Fréttablaðið - 12.02.2006, Blaðsíða 10

12. febrúar 2006 SUNNUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRI: Arndís Þorgeirsdóttir VARAFRÉTTASTJÓRI:
Trausti Hafliðason RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006
NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf.
dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið
áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Sýning í dag kl. 14:00
Aðeins þrjár sýningar eftir!
Á nýliðnu Viðskiptaþingi ræddi Halldór Ásgrímsson um mikilvægi nýsköpunar og heitstrengingar um að ríkið legði sitt af mörkum til sjóðs til að efla nýsköpun í land-
inu. Menn eru almennt sammála um að mikilvægt sé að reynt
sé að hlúa að efnilegum nýgræðingum í atvinnulífinu. Það er
hins vegar ekki einhlítt hver sé besta leiðin til þess. Opinberir
sjóðir hafa ekki reynst vel í þeim efnum. Til að allrar sanngirni
sé gætt, þá er sú leið sem ríkið hyggst fara nú skynsamlegri en
margar aðrar, þar sem ætlunin er að fjárfestar leggi fé í sjóðinn
á móti ríkinu. Slíkt eykur líkurnar á því að fjármununum verði
skynsamlega varið.
Mikilvægast af öllu er þó að almenn skilyrði séu góð og inn-
viðir samfélagsins skilvirkir og traustir. Þannig væri nýr ljós-
leiðari milli Íslands og Evrópu eitthvað sem myndi skila miklu
og opna fjölda viðskiptatækifæra. Efling frumrannsókna og
menntunar er einnig líkleg til að færa af sér nýjar viðskipta-
hugmyndir. Allt eru þetta almennar aðgerðir sem líklegar eru
til þess að efla hag og möguleika einstaklinga og fyrirtækja.
Traust og ábyrg efnahagsstjórn, skynsamlegt regluverk og sam-
keppnishæft skattaumhverfi eru aðrir þættir sem eru líklegir til
þess að skapa frjóan jarðveg í efnahagslífinu. Þættir sem fara
ekki í manngreinarálit og opna þeim tækifæri sem kunna og
hafa kjark til að takast á við ögrandi verkefni.
Reynslan af þátttöku ríkisins í atvinnulífinu er ekki góð.
Ríkið er svifaseint og tregðulögmálin fljót að taka völdin. Gott
dæmi um slíkt er sú staða sem Íbúðalánasjóður er lentur í. Inn-
koma bankanna á íbúðalánamarkaðinn hefði átt að kalla á skjót
viðbrögð stjórnvalda um að vinda ofan af sjóðnum. Venjulegt
launafólk þarf ekki á ríkisábyrgð að halda til að koma sér þaki
yfir höfuðið. Í flestum nágrannalöndum okkar hefur fólki tekist
ljómandi vel að koma sómasamlega þaki yfir höfuðið, án atbeina
ríkisins. Þeir hópar sem ekki hafa getað slíkt hafa þá notið
öruggs leiguhúsnæðis. Íbúðalánasjóður getur ekki starfað með
þeim hætti sem nú er. Því fyrr sem tekið er á þeirri staðreynd
því betra. Raunar má segja að með seinagangi hafi verið búið til
ástand þar sem íbúðalán í bönkum eru baggi á þeim og mun ekki
skila þeim neinni afkomu um áratuga skeið. Lán sem í banka-
kerfum þróaðra landa mynda grunn að stöðugleika í starfsemi
bankanna. Íbúðalán eru öruggustu lán bankakerfisins. Afskrift-
ir af þeim eru litlar, enda tekst sem betur fer flestum að standa
í skilum við greiðslu á eigin húsnæði.
Með seinagangi hefur ríkinu tekist að veikja eina af stoðum
bankakerfisins sem stendur sem betur fer afar vel um þessar
mundir. Ríkt þjóðfélag eins og okkar hefur vel efni á að tryggja
öllum íbúum þak yfir höfuðið. Þeir sem einhverra hluta vegna
hafa ekki aðgang að lánsfé á frjálsum markaði þurfa líka að búa
einhvers staðar. Þar hefur ríkið hlutverk. Við hin þurfum ekki á
ríkinu að halda í þessum efnum og engin ástæða til þess að ríkið
reki fjármálastofnun í harðri samkeppni við banka og spari-
sjóði. Einkavæðing bankanna og sá kraftur sem henni fylgdi
ætti að hafa kennt okkur það að peningar vinna hraðar og betur
í höndum annarra en ríkisins.
SJÓNARMIÐ
HAFLIÐI HELGASON
Reynsla af sjóðum ríkisins er slæm.
Sjóðir eru
sjaldnast lausn
Deilan um skopteikningarnar af
Múhameð sem birtust í Jótlands-
póstinum er túlkuð í fjölmiðlum
sem menningarlegur árekstur á
milli frjálslyndra Vesturlanda og
múslimaheimsins sem afneitar
hugmyndinni um tjáningarfrelsi.
Til að halda fram þessari tilgátu
fram þarf einkum tvennt að koma
til: fáfræði og hræsni.
