Fréttablaðið - 27.08.2005, Page 24

24 27. ágúst 2005 LAUGARDAGUR
V ið sem vorum að störfumeftir miðnætti á Menning-arnótt vorum öll miður
okkar. Lögregla, fulltrúar Íþrótta-
og tómstundaráðs, hverfamið-
stöðvar og sjálfboðaliðar,“ segir
Jóna Hrönn Bolladóttir miðborgar-
prestur. Hún kveður fast að orði
þegar hún ræðir um ástandið í mið-
borginni þessa nótt og hefur þung-
ar áhyggjur af þróuninni, sem
verði ekki stöðvuð nema með sam-
eiginlegu átaki.
„Menningarnótt er frábær við-
burður sem kemur upphaflega til
vegna umhyggju fyrir miðborg-
inni,“ segir Jóna Hrönn þegar hún
rifjar upp tilurð Menningarnætur.
„Við eigum hana saman og margir
vilja veg hennar sem mestan.
Menningarnótt var sett á fót til
þess að laða fólk til miðborgarinn-
ar og sýna hvað hún hefur upp á að
bjóða. Þessi menningarhátíð hefur
þróast hægt undir góðri verkefna-
stjórn og skapað samfélagslega
stemningu. Þetta er nokkurs konar
grasrótar- og þróunarstarf.“
Jóna Hrönn segir marga haldna
fordómum gagnvart miðborginni.
Hún telur Menningarnótt stærsta
og merkilegasta viðburðinn til að
bæta þar úr. Að auki sé hún góð
tekjulind fyrir verslun og þjón-
ustu. Hún leggur áherslu á að
Menningarnótt sé alls ekki ætlað
að vera nætursamkoma. En svo
hafi það gerst fyrir fimm árum að
aðrir gestir hafi komið í miðborg-
ina eftir að Menningarnótt lauk.
Fyllerísnótt sumarsins
Jóna Hrönn hefur undanfarin fimm
ár stýrt vakt sjálfboðaliða sem
farið hafa um miðborgina eftir mið-
nætti og hlúð að ungmennum í
vanda. Nú síðast voru þeir þrettán.
„Allan þennan tíma höfum við
verið á röltinu og fylgst með þess-
um gestum sem koma eftir mið-
nætti. Þar hefur orðið mjög nei-
kvæð breyting,“ segir hún. „Þetta
er orðin aðalfyllerísnótt sumars-
ins. Við sjáum mikla neyslu fólks á
öllum aldri og hættulegt ástand.“
Margir muna slæmt ástand sem
var í miðborg Reykjavíkur á árun-
um kringum 1997-98. Unglingar á
grunnskólaaldri hópuðust þá í mið-
borgina að kvöld- og næturlagi,
margir undir áhrifum áfengis eða
annarra vímuefna. Með samhentu
átaki tókst að snúa þeirri þróun
við.
„En nú sjáum við þetta aftur
þessa nótt. Sem þýðir bara eitt, að
við verður að taka höndum saman.
Ekkert getur breytt þessu nema
við fullorðna fólkið með gagn-
kvæmri virðingu og samstarfi til
heilla fyrir börnin okkar. Það er
ekki hægt að kenna neinni menn-
ingarhátíð um að unglingarnir okk-
ar séu í neyslu, allt sé brjálað í
bænum og fólk í lífshættu.
Það eru ekki Reykjavíkurborg
og lögreglan sem ala upp börnin
okkar. Við gerum það sjálf. Við
erum fyrirmyndir þessara barna
og unglinga sem síðan safnast í
bæinn á Menningarnótt. Af hverju
verður alltaf ákveðið uppþot eftir
hverja Menningarnótt? Af því að
við erum að horfast í augu við
glundroða sem skapast af neyslu
og erfiðleikum. Þetta er svo sárt að
við reynum að finna blóraböggla,
reynum að gera einhverja ábyrga.
Við köllum fram ásökun og sektar-
kennd á víxl, sem eru tilfinningar
sem fylgja svona uppákomu.“
Eins og vel þjálfuð vopn
Jóna Hrönn nefnir dæmi frá nýlið-
inni Menningarnótt sem skýrir vel
það sem hún er að tala um.
„Ég sá hóp af ungum karlmönn-
um þessa nótt sem voru auðsjáan-
lega á örvandi efnum. Þegar ég
horfði á þá hlaupa um götur borg-
arinnar upplifði ég þá sem vel
þjálfuð vopn. Þeir hrifu með sér
yngra fólk, sem fór sífjölgandi.
