Tíminn - 17.04.1977, Síða 8

8
Sunnudagur 17. aprll 1977
Ingólfur Davíðsson:
169
Byggt og búið
í gamla daga
Kvennabrekka
Kvennabrekka I Dölum er
prestssetur Miödælinga og
kirkjustaBur. A Kvennabrekku
var fæddur hinn kunni handrita-
safnari og fræBimaBur Arni
Magnússon, áriB 1666. Ýmsir
merkir prestar hafa setiB þar,
t.d. Jóhannes Lynge Jóhanns-
son 1891-1918. Hann fluttist sIBar
til Reykjavíkur, fékkst viB mál-
fræ&irannsóknir og orBabókar-
gerB. Sonur hans, Jakob J.
Smári, kennari, skáld o.fl., hef-
ur ort kvæbi þaB um Kvenna-
brekku sem hér er birt.
Á árunum 1918-1928 var Jón
GuBnason, ættfræBingur,
skjalavörBur og kennari, prest-
ur aB Kvennabrekku, Sonur
hans Torfi rannsóknarlögreglu-
maöur, hefur léB I þáttinn
myndir og uppdrátt af Kvenna-
brekku og gefiB upplýsingar.
Fer hér á eftir frásögn hans:
,,Ég var á 9. árinu, þegar ég
fór frá Kvennabrekku voriö 1928
og eftir þaö kom ég aldrei inn I
gamla bæinn. Minni mitt um
húsaskipan viröist þó furöu gott,
þótt nær hálf öld sé liöin, þvi ég
þurfti mjög litlu aö breyta á
rissi, sem ég geröi af herbergja-
skipan og bar undir móöur
mlna, hvort rétt væri.
FramhliB bæjarins mun hafa
snúiö I suöur og hlaö meöfram
allri suBurhliöinni, og minnir
mig aö grasivaxinn halli hafi
veriö niBur aö kirkjugaröinum
þar fyrir sunnan, sem slöar hafi
veriö lagöur undir kirkjugarö-
inn, er hann var stækkaöur.
Kálgaröur mun hafa veriB aust-
Kvennabrekka f Dölum (um 1920)
anvert viB kirkjugaröinn, en
vestan hans tröö, sem ég man
eftir aö hestar voru reknir i,
þegar þúrfti aö handsama þá.
(ÞaB mun sjást I hana á stóru
myndinni) Austanveröu viö
hesthúsiö (nr. 13) var sund,
síöan tók fjósiB viö, og skammt
fyrir ofan þaB heytóft.
Brekka er fyrir ofan bæinn,
sem Bjalli heitir, og þar spratt
mikiö af þrflitri fjólu. Klettar I
brekkunni, eöa réttara sagt
stallar viö þá, voru vinsælir
leikstaöir okkar systkinanna og
tilkomumiklir I augum okkar á
þeim dögum. Austanvert viö
fjósiö rann bæjarlækurinn og á
bakka hans stóö brunnhús. Llk-
lega hefur lækurinn runniö aB
hluta til undir þaö. Austanvert
viö lækinn og nokkuB frá voru
svo fjárhúsin.”
Torfi kom snöggvast heim aö
Kvennabrekku 1958 og stóB þá
kirkjan ein eftir þeirra húsa er
veriö höfBu þar 1928. Skýringar
viö rissiB af herbergjaskipan
gamla bæjarins:
1. Hjónaherbergi. 2. Miöloft. 3.
Herbergi vinnumanna. 4. Stofa.
5. Eldhús. 6. Gestaherbergi 7.
Stigi upp á ba&stofuloft. 8. Inn-
gangur — anddyri (önd). 9.
Eldiviöargeymsla. 10. Búr. 11.
Hlóöaeldhús. 12. Skemma 13.
Hesthús.
Skrifstofa prestanna var
niBri, en svefnherbergi uppi.
„Römm er sú taug er rekka
dregur föBurtúna til” má segja
um kvæöi Jakobs Smára er hér
fylgir.
Kvennabrekka
Ég kom sem gestur — kom þó alltaf heim.
Ég kom I leit aö fyrirheitum þeim
og draumum, er þú geymdir — geymdir ein
um glaöan leik viö unga telpu og svein.
Um glóbjört kvöld á grænni túnsins rein
viö geystumst fyrir neBan Bjallans stein.
En inni hillti upp óravlöan geim
meö auölegö bóka, er lyftu hug á sveim.
Ég kom sem gestur — ef til vill þaö var
sú vissa, er oftast lengst mig hingaö bar.
1 fjarlægB dvaldi hálft mitt hjarta þar.
Ég kom sem gestur — ef til vill þaö er
alls unaös dýpsta leyndarmál, aö vér
vitum, aö allt sem veröur, einnig þver.
Jakob Jóhannesson Smári