Tíminn - 16.12.1975, Blaðsíða 2

TÍMINN
Þriöjudagur 16. desember 1975
Seðlabankinn um Alþýðubankamálið:
Fjárhagsstaða 5
aðila í athugun
„Skuldir átta aðila við Alþýðubankann úr hófi fram"
segir Seðlabankinn
Vegna umræöna, sem oröiö
hafa i fjölmiölum um málefni
Alþýöubankans hf. hefur banka-
stjórn Seölabankans fariö þess á
leit, aö Tíminn birti eftirfarandi
greinargerö um starfsemi banka-
eftirlitsins og afskipti þess af
málefnum Alþýöubankans.
„Seölabanki Islands annast um
eftirlit meö starfsemi viöskipta-
banka, sparisjóöa og annarra
innlánsstofnana á grundvelli
fyrirmæla I lögum bankans. Segir
m.a. i lögunum, að bankaeftir-
litiö skuli fylgjast með þvi að
innlánsstofnanir fylgi lögum og
reglum, sem hverju sinni gilda
um starfsemi þeirra og að þvi sé
heimilt að gera athugasemdir, ef
það telji hag eða rekstur innláns-
stofnunar óheilbrigðan. Skulu
slikar athugasemdir tilkynntar
ráðherra þegar i stað.
Grundvallarþátturinn i starfi
bankaeftirlitsins er sá, að starfs-
menn þess fara I innláns- .
stofnanirnar með reglubundnum
hætti til könnunar á rekstri þeirra
og efnahag. Er i þvi sambandi
lögð höfuðáherzla á að sannreyna
eiginfjárstöðu stofnananna með
hagsmuni innstæöueigenda fyrir
augum. Mikilvægasti liður þess
starfs er nákvæm könnun á út-
lánaviðskiptunum, þ.á.m.
dreifingu útlána á einstaka
viöskiptaaðila og greiðslutrygg-
ingum, sem settar hafa verið.
Gerðar eru itarlegar skýrslur um
niðurstöðu eftirlits hverju sinni.
Alþýðubankinn hf. hóf starf-
semi'snemma árs 1971 og yfirtók
rekstur Sparisjóðs alþýðu, sem
starfað hafði frá árinu 1967.
Framkvæmdi bankaeftirlitið
kannanir hjá Sparisjóði alþýðu i
janúar 1970 og 1971. Hjá Alþýðu-
bankanum var siðan framkvæmt
eftirlit i nóvember 1972. Virtist
starfsemi hins nýja banka hafa
farið vel af stað.
I október s.l. var tekin
ákvörðun um að framkvæma
eftirlit hjá Alþýöubankanum, en
þá voru samkvæmt framan-
skráðu tæp þrjú ár liðin frá
siðustu skoðun hjá bankanum.
Bent skal á, að bankaeftirlitið fær
mánaðarlega efnahagsyfirlit frá
öllum innlánsstofnunum og ein-
stökum útibúum þeirra og fylgist
reglulega með fjárhag þeirra
með öðrum hætti, m.a. með
lausafjárstöðu þeirra eins og hún
kemur fram i stöðu viðskipta-
reiknings hjá Seðlabankanum.
Hafa slikar upplýsingar aö sjálf-
sögðu nokkur áhrif á það, hve oft
og þá hvenær farið er til ná-
kvæmra athugana hjá einstökum
stofnunum. Lausafjárstaða
Alþýðubankans fór mjög versn-
andi um og eftir mitt þetta ár.
Skoðunin hjá Alþýðubankanum
að þessu sinni var miðuð við stöðu
útlána og annarra efnahagsliða i
lok október. Fljótlega koni f ijöl
að dreifing útláúa banKani J.
einstaka lánsaðila var með
öðrum hætti en bankaeftirlitið
taldi samrýmast eðlilegri banka-
legri aðgæzlu, ekki hvað sizt með
tilliti til þess að um var að ræða
banka með fá starfsár að baki og
ráðstöfunarfé og eigiö fé i sam-
ræmi við það. Var þvi lögð
áherzla á að ná saman yfirliti yfir
greiðslutryggingar stærstu út-
lánanna til þess að leggja mætti
fyrsta mat á raunverulega fjár-
hagsstöðu bankans. Niðurstaða
þessarar frumkönnunar varð á
þenn veg, að ákveðið var að biðja
um fund með bankastjórum
Alþýðubankans þegar I staö. Var
fundurinn haldinn 10. nóvember.
