Atuagagdliutit - 07.12.1995, Blaðsíða 11

Nr. 96 • 1995
11

GRØNLANDSPOSTEN
Orpiup ataani atuakkat
Atuakkiorfiup atuakkat saqqummersitarpassui eqqaamasalikkersaarutinik
pingasunik oqaluttualiamillu ataatsimik ilaqarput
NUUK(KK) - Sapaatit akun-
neri pingasut inorlugit qaa-
ngiuppata atuagarpassuarnik
orpiup ataaniittoqarnissaa
qulamanngilaq.
Kalaallit Atuakkiorfiata
juullip qaammataani saq-
qummersitai Kalaallit Nu-
naat pillugu eqqaamasilik-
kersaarutinik, qangaanilli pi-
simasunik ilaqarput, taakku-
lumi tunisaalluartarput. Pif-
fissami matumani atuakkat
saqqummersinneqartut aam-
mattaaq kalaallisut nutsikka-
nik, juullimut tunissutisatut
piukkunnartunik ilaqarput.
Assersuutigalugu qalluna-
ap inuusuttup Mads Brenø-p
pernaammik atuagaq saq-
Måliåraq Vebæk • Aka Høegh
Sassuma Arnaanut pulaarneq
Atuakkiat ujartomeqarput
Atuakkiorfiup juulli tunisiffigilluartarpaa
NUUK(KK) - Meeqqanut
inersimasunullu atuakkiat.
Eqqaamasalikkersaarutit atu-
akkiat takinerit. Kalaallisut
atuakkiat, atuakkallu nutsik-
kat. Sammisanut tunngasut
oqaluttualiallu.
Ukiup ataatsip ingerlane-
rani Atuakkiorfik assigiin-
ngitsorpassuarnik saqqum-
mersitsisarpoq, maannalu
juullip nalaani naqiterisitsi-
sarfimmi Nuummiittumi u-
lapputtoqarpoq.
Atuakkat nutaat pisisartu-
nut illoqarfinni nunaqarfinni-
lu, nunatsinni Danmarkimilu
kalaallinut apuunniartus-
saapput.
Kalaallit Nunaanni atuak-
kiortoqarusoqaaq, tamakkulu
saniatigut atuakkat qallunaa-
tuut nunat allamiutuullu a-
merlasuut kalaallisuunngor-
tinneqartarput.
Atuakkiat eqqaamasalik-
kersaarutilluunniit kalaallisut
allakkat 1.000-it missaannik
amerlassuseqartinneqarluni
amerlanertigut naqinneqartar-
poq. Inuiaqatigiinni 50.000-
inik inulimmi pitsaasuuner-
soq ajomersorluunniit isum-
merfigineqarsinnaavoq.
Allakkusuttut
AG: - Kalaallisut ima allat-
toqartartigaa atuarkiorner-
mik ingerlatitsisoqarsinnaal-
luni?
Naqiterisitsisarfimmi pi-
sortaq Poul-Philippe Pero-
nard: - Ingerlaavartumik atu-
akkiassatut allaqqaakkanik
takkuttoqartuartarpoq. Atu-
akkiortut uagutsinnit kaam-
mattorneqarnatik nammin-
neerlutik nassiussisarput, i-
laasali ikinngutiminnit
kaammattomeqarlutik atuak-
kiarerusutatik piloorlugit
nassiunniartarpaat.
- Qujanartumik atuakkia-
rerusutanik amerlasuunik
nassinneqartarpugut, taa-
maammat inuit ilaasa misilii-
galuartamerannut naaggaar-
sinnaasarpugut.
- Inuit ilaat allarusullutik,
piffissaalatsinertik peqquti-
galugu atuakkamik nuanner-
sumik kalaallisuunngortitsi-
sarput, atuagaq nuannersoq
allanit aamma atuarneqarsin-
naaniassammat.
Inuusuttut utoqqaallu
AG: - Kalaallit Nunaanni
kikkut atuakkiortarpat?
Poul-Philippe Peronard:-
Kalaallit atuakkiortut mar-
lunnut avinneqarsinnaapput.
- Eqqaamasalikkersaaru-
terpassuarnik naqiterisitsi-
sarpugut, piffissaq oqaluttu-
aannanngortoq pillugu uum-
marissumik soqutiginartu-
millu oqaluttuarinnittunik.
- Inuusuttut atuakkiaannik
amerlasuunik aamma naqite-
risitsisarpugut, taakku oqaa-
tigerusutatik sakkortuumik
kimeqarluartumillu oqaluttu-
arisarpaat.
- Utoqqaat inuusuttullu
akornanniittut ajoraluartu-
mik tusarfigivallaartanngila-
gut.
