Tíminn - 25.11.1975, Qupperneq 10

10
TÍMINN
Priðjudagur 25. nóvember 1975.
Valgeir Sigurðsson Þingskdlum:
FYRIRSPURNIR TIL NOKKURI
Það ber alloft við, þegar hafin
er Qtgáfa stórra bókaflokka, sem
ætlað er að verða i mörgum bind-
um, að verkunum er fylgt Or hlaði
með fögrum fyrirheitum um
framgang verksins, en þegar frá
liður, vilja loforðin oft gleymast
eða þau eru lögð til hliðar af ein-
hverjum ástæðum. Liður oft
miklu lengra milli Utkomu
einstakra binda heldur en fyrir-
hugað hafði verið, eða þá að Qt-
gáfunni er hætt i miðjum kliðum,
án þess að landslýð sé gerð grein
fyrir.
Það er ætlun min i máli þvi,
sem hér fer á eftir, að gera fyrir-
spurnir til nokkurra bókahtgef-
enda um ritverk, sem hafin var
útgáfa á fyrir löngu, en ekki hefur
enn verið lokið við. Er það von
min, að þeir bregðist vel við, og
veiti mér og landsmönnum öðrum
upplýsingar um hvers vænta má
um framhald þeirra rita, sem upp
verða talin.
Bókatitgáfa Menningarsjóðs og
SUMIR JOLASVEINAR DREKKA
EGILS PILSNER.............
OG ADRIR JOLASVEINAR DREKKA
EGILS MALTÖL..................
♦ f
EN ALLIR JOLASVEINAR DREKKA
AUDVITAD EGILS APPELSÍN.”
Ö^T~ ©Itöilesjol iwsa
*’! mdi %gf drpkkjum flr'
"EG VAR AD KAUPA JOLADRYKKINA
FYRIR MIG OG BRÆDUR MÍNA . . ..

H.F ÖLGERÐIN EGILL SKALLAGRÍMSSON REYKJAVÍK
Þjóðvinafélagsins hóf árið 1942
Utgáfu á Sögu fslendinga. Það rit-
verk átti að verða i tiu bindum
alls, og fjalla um sögu þjóðar-
innar frá þvi norrænir menn
námu hér land og fram að full-
veldinu 1918. Á næstu árum þgr á
eftir komu Ut bindi, sem náðu yfir
timabilið 1500-1904, að þvi frá-
skildu, að siðari hluti áttunda
bindis, sem fjallaði um timabilið
1830-1874 og ritað var af Jónasi
Jónssyni frá Hriflu, hefur ekki
enn séð dagsins ljós, þótt liðin séu
tuttugu ár siðan fyrri helmingur
bindisins kom Ut.
Jónas frá Hriflu var einn rit-
færasti maður iandsins á þessari
öld, og slik hamhleypa við rit-
störf, að óliklegt er að hann hafi
ekki lokið þessu verki á þeim
þrettán árum, sem hann átti eftir
ólifað, er fyrri helmingur
bókarinnar kom Ut. Hann var
einn aðal hvatamaður að stofnun
bókaUtgáfu Menningarsjóðs og
Þjóðvinafélagsins, og þess vegna
ættu forystúmenn hennar sizt að
sniðganga ritverk hans. Hvað
veldur þessum drætti á Utkomu
siðari hluta bókar Jónasar frá
Hriflu?
Auk þessa siðari helmings átt-
unda bindis vantar enn fjögur
bindi. Af þeim eiga þrjU að ná yfir
timabilið 874-1500 og eitt yfir
timabilið 1904-1918. Þótt sitthvað
megi finna að þeim bindum, sem
Ut eru komin, er engin ástæða til
að leggja upp laupana og hætta
útgáfunni, og eins þarft hefði
þjóðhátiðarnefnd verið i fyrra að
gangast fyrir þvi, að þessu verki
yrði lokið, eins og að hefja Utgáfu
nýrrar Islandssögu.
Annað ritverk, sem BókaUtgáfa
Menningarsjbðs og Þjóðvina-
félagsins hefur gefið Ut, er bóka-
flokkurinn Lönd og lýðir, en
fyrsta bindi hans kom Ut árið
1949. Honum var i upphafi ætlað
að verða tuttugu bindi, og var
ráðgert að eitt kæmi á ári, unz
lokið væri. Siðar var ákveðið að
bæta fjórum bindum við, svo þau
yrðu alls tuttugu og fjögur. Af
þeim bindum, sem komin eru, en
þau eru alls nitján, er eitt i
tveimur hlutum, það er Mann-
kynið eftir Óiaf Hansson prófess-
or, og var brugðið á það
óheillaráð að hafa það i allmiklu
stærra broti en hin bindin. Nær
hefði verið að gefa það Ut sérstakt
og óháð þessum bókaflokki, þvi
efnislega á það litla samstöðu
með honum, en er annars hið
merkasta. Siðasta bókin sem Ut
hefur komið i þessum bókaflokki
er um Bretland. HUn kom Ut árið
1971 og er nokkuð frábrugðin
öðrum bókum i bókaflokknum og
að ýmsu leyti misheppnuð, sök.um
sérvizku höfundarins og mælgi.