Orkan frá þeim einkenndist af
spennu, hraða og ofbeldi. Þeir sem
hefðu gengið í veg fyrir þá hefðu
verið í lífshættu. Ég var miður mín
því þeir voru stjórnlausir. Þeir
voru keyrðir áfram af fíkniefnum
og reiði.
Margir voru beittir líkamlegu
ofbeldi þessa nótt. Tvö ungmenni
sem ég þekki til urðu fyrir árás
þriggja fullorðinna einstaklinga.
Sem betur fer var þeim komið til
hjálpar.
Það sem maður upplifir í gegn-
um fíkniefnin eru þessar tilefnis-
lausu árásir. Þú þarft ekki annað
en að koma snöggt fyrir horn eða
horfa í augun á einhverjum til að
lenda í hættu. Það er eins og sálin
sé tekin í burtu úr þeim sem eru á
örvandi efnum. Andlitið, líkams-
burðirnir og ofsóknaræðið; allt ber
þetta merki um að þetta fólk sé
ekki lengur siðferðisverur heldur
algerlega stjórnlausir einstakling-
ar. Það er eins og þessi efni geri
það að verkum að neytandinn
skynji ekki dýrmæti samferða-
manna sinna. Í stað þess að sjá að
hver manneskja er óendanlega
dýrmæt er hún bara drasl. Sem er
í hróplegri mótsögn við það sið-
ferði sem við byggjum á, að lífið er
heilagt. Ég græt inni í mér þegar
ég sé hvernig þessi efni ræna sál-
um einstaklinganna og gerir þá að
ógn í samfélaginu. Að sjá svo ung-
linga á öllum aldri þarna innan um,
marga hverja edrú og svo alger-
lega ónæma fyrir því að þeir væru
í dauðans hættu. Samkoma þessa
fjölda gesta um nóttina skapar líka
ótrúlegan vettvang fyrir þá sem
selja fíkniefni eða vilja höggva
mann og annan.“
Hugsanlegar breytingar
„Eigum við að sætta okkur við það
að þeir sem taka við nóttinni eftir
miðnætti og vita ekkert af menn-
ingarhátíðinni leggi niður það
grasrótar- og þróunarstarf sem
hefur átt sér stað á undanförnum
árum, og haldi þessari hátíð borg-
arbúa í herkví, eins og gerst
hefur?“ heldur Jóna Hrönn áfram
og er mikið niðri fyrir.
„Það er líka staðreynd að þessa
nótt nota menn til að gera upp
ýmiss konar mál eftir verslunar-
mannahelgina. Svo er sumarhýran
eftir og hægt að kaupa verulegt
magn af áfengi. Skólinn byrjaði á
mánudeginum eftir Menning-
arnóttina og menn töldu margir
hverjir að það væri alveg nauðsyn-
legt að rasa út áður en hann færi
að herja á þá.“
Hún segir ekki mega gleyma
hinu, að hún hafi hitt fjöldann allan
af ungu fólki þessa nótt sem hafi
verið sjálfu sér og öðrum til gleði.
„En þau voru bara einfaldlega í
hættu og mörg hver höfðu hvorki
reynslu né þroska til að meta hana.
Kannski verðum við að leggja
Menningarnótt niður í eitt skipti til
að sjá hvernig þessi nótt þróast
eða jafnvel að hafa ekki tónleika
og dagskrá eftir klukkan átta.“
Alvarleg skilaboð
Jóna Hrönn segir að á bak við
fíkniefnaneyslu sé oft löng saga
öryggisleysis og óhamingju. Það
þurfi vitundarvakningu. Breyttar
áherslur. Samstillt átak okkar allra.
„Við erum alltaf að tala um pen-
inga og viðskipti og upphefja þá
sem við teljum auðuga að verald-
legum eigum, örugglega oftast í
óþökk þeirra sjálfra. Við upphefj-
um aldrei hina sem eru að vinna
svo ótrúleg verk til að bæta mann-
félagið, mæta öðrum með kær-
leika og umhyggju og leggja á sig
þrotlausa vinnu. Ég nefni sem
dæmi fólk sem vinnur aðhlynning-
arstörf. Ég hef kynnst fólki sem
vinnur á heilabilunardeildum.
