigerKajårnarpoK tai-
matut sulinera nalemusinaunersoK
pissortatut atarKinarssuseKarnerata,
atorfiata nålagåussusiatalo eraortu-
mik atorneKarnigssånut. niuvertOK
Elmquistip åma isumagai agdlågka-
vut nagsiunerisalo akilernigssåt
»Tjalfe«-København tåssångånitdlo
agdlagkanut ilautitdlugit Brooklyn-i-
mut.
ukiune 34-ne umiarssOp nålagå
Bonde KGH-ip umiarssuautainik i-
ngerdlaortarsimavoK Københavnip
Kalåtdlit-nunåtalo akornåne. niuve-
Katigit erfalassuat nunat tamalåt ti-
kitdluamussinermut nalunaerutari-
ssånik ilalik, danskit kungeKarfiata
erfalassua, såmiatunvigut teKerKumi-
ne Kutdlerme (uvagut erfalassuvtine
uvdloriaussaKarfingme) ingmingnut
pårdlangassunik Kanortunik tukar-
talik, umiarssuarmut ikigavta nåpa-
rume aKordlerme amusimavoK. ukiut
ikigtut matuma sujornatigut niuve-
Katigit arfangniartarneK taimaitisi-
mavåt månalo ilisarnhitut erfalassu-
mine tukait taimågdlåt atordlugit. u-
miarssåp nålagåta Bondep KaerKu-
ssaminut ilagsitipai KavdlunåK palase
nuhalo Umånamukardlutik ilaussut,
tåssame Tjalfe anago Umånamut aut-
dlartugssaungmat, atemuneKarpu-
gutdlo. majuartarfigtigut ateravta in-
it angisåt najoruminartutdlo igdlugit
tikipavut, Falconip initainit portune-
russunit. KåumarKUtigigsårneruvdlu-
tigdlo pisatsersordluagaunerussut,
nauk umiarssuarput Tjalfe-mit mar-
dloriangajagdluneangnerugaluartoK.
ine såmigdleK nerissarfigtut ator-
neKarpoK, åipålo umiarsshp nålagåta
isersimårtarfingmisut agdlagfigtut-
dlo atorpå. inlnguaK tåuna najorumi-
nartuvoK peKusersugausimavdlunilo
inåp nukagpiatOKaorusungnerpauv-
dlunit kigsautigisinaussainik.
inime agfardhane mingnerussume
umiarsshp nålagå atuagausiveKar-
poK, åmalo tåssanlput nunap åssinge.
najugarput ihsimaneruleravtigo Kaer-
Kussaminut nuånårutigitisinaussa-
nahkutipå: agdlunaussaK inigssit-
dluagaK umiarsshp Kåvane sujaner-
mut atassoK, tåunalo nusugkångago
tåkutarpoK saKissoK kinå milårahk
malerhtinartoK. saKissup OKauseKå-
ngikaluardlune aperingikaluardlunilo
umiarsshp nålagåta kigsautigissai på-
sisimagunarpai. puiaussarpagssuit i-
miåmanik avdlanigdlo (pukitsunik si-
hgtunigdlo) kimigtunernik imagdht
tamarmik Københavnime sananeKar-
simassut nerrivingmut ihneKarput.
»skål«, »skål« nuénårpalugtumik tu-
sarssaussarpoK umiarsshp nålagå
skålérångat. nungulermata puiaussat
imertarfltdlo avdlat saKissumit suh-
uartumit emuneKarKigput.
portvin åma sherry kågérKatdlo
savssaigdhutigineKarput. imertarfit
umiarsshp nålagåta kåmagtuinera
mahgdlugo pilertortumik imerneKarå-
ngata ihkagaKartarpugut Kavdlunåt
ugperissarsiornermingne inorhrsår-
nermingnilo mahgtarissartagåinik.
ilumhrtumigdlo OKautigineKåsaoK pa-
lase kuioraitdlarKigdluinarthngmat, i-
mertarfit tamaisa imertardlugit kuse-
riarneK atauslnardlunit asiutinago
puiaussavdlo imå nåpertuivdluartu-
mik avguatårtardlugo. vinisortitdluta
umiarsshp nålagåta skålérdluta kig-
såupåtigut ihsimassagssarsiornerme
iluagtitsinigssavtinik åmalo såkutht
nålagåråta Peary-vdlo nuliata per-
Kingnigssait angerdlamutdlo apht-
dluarnigssait kigsåussissutigalugit.
nikuitdluta skålérpugut erssårt.aut-
dlutalo. tauvalo umiarsshp nålagåta
pigissai cherry cordial, cherry brandy,
cognac, likørilo simérneKarput, sikåt-
dlo kussanarnersiugkat ikeriardlugit
erinarssorparput »For he is a jolly go-
od fellow« tamåkerdlugo.
uvdlup ingerdlanerane umiarsshp
nålagåta atuagausivingmine Kalåt-
dlit-nunåt pivdlugo atuagkat soKuti-
ginartorpåluit Kimerdlhrtipai, tåuku-
lo ilåne perKigsårtorujugssuarmik er-
KartorneKarsimåput Kavdlunåtsiait
navssågssartait igdlukuilo Kavdlu-
nåtsiaKarfingme kangitdlermltut.
sinerissat pivdlugit nunap åssiutai
suliarineKarsimåput eraorKigsårtu-
nik atausiåkårtalersordlugit, silasior-
tarnerilo eraorKigsårtumik suharine-
Kartarsiméput. tåuko nagsiuneKarsi-
måput Københavnime tomortarissag-
ssångordlugit. umiarsshp nålagå so-
Kutigingnigtorujugsshvdlune åma er-
KartuivoK Nansenip Nordpolimik ti-
kitsiniarssarinera pivdlugo OKardluni-
lo isumaKardlune iluagtinaviångit-
sok; kisiåne Nansenip tamåna påsiu-
K’eKertarssuarme nålagaKarfik, 1894-ime assilissax.
Inspektoratet i Godhavn, fotograferet i sommeren 1894.
32