Tíminn - 28.04.1976, Síða 11

TÍMINN
lYIiðvikudagur 28. april 1976
Miðvikudagur 28. apríl 1976
»0

Hamragarðar, félagsheimili samvinnumanna að Hávallagötu 24. Félögin sem eiga aðild að húsinu eru: Nemendasamband Samvinnu-
skólans, Starfsmannafélag Sambandsins, Starfsmannafélag KRON, Starfsmannafélag Oliufélagsins, Félag starfsmanna Samvinnu-
trygginga og Andvöku, Starfsmannafélag Osta- og smjörsölunnar og Starfsmannafélag Samvinnubankans. Alls 7 félög með hátt á annað
þúsund félaga.
öflugt félagsmálastarf
ILnJi Æm m jh Æm jC Rætt við Reyni
ll G m ra ^ rO U m ingibjartsson hjá LÍS
Núverandi
húsverðir i Hamragörðum, Ritva Jouhki og Reynir lngibjartsson.
Hamragarðar, hús Jónasar frá
Hriflu, er nú félagsmálastofnun
starfsmanna Samvinnuhreyfing-
arinnar og Samvinnuskóla-
manna. Ef til vill hefur þetta hús
ávallt verið meira stofnun en að-
setur frægs stjórnmálamanns,
a.m.k. i augum almennings, þvi
Jónas Jónsson frá Hriflu yfir-
skyggði flesta stjórnmálamenn
aðra, meðan hann var og hét.
Hamragaröar voru byggöir i
striöinu fyrir skólastjóra Sam-
vinnuskólans, þvi Sambandshúsiö
var umsetið herskálum, stóö mitt
i f jölmennri herstöö, og þvi hæpiö
aö halda þar heimili. Þá voru
Hamragaröar reistir þar sem
heitir Hávallagata 24. Eitt feg-
ursta hús sinnar stæröar i bæn-
um, minnir jafnvel á dálitla höll,
en hiísið teiknaöi Guöjón Samú-
elsson, húsameistari rikisins.
Hann teiknaöi húsiö ókeypis ogsá
um smiði þess án launa, enda
voru þeir Jónas miklir vinir.
Starfsmannafélögin fá
Hamragarða til afnota
Eftir andlát þeirra hjdna
Jónasar Jónssonar og konu hans
Guðrúnar Stefánsdóttur, stóö
Samvinnuhreyfingin uppi meö
þetta hús aftur, sem Sambandiö
hafði alltaf verið eigandi þess,
þrátt fyrir aö Siguröur heitinn
Kristjánsson, þáverandi forstjóri
SIS, heföi margsinnis gefiö Jónasi
kost á aö kaupa húsiö, haföi hann
ekki þegiöþaö. Ogþaö varö úr, aö
Hamragaröar voru geröir að
félagsheimili Samvinnustarfs-
manna og Samvinnuskólamanna.
Fór vel á þvi.
Siöan félögin tóku við húsinu,
eru liöin nokkur ár, og viö hittum
aö máli Reyni Ingibjartsson,
starfsmann félaganna og hallar-
ráösmann i Hamragöröum, en
hann er þar einnig húsvörður,
ásamt konu sinni Ritva Jouhki, en
hún er finnsk aö þjóöerni frá
Lapplandi. Hafa þau stjórnaö
húsinu siðan i október i fyrra.
Viö hittum Reyni aö máli á dög-
unum, og haföi hann þetta aö
segja um starfiö i Hamragöröum
i vetur og um starfiö almennt:
— Starfsemi Hamragarða
hefur verið meö liku sniöi i vetur
og undanfarin ár. 1 júni i sumar
eru liðin fimm ár siðan félags-
heimilið tók til starfa, og þvi
komin nokkur reynsla á þetta.
Aðsókn hefur farið vaxandi, og
hefur liklega aldrei veriö meiri en
i vetur. Menn eru smám saman
aö læra á þetta að húsiö er hent-
ugt til margra hluta.
— Viðhöfum gert dálitla könn-
un á þvi, hve margir koma hér á
ári hverju, og telst okkur til aö
hingað komi um 1000 manns á
mánuöi.
Leshringir og námshóp-
ar
— Meöal nýmæla i vetur var
það, að fariö var af staö meö
nokkra leshringi, eöa námshópa.
Þá fyrst og fremst i tengslum við
Bréfaskóla ASÍ og Sambandsins.
Kennsla var i sænsku, spænsku,
ogþýzku, og var stuözt viö náms-
efni Bréfaskólans og kassettur,
sem þeim bréfum fylgja. Þarna
voru notaðar nýjar kennslubækur
og nýjar aðferðir.
Fjöldi þátttakenda i náms-
hópunum var takmarkaður, flest
tólf fæst átta i hverjum hóp, og
þetta fólk hittist einu sinni i viku,
alls 10-15 sinnum yfir veturinn.
Ekki eru tekin nein próf, en vafa-
laust hafa margir bætt talsvert
viö sig i þessum tungumálum yfir
veturinn. Mæting var mjög góö,
og það sýnir áhuga fólksins.