Gerðu bankaeftirlitsmenn þar
grein fyrir sinum sjónarmiðum á
grundvelli þeirra upplýsinga,
sem fyrir lágu um útlán bankans
og óskuöu eftir frekari upplýsing-
um og skýringum frá banka-
stjórninni.
Sú mynd af fjárhagsstöðu
Gránufélagsgöfu 4 ■ Ráðhústorgi 3
Alþýðubankans, sem við blasti að
loknum þessum fundi, varaðmati
bankaeftirlitsins á þann veg, að
nauðsynlegt væri, að eftirlitið léti
formlega heyra frá sér án tafar.
Var bankastjórn Alþýðubankans
þvi skrifað bréf dags. 13. nóvem-
ber. Afrit af bréfinu var sent til
viðskiptaráðherra á grundvelli
áðurnefndra lagaákvæða og jafn-
framt var afrit bréfsins sent til
formanns bankaráðs
Alþýöubankans með skirskotun
til hlutverks bankaráðsins sam-
kvæmt lögum, reglugerð og
samþykktum bankans.
1 bréfinu segir m.a. almennt
um útlánaframkvæmd bankans,
að það sé „mikið áhyggjuefni frá
sjónarmiði bankaeftirlitsins að
útlánin hafi i vaxandi mæli gengið
til fárra og stórra lánsaðila,
þannig að eðlileg og nauðsynleg
áhættudreifing hafi ekki fengist i
útlánastofni bankans. Enn meira
áhyggjuefni sé þó sú staðreynd,
að stórkostlega hafi vantað á, að
greiðslutryggingar væru teknar
samhliða lánveitingum.”
I bréfinu er siðan vikið sérstak-
lega að skuldastööu átta aðila við
bankann. Gtlán bankans til
einstakra aðila hafa verið mjög
rædd i fjölmiðlum siðustu
dagana, sérstaklega þó viðskipti
við einn lánsaðila. Þótt æskilegt
kunni að vera, að staðfestar
upplýsingar um þessi mál komi
fram opinberlega eins og málum
er nú komiö, þykir Seðlabankan-
um að athuguðu máli ekki rétt,
vegna trúnaðarskyldu hans, að
birta tölulegar upplýsingar um
viðskipti einstakra aðila við
Alþýðubankann nema samþykki
þeirra sjálfra liggi fyrir.
A hinn bóginn þykir Seðla-
bankanum rétt, að fram komi, að
beinar skuldir áðurnefndra atta
aðila við Alþýðubankann virtust á
skoðunardegi úr hófi fram miðað
við heildarstarfsfé bankans og
eiginfjárstööu. Að mati banka-
eftirlitsins vantaði auk þess stór-
lega á það, að fullnægjandi
tryggingar væru fyrir skuldum
sumra þessara aðila. Sérstaklega
var staða bankans veik gagnvart
stærsta lánþeganum
vegna mjög ófullnægjandi
greiðslutrygginga, hárra
skuldarupphæða i formi vanskila-
tékka og verulegra yfirdrátta á
hlaupareikningum umfram um-
samdar skuldarheimildir.
Skriflegt svar banka-
stjórnarinnar við þessu bréfi var
lagt fram á fundi 25. nóvember.
Af hálfu Seölabankans sátu
fundinn fúlltrúar bankastjórnar
og bankaettiriits, éft' tfa
Alþýðubankanum komu banka-
stjórar, formaður bankaráðs,
tveirendurskoðendur bankans og
lögmaður hans. Þær upplýsingar,
sem fram komu i svarbréfi
bankastjórnarinnar, breyttu á
engan hátt þeim meginniður-
stöðum, sem áður lágu fyrir um
fjárhagsstöðu bankans. Varð
niðurstaða fundarins sú, að afla
yrði þegar i staö uppgjörs á fjár-
hagslegri stöðu stærsta lánþeg-
ans. Var löggiltum endurskoð-
anda, sem annast hafði um árs-
uppgjör og skattfram.töl hans
fyrir árið 1974, falið af hálfu
Alþýðubankans, og að sjálfsögöu
með samþykki viðkomandi aðila,
að gera bráðabirgðauppgjör á
fjárhag hans pr. 30. november sl.