Þetta er fólkið sem ég ber mikla
virðingu fyrir. Fólkið sem vinnur
með hjartanu. Fólk sem þarf að
beita þolinmæði, kærleika og ótrú-
legri samskiptafærni samfellt all-
an vinnudaginn.
Ríka fólkið og glamúrstjörnurn-
ar eru fyrirmyndirnar sem við
setjum upp fyrir unglingana
okkar. Þarna er verið að skapa
fyrirmyndir sem eru svo langt frá
raunveruleika flestra. Það er eftir-
sóknarverðast að verða stjarna
eða velta sér upp úr peningum. Oft
þegar ég spyr ungt fólk hvað það
vilji gera í framtíðinni heyrist
oftar en ekki „ég ætla að fá mér
vinnu þar sem ég ræð mínum
vinnutíma og hef góð laun án
mikillar fyrirhafnar.“ Erum við að
vekja athygli á fólki sem er að
vinna stórvirki á sviðum vísinda
eða hjálparstarfa? Allt of sjaldan.“
Þjóð undir eftirliti
Í fjölmiðlum er sífellt verið að tala
við sama fólkið með yfirskriftinni;
„Ástin, frægðin og kjaftasögurnar“
og svo erum við alltaf að auka eft-
irlit með fólki, í stað þess að leggja
áherslu á siðfræðikennslu og eiga
samfélag við börnin okkar. Skila-
boðin eru þau að við þurfum ekki
að takast á við að vera siðferðis-
verur. Við erum hvort eð er bara
undir eftirliti. Ég stel ekki af því að
það gæti verið myndavél í herberg-
inu, en ekki af því að það er rangt
að stela frá öðrum og eftirsóknar-
vert að reynast öðrum vel.
Svo er til fólk sem berst gegn
því að kenna kristin fræði í skólum.
Ég hugsa stundum til þess fólks
þegar ég hef orðið vitni að ofbeldis-
verkum í miðborginni. Þá eru boð-
orðin tíu ekki það fyrsta sem mig
langar að taka út úr kennslu í
grunnskólum.“
Jóna Hrönn nefnir einnig hve
alvarlegt það sé hvernig íslenskir
stjórnmálamenn tali hver um ann-
an og hver við annan opinberlega.
Menn geti verið að hreyta ókvæðis-
orðum og sýna hver öðrum dóna-
skap á þingi og í fjölmiðlum .
„Hvernig skilaboð eru þetta til
barnanna og unglinganna okkar?
Ábyrgð foreldra, skóla, kirkju,
stjórnmálamanna og fjölmiðla er
gríðarleg gagnvart komandi kyn-
slóðum. Við eigum að láta okkur
varða fyrst og fremst um hamingju
barna okkar. Þá heyrir nótt eins og
um síðustu helgi sögunni til.“ ■
JÓNA HRÖNN BOLLADÓTTIR
„Unglingadrykkja í miðborginni hefur verið
á hröðu undanhaldi. Það ber að þakka
markvissu samstarfi foreldra, ýmissa sam-
taka, hreyfinga, lögreglu og Reykjavíkur-
borgar,“ segir miðborgarpresturinn. „Einnig
mjög virkri forvarnafræðslu fyrir foreldra
um ábyrgð þeirra og hlutverk. En á Menn-
ingarnótt er eins og öllu sem hefur áunnist
sé kastað í ræsið.“
Barnakór
Háteigskirkju
er fyrir hressa krakka á aldrinum 7-9 ára.
Æfingar byrja 31. ágúst.
Skráning og fyrirspurnir hjá kórstjóra,
Þóru Marteinsdóttur í síma 867 9193
og barnakor@hateigskirkja.is
Kór
Háteigskirkju
getur bætt við söngfólki í allar raddir.
Einhver reynsla af söng og nótnalestri æskileg
Áhugasamir hafi samband við kórstjórann
Douglas A. Brotchie í síma 899 4639 og
douglas@hateigskirkja.is
Ég græt inni í mér
Jóna Hrönn Bolladóttir mi›borgarprestur er slegin
eftir a› hafa veri› á ferli um mi›borgina eftir mi›-
nætti á Menningarnótt. Í samtali vi› Jóhönnu S. Sig-
flórsdóttur ræ›ir hún um ástandi›, kallar foreldra til
ábyrg›ar og stingur upp á a› menningarhátí›in
ver›i stytt til reynslu.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/G
VA