- Akunnitsinni pissanga-
nartunik allannguutaasorpas-
suarnillu pisoqartuarpoq, pi-
tsaasumik atuakkiamut isu-
massarsiarineqarsinnaasu-
nik.
Inuit nipaatsut
AG: - Sooruna akunnattunik
ukiullit taama atuakkiunngi-
tsigisut?
Poul-Philippe Peronard: -
Taakku qallunaatuunerusoq
atuartinneqarsimapput, ullu-
mikkullu tamakku kalaallisut
allannissaminnut nalornisu-
tut misigisarput.
- Taakkuttaaq allattaasi-
toqqap allattaasitaallu akun-
nattoortissimavai. Naak al-
lattaasitaaq 1973-imi pisorta-
tigut atuutileraluartoq, aat-
saat ukiut qulit missaat qaa-
ngiummata tamanit atorne-
qalerpoq, soorlu aviisini nu-
na tamakkerlugu saqqum-
mersartuni. Tamanna nalor-
nissutaasimavoq, maanna i-
nuusuttunit qaangerneqarsi-
masoq, taakkumi allattaasi-
taaginnarmik ilinniartinne-
qarsimapput.
AG: - Kalaallit Nunaanni
atuakkiorneq inuussutissar-
siutigineqarsinnaava ?
Poul-Philippe Peronard: -
Naamik, sapernarluinnar-
poq!
- Tamatumunnga atatillu-
gu eqqumiiginarsinnaavoq,
assersuutigalugu Kalaallit
Nunaanni timersornikkut a-
ngusarineqartut persuarsiuti-
gineqarlutik malunnartinni-
ameruneqartameri, qarasar-
sorluni pilersitamut naleqqi-
ullugu...
qummersitaa taallanik ima-
lik, »Så megen vrede«, 1993-
imi saqqummersoq taasin-
naavarput. Taallat qulit Peter
Frederik Rosing-ip nutsersi-
mavai, atuagarlu »Kama-
ngaameq«-mik taasimallugu.
Balkan-imit, naalagaaffiup
inuisa imminnut sorsuffigi-
saannit »Zlatap ullorsiutai«
saqqummersinneqarput,
taannalu kroatiamiut inuu-
suttut sorsunnerup amiilaar-
nartuinik misigisaqarsimasut
oqaluttuaannik imaqarpoq.
Atuagaq oqaatsinut 20-inut
nutserneqareerpoq, kalaalli-
soortaalu Johanne Platou-ip
nutsigaraa.
Imigassamik atomerluineq
eqqartussallugu ukiut siulii-
nisulli paqumigisaavallaa-
runnaarsimavoq, massakkul-
lu Jørgen F. Nissen-ip imi-
gassamik atomerluineq pillu-
gu atuakkiaa »Den usynlige
elefant« saqqummerpoq.
Sechmann Rosback-ip atua-
gaq »Nagguaatsoq takus-
saanngitsoq«-mik taallugu
nutserpaa, taamaalillunilu i-
migassamik atornerluisarneq
qanorlu qaangiiniarsinnaa-
neq pillugu ersarissumik nas-
suiaatitalerlugu aatsaat ka-
laallisut atuakkamik saq-
qummertoqarpoq.
Aalisagaarniaq
Kalaallilli eqqaamasikker-
saarutaat oqaluttualiaallu u-
terfigeriartigik.
Ulrik Rosing-ip aprilimi
toqunngitsiarluni soralussani
Peter Frederik Rosing inuu-
nermi oqaluttuassartaanik o-
qaluttuussimavaa, taassu-
malu oqaluttuaa allasimavaa
aaqqissuussimallugulu. Atu-
akkiorfiup eqqaamasalikker-
saarut taanna »Aalisagaarni-
aq«-mik atserlugu saqqum-
mersippaa.
Ulrik Rosing Nuummi ili-
sarisimaneqarluarpoq, aam-
malu aalisartutut aalisagaar-
niatullu sulilluartuusimallu-
ni. Atuakkami Ulrik Rosing-
ip inuunera oqaluttuarineqar-
poq, Kalaallillu Nunaannis-
saaq aalisamerup ineriartor-
neranut paasissutissaalluar-
luni.
Ulrik Rosing-ip uteriilluni
aalisarneq aalisakkanillu tu-
nisassiorneq misilittaaffigi-
sarsimavai, ullumikkullu aal-
larnisaasutut taasartakkatsi-
tut taaneqarsinnaalluni. Ulrik
Rosing-ip ilaatigut aalisa-
gaamiarfik Nuuk Fisk, Nuup
Saavani Kalaaliaqqap eqqaa-
niittoq aamma Nuummi Sar-
faannguani pujoorivik Pujoq
tunngavilerpai.