Þettauppgjör varsvolagt fyrir
bankaráð Alþýðubankans og
siðan bankaeftirlit Seðlabankans
mánudaginn 1. desember. Telur
bankaeftirlitið sér ekki heimilt
að skýra frá tölulegum niður-
stöðum uppgjörsins á annan hátt,
en þann að upplýsa, að niður-
stöðurnar og viðbótarupp-
lýsingar, sem aflað var á næstu
dögum voru svo alvarlegs eðlis að
bankaráð Alþýðubankans óskaði
eftir fundi með bankastjórn
Seðlabankans föstudaginn 5.
desember og fór fram á lártsfyrir-
greiðslu i Seðlabankanum til að
Tugmilljóna tjón á
Suðureyri í veður-
ofsanum um helgina
gébé Rvik — — Tjónið neraur
tugmilljónum, sagði Sigurjón
Valdemarsson sveitarstjóri á
Suðureyri, eftir óveðriö sem þar
geisaöi um helgina. — Tvær
gamlar bryggjur hurfu, nýleg
bryggja stórskem mdist,
áhaldahús hreppsins stór-
skemmdistog fiskhjailur hófst á
loft i heilu lagi og eyðilagðist.
Auk þess urðu miklar skemmdir
á ibúðarhúsum, þegar járnplöt-
ur losnuðu og gluggarúður
brotnuðu. Menn hafa verið aö
vinna að björgunarstörfum hér
alla helgina, sagði Sigurjón.
— Seinni hluta laugardags
hvessti mikið, sagði Sigurjón
Valdemarsson, og um kvöld-
matarleyti var komið afspyrnu-
rok, sem stóð i 3-4 klukkustund-
ir, en þá lægði nokkuð. Seinni
hluta nætur herti veðrið aftur,
og það var ekki fyrr en á sunnu-
dagsmorgun að lægði aftur.
Fljótlega fóru að berast fréttir
af tjóni vegna veðurofsans, og
er þá fyrst að telja skemmdir á
áhaldahúsi hreppsins, sem er
nýlegt stálgrindahús. Af einu
homi hússins fauk álklæðningin
alveg af, svo og af gafli þess.
Þar eyöilögðust einnig fimm
stórar, dýrar rennihurðir, sem
brotnuðu i miðju og fóru út af
sleðum.
Þá sagði Sigurjón, að ein-
ingarhús, sem nýbúið var að
reisa, en þó var ekki komið á
þak, hefði hrunið eins og spila-
borg. — Harðfiskhjallur Vonar-
innar hf., tókst á loft i einu lagi,
fauk þvert yfir veg og liggur nú
eins og spýtnahrúga. I hjallin-
um var mánaðarframleiðsla af
fiski, sem eyðilagðist alveg
sagði hann.
Þá urðu stórskemmdir á
hafnarsvæðinu. Steypt þekja
(gólf) lyftist á nýlegri bryggju,
um 20-30 sm og lemur sjórinn
inn undir þekjuna. Tvær gamlar
trébryggjur, sem þó voru utan
aðalhafnarsvæðisins, hurfu með
öllu, svo og nokkrir gamlir fisk-
hjallar, skúrar, dæluhús og ann-
að, sem var á sjávarkambinum
og liggja leifar af þessu eins og
hráviði út um allar fjörur, sagði
Sigurjón.
— Ómögulegt kvað Sigurjón
að segja til um hve tjónið væri
mikið, en óhætt væri þó að
áætla að það næmi tugum
milljóna króna.
Hvassviðri og tjón
í Önundarfirði
K. Sn-Flateyri — Aöfaranótt
sunnudagsins var hér mikið
hvassviðri og verulegt tjón varð
á einum bæ, Vlfilsmýrutn i Mos-
fjallahreppi.
Aðfaranótt laugardagsins var
hér mikið hvassviðri og tók rok-
ið svo i ibúðarhúsið að Vifils-
mýrum, að hjónin sem þar búa
bjuggu um sig i gangi í miðju
húsinu. Þá nótt urðu þó engar
skemmdir, en næstu nótt var
hvassviðrið mun meira og
brotnuðu þá allar rúður í húsinu
sem sneru á móti veðrinu, en
þær voru fyrir svefnherbergis-
gluggum. I ööru herbergi, sem
er með hornglugga, rifnaði allt
lauslegt ofan af veggjum og
skápur i herberginu opnaöist og
út úr honum sópaöist allt. Dag-
inn eftir fann bóndinn svuntu úr
skápnum langt uppi i hllð.