Þá starfaði hér námshópur i
bókmenntalestri. Hópurinn fékk
sérstakan leiöbeinanda, og hitt-
isthópurinn 10 eöa 11 sinnum. Þá
starfaöi námshópur um atvinnu-
lýðræöi, sem kom saman á veg-
um Hamragarða og LIS.
Námshópur um atvinnu-
lýðræði i Samvinnu-
hreyfingunni
Þessi hópur mun hafa haldið
um 14 fundi, og hann lauk starfi
með þvi að taka saman allitar-
lega greinargerð, um þetta þýð-
ingarmikla mál. Þar er að finna
upplýsingar um þróun atvinnu-
lýöræöis i nágrannalöndum okk-
ar, og eins hérna á tslandi til
samanburöar.
Þá setur hópurinn fram sinar
skoöanir á æskilegri þróun þess-
ara mála hér á landi og innan
Samvinnuhreyfingarinnar.
— Tvær meginástæður eru til
þess, aö farið var af stað með
þennan hóp. önnur var sú, að LÍS
hefur haft aukin áhrif starfs-
manna á rekstur Samvinnufélag-
anna, eða aö starfsmenn yröu
virkari f Samvinnufélögunum en
veriö hefur, og eins hitt, að á siö-
asta aðalfundi SIS var ákveöið að
ræöa atvinnulýöræöi og Sam-
vinnuhreyfinguna á næsta aðal-
fundi Sambandsins, sem haldinn
verður núna i vor. Samþykkti
sambandsstjórn að gera þetta að
meginmáli aðalfundarins. Starfs-
mannafélög samvinnustarfs-
manna eru nú um 30 talsins,
þannigað þaö væriómaksins vert
að virkja þetta fólk betur i þágu
samvinnuhreyfingarinnar á hin-
um félagslega grundvelli.
Skýrsla lögð fyrir aðal-
fund SÍS
— Meginsjónarmiö starfshóps-
ins var að upplýsa sjálfan sig, og
gera siöan tillögur út frá þeirri
reynslu og þekkingu, sem aflað
yrði. Fengnir voru sérfróðir
menn á ýmsum sviðum til þess aö
ræöa einstaka þætti málsins.
Þetta voru menn.sem viö töldum
að gætu miðlað okkur af reynslu
sinni, og siöan var umrædd
greinargerö samin, og hún verður
væntanlega rædd á aöalfundinum
i vor, ásamt ööru er mál þetta
varðar.
Þessi greinargerö verður send
út og kynnt samvinnumönnum
núna strax eftir páskana. A þenn-
an hátt er vonazt til að tillit verði
tekið til sjónarmiöa okkar, þegar
ákvarðanir veröa teknar.
— Telur þú, að Sambands-
stjórn og yfirmenn SIS hafi raun-
verulega áhuga á atvinnulýð-
ræði?
— Já alveg tvimælalaust. Ann-
ars heföi málið ekki oröið aðal-
mál á sambandsfundi. Það er
enginn vafi á þvi aö menn gefa
þessu máli nú meiri gaum en
áður.
Aö lokum vil ég svo minnast á
nýjan starfshóp, sem ræðir hóp-
efli. Mátt samtakanna. Einn hóp-
ur hefur þegar lokiö störfum, og
annar fer bráölega af staö. Þetta
er nýjung, sem hefur gefizt mjög
vel.sagöiReynir Ingibjartsson aö
lokum.
— JG.
Hússtjórn Hamragarða hefur i mörgum tilfellum eignazt myndir eftir þá, sem sýnt hafa i Hamragörðum. Þessi myndlistaverk, sem nú eru orðin
nær 30 I eigu hússins, hafa svo verið til sýnis á vinnustöðum samvinnufélaganna i Reykjavik. Þessi mynd er úr matsai Sambandshússins. Þetta
sem kalla mætti list á vinnustöðum, hefur mælzt mjög vel fyrir hjá starfsfólki.
Leshringir hafa starfað með miklum blóma i Hamragörðum I vetur. Þessi mynd er af leshring I sænsku,
og við enda borðsins er leiðbeinandinn: Erik Hallbeck, sem starfar á Teiknistofu Sambandsins.
Hér mun Nemendasamband Samvinnuskólans vera með fund, en félagar i Nemendasambandinu hafa verið
mjög duglegir við að nota sér aðstöðu Hamragarða til félagsstarfs.
TÍMINN
11
i
Hvao er
UNIMA?
UNIMA á tsiandi er spánnýtt.
Það er alþjóðafélag þeirra, er
fást við brúðuleikhús, og nú er
island með lika, en formleg
samtök þeirra, er fást við
brúðuleikhús, voru stofnuð i
Reykholti í fyrra, og er Jón E.
Guðmundsson formaður þeirra
samtaka.
Við hittum Jón að máli fyrir
skömmu og hafði hann þetta að
segja af brúðuleikhúsinu, sjálf-
um sér og öðrum.
— Það stendur mikið til hjá
okkur núna. Félagið, félag
brúðuleikhúsfólks, er byrjað að
undirbúa stóra sýningu, sem
verður að Kjarvalsstöðum i
haust, i október. Þar verða
margvislegar leiksýningar.