Þau bindi, sem enn vantar svo
lokið sé við að rita um alla heims-
kringluna, eru 10. bindi
(Tekkóslóvakia, Ungverjaland,
Pblland, RUmenía) 12. bindi
(Balkanlöndin og Tyrkland), 13.
bindi (Sovétrikin) 14. bindi
(Kanada) og 24. bindi (Landa-
bréf, uppdrættir linurit) Auk
þessa vantar bók um Holland,
Belgiu og Luxemburg, sem sam-
kvæmt áætlun áttu að vera i bindi
með Frakklandi, en voru það
ekki .Þetta er langmesta ritverk
um landafræði, sem Ut hefur
komið á islenzku og mál til komið
að Utgáfu.þess fari að ljUka.
Þriðja stórverkið sem BókaUt-
gáfa Menningarsjóðs og Þjóð-
vinafélagsins hefur hafið Utgáfu
á, er menningarsaga Will
Durant. Fyrstu bækurnar tvær,
sem fjölluðu um Rómaveldi, mun
hafa verið gefnar Ut að tilhlutan
Jónasar frá Hriflu, en þar sem
þær fengu góðar viðtökur, var
ákveðið að gefa Ut tvær aðrar um
Grikkland hið forna. Kom hin
fyrri þeirra Ut árið 1967 en hin
siðari er ókomin enn. Má ekki
bráðlega vænta Utkomu þeirrar
bókar, og hvað um framhaldið?
Fyrir nokkrum árum, er bóka-
deild Menningarsjóðs var endur-
skipulögð, var þvi heitið að lokið
skyldi við þau ritverk, sem hafin
væri Utgáfa á. Siðan hefur þó ekk-
ert komið Ut af þessum fyrrtöldu
bókaflokkum. Mig langar þvi að
spyrja: Hverjirhafa verið ráðnir
til að rita þau bindi, sem ókomin
eru af Sögu tslendinga og Lönd-
um og lýðum, og hvenær má
vænta Utkomu þeirra?
Arið 1942 gaf Mál og menning Ut
bókina íslenzk menning, fyrsta
bindi, eftir Sigurð Nordal. Þvi
verki mun hafa verið ætlað að
verða þrjU bindi, þvi aftast i
bókinni geturhöfundur þess, að ef
honum endist aldur, muni hann
skrifa eftirmála allrar bókar-
innar i þriðja bindi. Sigurður
Nordal lifði á.fjórða áratug eftir
að þessi bók kom Ut, en hvort
hann nokkru sinni lauk við
samningu þessa rits er mér
ókunnugt, eða hversvegna það
varð aldrei meira en þetta eina
bindi.
Mannkynssaga Máls og
menningar er annað ritverk sem
það fyrirtæki hefur lengi haft á
prjónunum. Fyrsta bindi hennar
kom Utárið 1943oghiðnæsta 1948,
en á árunum 1960-1966 komu Ut
þrjU bindi til viðbótar. Er þetta
hið ágætasta ritverk, og þó sér-
staklega siðasta bindið, þeirra,
sem Ut eru komin, en það fjallaði
um timabilið 300-600 eftir Krist,
og er eftir Sverri Kristjánsson
sagnfræðing. Enn er eftir að gefa
Ut bækur um timabilin frá 600 til
1648 og frá 1848 til vorra daga.
Ekki væri vanþörf á að þetta'rit-
verk yrði sem fyrst fullbuið, þvi
engin vönduð mannkynssaga er
enn til á islenzkri tung.
Islenzkar bókmenntir i fomöld
nefnist bók eftir Einar Ólaf
Sveinsson, sem Almenna bóka-
félagið gaf Ut árið 1962. Bókin er
merkt sem fyrsta bindi, og i for-
mála segir að riti þessu sé ætlað
að fjalla um islenzkar
bókmenntir i fornöld, frá upphafi
Islands byggðar og nokkuð fram
yfir lok þjóðveldisins. Ekki er
mér kunnugt, hvað riti þessu var
ætlað að verða mörg bindi, en þau
hljóta að verða nokkur, þvi i
þessu fyrsta bindi er eingöngu
fjallað um Eddukvæðin. Aðeins
þetta eina bindi ritverksins hefur
enn séð dagsins ljós, hvað sem
siðar verður og vantar þvi enn
bækur um öll önnur fornrit, þar á
meðal íslendingasögur.
Þegar Framsóknarflokkurinn
átti fimmtugsafmæli áriö 1966,
gaf hann Ut fyrri hluta afmælis-
rits eftir Þórarin Þórarinsson,
sem nefnist Sókn og sigrar.
Siðara bindi þessa rits er ennþá
ókomið Ut, en i þvi átti að segja
sögu flokksins á árunum
1938-1966. NU þegar Framsóknar-
flokkurinn er að nálgast það að
verða sextugur væri kannski ekki
Ur vegi að láta seinna bindið ná
til þess tima, svo margt sem
gerzt hefur i sögu flokksins
siðustu árin, eða þá að bæta við
þriðja bindi, er næði yfir siðasta
ára tug.
Á árunum 1939-43 komu Ut
fjögur hefti af Vikingslækjarætt,
en það er niðjatal Bjarna
Halldórssonar hreppstjóra á
Vikingslæk á Rangárvöllum,
samantekið af Pétri Zóphónias-
syni að tilhlutan Jóns Olafssonar
bankastjóra. Siðan liðu nær þrir
áratugir, en fyrir tveimur og
hálfu ári kom fimmta hefti
bókarinnar Ut. Þeir, sem að Ut-
gáfu þessa siðasta heftis standa,
hafa haft ákaflega hljótt um