Á hlaðinu stóð jeppi og
dráttarvél með heyvagni aftan
i. Þegar hægt var að huga að úti
við um morguninn, lá jeppinn á
hliðinni, stórskemmdur ef ekki
ónýtur, ofan á heyvagninum
upp við húshornið. Þakið var
horfið af dráttarvélarhúsinu og
hluti fjárhússþaks var horfið.
Úti á túni stóð önnur dráttarvél
án húss, en með veltigrind. Hún
hafði farið tvær og hálfa veltu,
en mun litið skemmd.
Sveitungar komu til hjálpar
bóndanum, og hefur þegar verið
gert við þak f járhússins og neglt
fyrir glugga ibúðarhússins.
Tjón hjónanna á Vifilsmýrum,
sem eru ung og hófu búskap
sumarið 1974, er mjög mikið og
nemur hundruðum þúsunda.
Smátjón mun hafa orðið á
öðrum bæjum I önundarfirði,
heyvagn fauk á einum bæ og
rúður brotnuðu á nokkrum stöð-
um. Raflinan frá Mjólká til Isa-
fjarðar skemmdist, er fimm
staurar brotnuðu I Bjarnardal.
Þeirri viðgerö er lokið.
A Flateyri gekk sjór yfir
plássið, en ekki varð tjón á hús-
um. Kjallarar fylltust þó viða af
sjó. Mesta mildi var að smá-
streymt var, en I svipuðu veöri
fyrir u.þ.b. 20 árum, varð stór-
tjón á Flateyri.
tryggja greiðslustöðu bankans.
Varð Seðlabankinn viö þessari
beiðni eins og fram kemur i
fréttatilkynningum bankanna 8.
desember, en þá lá einnig fyrir
yfirlýsing frá miðstjórn Alþýðu-
sambands Islands um stuðning
við fyrirgreiðs1ubeiðni
Alþýðubankans, auk yfirlýsingar
um, að miðstjórnin mundi gera
það, sem i hennar valdi stæði, til
stuönings bankanum, m.a. með
þvi að beita sér fyrir þvi af alef I i,
að 60 millj. kr. samþykkt hluta-
fjáraukning i bankanum kæmi ti!
framkvæmda eins fljótt og fram-
ast væri unnt.
011 meöferð bankaeftirlitsins á
framangreindum málum hefur að
sjálfsögðu eingöngu mótast af
þeirri frumskyldu eftirlitsins að
fylgjast með fjárhagsstöðu
Alþýðubankans eins og annarra
innlánsstofnana og beita áhrifum
sinum til að tryggja fjárhag
bankans með hagsmuni inn-
stæðueigenda fyrir augum.
Akvarðanir um kannanir
einstakra skuldamála hafa
eingöngu tekið mið af skuldar-
upphæðum og tryggingalegri
stöðu bankans og önnur sjónar-
mið hafa þar alls engu ráðið. I
slíkum tilvikum beinast at-
huganir og öryggisaðgerðir eðli-
lega fyrst að þeim skuldamál-
um, þar sem viðkomandi innláns-
stofnun er i mestri hættu, en siðan
eru önnur mál tekin til meðferðar
strax og timi vinnst til.
Eins og tilkynnt hefur verið
opinberlega, starfar sérstakur
fulltrúi Seðlabankans nú við dag-
legt eftirlit i Alþýðubankanum.
Mun Seðlabankinn ganga eftir
þvi að öll athugaverð útlánamál
og önnur vandamál i starfsemi
bankans verði könnuð til hlitar og
i framhaldi af þvi gripið til við-
eigandi ráðstafana til þess að
vernda hag bankans og tryggja
heilbrigð viöskipti. Beinast at-
huganir nú aðallega að f járhags-
stöðu fimm aðila. Hefur lög-
fræðingur Seðlabankans nú
fengið tvö þessara mála til með-
ferðar, en hin eru i höndum
Alþýðubankans i samvinnu við
fulltrúa Seðlabankans.”
Hljóp fyrir bíl
Gsal-Reykjavik. — Ungur piltur
hlaut nokkur höfuðmeiðsli er
hann varð fyrir bifreið á Klepps-
vegi á móts við Laugarásbió á
sunnudagskvöld. Pilturinn, sem
hafði í ógáti hlaupið út á götu til
að ná i strætisvagn, varð fyrir bif-
reið, sem ók austur Klepps-
veginn.
Pilturinn var fluttur á slysa-
deildina.