Barnasýningar á daginn, en
verk fyrir fullorðna verða flutt á
kvöldin.
Þá verða brúður þarna til
sýnis á veggjunum, fólki til
skemmtunar og augnayndis.
— En þú sjálfur. Hvað verður
þú með þarna?
— Ég verð með leikrit. Ég vil
nú ekki segja þér nafnið á þessu
verki: tel það ekki timabært, en
ég hef verið að undirbúa þetta i
næstum tvö ár. Ég verð þarna
með trébrúður, marionettur,
eða strengbrúður, og það er
mikil vinna fólgin I að gera.þær.
Mér reiknast til að það fari um
60 klukkustunda vinna i að
skera brúðuna út, svo þarf að
sauma föt ganga frá strengjum.
Þetta er fristundavinna.
— En eru trébrúður ekki
þungar?
— Nei. Þaö er reynt aö létta
þær. Þegar hausinn er tilbúinn,
er hann holaður að innan, og
margt annað er gert til þess aö
létta þær. Þessar brúöur eru á
að gizka einn metri á hæð, en
það er talin hæfileg stærð i 300-
400manna sýningu. Minnimega
þær ekki vera, ef þeir sem
aftast eru eiga að sjá.
— Hverjar eru helztu persón-
ur?
— Ja, ég er nú búinn með
nokkrar, þar á meðal skrattann,
en hann er þýðingarmikil
persóna i þessu leikriti. Svo er
það Lykla-Pétur, karl og kerling
og ýmsir fleiri. Alls munu 8 leik-
brúður koma fram i þessum
leik.
— Hve margir strengir eru í
hverri brúöu?
— Það fer eftir þvi hvað
brúðunni er ætlað að geta gert.
Þeir geta verið 8-10, þegar þeir
eru flestir verða þeir milli 40 og
50 talsins. Ég á til að mynda
hest og mann. Maðurinn getur
farið af baki og stússað ýmis-
legt: tekið I nefið, tekið beizlis-
tauminn fram af hestinum og
sveiflaö sér aftur á bak hestin-
um. Ég held að þetta sé sú full-
komnasta hvað þetta snertir,
sem hér hefur komið fram.
Hesturinn getur lika prjónað,
skokkað og gengið um, en þetta
var músikprógraiúm, einskonar
dansatriði.
Þetta sýnir, að margt er unnt
að gera með brúðum.
— Hve langan tima tekur að
æfa brúðuleik?
— Það tekur langan tima.
Miklu lengri tima en það tekur
að æfa venjulegt leikrit. Þaö
kostar mikla vinnu og þolin-
mæði að fá stjórn yfir brúðun-
um. Maðurinn sem stjórnar er
uppi, og hann verður að sjá
■hreyfingarnar ofan frá og fá\
leiðbeiningar framan úr sal.
Þetta tekur tima. Nú, og svo
tekur það mikinn tima að. þjálf-
ast i almennri brúðustjórn. Sú
æfing kemur ekki nema á mjög
löngum tima, og svo þarf auð-
vitað að æfa hverja sýningu sér-
staklega. Það gripur enginn i
strengi fyrirvaralaust og
óundirbúinn.
Við eigum nú þegar nokkuð af
fólki, sem kann að stjórna brúö-
um, t.d. Helgu Stefíensen,
Hallveigu Thorlacius, Bryndisi
Gunnarsdóttur og Ernu
Guðmarsdóttur. Þær hafa
sumar stjórnaö brúðum hjá
mér, en eru nú með sérstakt
leikhús, eins og allir vita.
Þessar ungu konur eru búnar
að fást viö þetta i mörg ár,
næstum heilan áratug.
— Hvað er UNIMA?
— Það eru alþjóðasamtök
brúðuleikhúsfólks. Við erum
aðilar núna, eða félagiö okkar.
Brúðuleikhúsið hefur átt i vök
að verjast viöa um heim, og þaö
er þvi gott aö hafa samstarf
milli þjóða. Það verður haldið
alþjóöaþing i Moskvu i vor og
þar kemur saman fólk alls
staöar að úr heiminum, fólk
sem hefur tekið ástfóstri viö
þetta listform. Þá geri ég ráö
fyrirað þarna veröi merkilegar
brúðusýningar og leiksýningar,
en viða um heim er þessi list-.
grein á mjög háu stigi, þvi hún
hefur verið iðkuð um aldir,
sagði Jón E. Guðmundsson að
lokum.
Jónas Guömundssor
Að smiða leikbrúður, marionettur, er mikil vinna, og Jón hefur
smiðað margar slikar um dagana. Hér situr hann I vinnustofu
sinni og með „afkvæmi” sin á veggjunum út um allt. Þetta er
fristundastarf, og undirbúningur undir leiksýningu er ómæld
vinna.
Rætt við Jón Guðmundsson, formann
brúðuleikhússfólks á íslandi
Jón stjórnar skrattanum. Venjulega er þetta öfugt, eða var það
að minnsta kosti hér á landi, en Jón hefur stjórnina með 20 tauin-
um.
✓
V