Ulrik Rosing inuusimavoq
quianartunut tappissoq, atua-
garlu quianartortaqangaatsi-
arpoq.
»Aalisagaarniaq«-p saq-
qummersinnerani tapiissute-
qartuuvoq KNAPK-p ilinni-
artitaanermut qaammarsaa-
nermullu aningaasaateqarfia.
Atuagaq 168-inik qupper-
naqarpoq, 158 kroneqarluni.
Qaarusummit
Kaaleraq Møller-ip atuakki-
aa »Qaarusummi ikuttarpa-
laaq«-mik ateqarpoq.
Atuakkami Uummannap
1935-imit sorsunnersuit aap-
paat tikillugu oqaluttuarisaa-
nera eqqartomeqarpoq, atu-
akkiortuugaluup nammineq
eqqaamasaanik ilallattaa-
gaalluni.
Atuakkap taaguutaa eqqu-
miiginarsinnaagaluarluni eq-
qartorneqartumut tulluup-
poq. Uummannarmiut eqqaa-
miuilu ikummatissaqamiaru-
nik namminneq qaarusummi
aamarsuarnik ikuttaajartor-
tarsimapput, puunullu immi-
ullugit qimussinik assartor-
tarsimallugit.
Aammattaaq atuakkami
taamani atugassarititaasut
pillugit paasissutissarpaaluit
eqqartorneqarput, ilaatigut
nioqqutissat pisariaqarner-
paat akii, pisat amerlassusii,
niuerneq qimmeqarnerlu
taakkartomeqarsimallutik. I-
laatigut paasitinneqarpugut
1948/49-mi Aalborg Akvavit
puiaasaq ilivitsoq KGH-p
pisiniarfiani 7,60 kroneqarsi-
masoq. Ilami, taamani pisi-
masut.
Atuagaq 112-inik qupper-
neqarpoq, 155 kroneqarluni.
Avannaarsuanit
Karl Siegstad-ip atuakkiami-
ni »lluliarsuit oqquanni«-mi
peroriartornini piniartussa-
tullu ilinniarnini oqaluttua-
rai, pingaartumik Avanersu-
armi Savissivimmi pisimasut
eqqartorlugit. Atuagaq avan-
naarsuani taamani sorsunner-
suaqalernissaata tungaanut
kingornagullu 1950-ikkut
aallartinnerat tikillugu pis-
sutsinik qaqutigut tusartak-
kanik qulaarivoq.
Karl Siegstad-ip, Aasianni
inunngorsimasup massakkul-
lu tassani najugaqartup inuit
naapittakkani takorluuilersit-
sisumik inuummarissumillu
oqaluttuarai. Inugguillu nali-
nginnaarmik tusaamasat, i-
laatigut Qaarngaap Anaak-
kaarlu inuunerannut attuu-
massutillit siusinnerusukkut
tusarsimanngisat qaffakaatil-
lugit. Karl Siegstad-ip oqa-
luttuarnermini sunnguit ta-
maasa ilanngussorsimavai,
aammalu piniarnilersaarutit
tiguartinanngitsuunngitsut u-
lorianartorsiortarnerillu ilan-
ngussorsimavai. Tamatuma
saniatigut sorsunnersuit a-
kornanni kingornagullu inuit
angusaqarluarsimanerit inu-
innarnik taaneqartartut periu-
serisartagaannut assuarinnin-
neriaasiat sallaatsunermigut
sakkortusitippaa.
Atuagaq 232-nik qupper-
neqarpoq, 245 kroninik ake-
qarluni.
Qangamitsanik
oqaluttuaq
Kalaallit Nunaanni oqaluttu-
atoqaatitta ilisarisimaneqar-
nerpaat ilaat Sassuma Amaa
atuakkiortup Maaliaaraq Ve-
bæk-ip eqqumiitsuliortullu
Aka Høegh-ip suliarisima-
vaat, atuagarlu taanna kalaal-
lisut qallunaatullu saqqum-
merpoq. Atuagaq 36-inik
kusanartunik quppernqar-
poq, 128 kroneqarluni.
Atuakkami piniagassaa-
runneq inuillu perlerarnerat
oqaluttuarineqarput. Amato-
qaq qanga angakkuusimasoq
Sassuma Arnaanut aallartin-
neqarpoq. Ajornartorsiorfiit
navianartut aqqusaartareerlu-
git Sassuma Amaa anguaa,
nujarsuilu illaalerlugit. Imaa-
nilu piniagassaqaqqilermat
inuit piniaqqissinnaalerput.
Oqaluttuatoqaq inuit pin-
ngortitamik mianerinninnis-
saannut oqariartuutaavoq ku-
sanartoq.