Tjáningarfrelsinu eru takmörk
sett á öllum Vesturlöndum og
skapast það af tvennu: lögunum
og ákveðnu félagslegu samkomu-
lagi. Lögin reyna að bæla niður
gyðingahatur sem og aðra for-
dóma gegn trúarhópum: kaþólska
kirkjan í Frakklandi náði því til
dæmis fram árið 2005 að hætt var
að nota auglýsingu, þar sem notast
var við mynd af síðustu kvöldmál-
tíðinni sem sýndi lærisveinana
sem fáklæddar konur. Þetta eru
sams konar andmæli og samtök
múslima hafa sett fram uppá síð-
kastið. Voru einhver dagblöð sem
birtu auglýsinguna með síðustu
kvöldmáltíðinni til varnar tján-
ingarfrelsinu er kaþólska kirkjan
í Frakklandi hafði látið taka hana
úr umferð?
Hvað má og hvað má ekki?
Það er áhugavert að velta því
fyrir sér hverju almenningi þykir
við hæfi að sýna umburðarlyndi:
ekkert vandað dagblað myndi
birta viðtal við hinn umdeilda
franska grínista Dieudonné í dag
jafnvel þó að ekki sé enn búið að
dæma hann fyrir Gyðingahatur.
Ekkert stóru dagblaðanna myndi
birta skopteikningar þar sem gert
er grín að blindum, dvergum,
samkynhneigðum eða sígaunum,
og væri orsökin fyrir því frekar
hræðsla við að almenningi þætti
það ósmekklegt en vegna mögu-
legrar málshöfðunar. En þegar
íslam á í hlut sætta dagblöðin
sig við að einhverjum kunni að
þykja umfjöllunin ósmekkleg því
í almenningsálitinu er meira um
fordóma gegn íslam.
Mótmæli múslima í Evrópu, ef
frá eru taldir nokkrir öfgasinnar
sem hafa enga stjórn á sjálfum
sér, eru í raun hófsöm og byggja
á lögmálinu um tjáningarfrelsi.
En á almennari hátt þá eru þau án
efa líka hluti af einni mikilvæg-
ustu umræðu sem nú fer fram á
Vesturlöndum: Á hvaða hvaða hátt
skulu lögin verja það sem flokkast
sem „hið heilaga“, hvort sem átt
er við guðlast, að afneita öðrum
trúarbrögðum eða virðingu fyrir
öðrum mönnum? Það er ekki
skrítið að íhaldssamir fylgjendur
trúarbragða, hvort sem þeir eru
kristnir, gyðingar eða múslimar
séu í auknum mæli farnir að sam-
einast um að vilja setja einhver
takmörk á frelsi manna, hvort sem
umræðan snýst um fóstureyðing-
ar, hjónabönd samkynhneigðra,
lífsiðfræði eða guðlast Það er
ekki skrítið að franska kirkju-
ráðið, rabbínar og kirkjuráð mót-
mælenda hafi lýst yfir skilningi á
reiði múslima. Þessi umræða um
gildi snýst ekki um árekstur Vest-
urlanda og Íslam, heldur er þetta
umræða um árekstur ólíkra gilda
innan hins vestræna heims. En
hvaðan kemur þá það ofbeldi sem
við höfum orðið vitni að vegna
birtingar skopteikninganna?
Afskipti Evrópu ástæða ofbeldis-
ins
Ef litið er á þau lönd þar sem
óeirðirnar hafa verið mestar þá
sjáum við þetta eru lönd sem
hafa sitjandi ríkisstjórnir, og þar
eru öfgasinnuð pólitískt öfl, sem
telja að ríkisstjórnir Evrópu og
Evrópubúar hafi gert á sinn hlut.
Ofbeldið hefur verið skipulagt af
ríkisstjórnum og pólitískum sam-
tökum sem eru mótfallin afskipt-
um landa Evrópu af ákveðnum
deilumálum í Miðausturlöndum.
Við erum að borga fyrir aukin
diplomátísk afskipti í Miðaustur-
löndum. Að ríkisstjórn Sýrlands
gefi sig út fyrir að standa vörð um
íslam væri hlægilegt ef afleiðing-
arnar af stefnu hennar væru ekki
eins sorglegar og þær eru. Ríkis-
stjórn sem hefur drepið tugþús-
undir meðlima Bræðalags Mús-
lima (The Muslim Brotherhood),
er núna í framvarðasveit þeirra
sem verja Múhameð. Hér er um
ræða pólitískt kænskubragð til að
komast aftur til valda í Líbanon og
að fylkja liði með öllum þeim sem
þykir sér ógnað eða sýnt fálæti af
löndum Evrópu. Ástandið sýnir
líka að pólitík landa Evrópu hefur
þróast töluvert. Þegar Bandarík-
in réðust inn í Írak var það álitið
lofsvert að vera mótfallinn banda-
lagi Bandaríkjanna og Bretlands.
Hin „gamla Evrópa“ landanna á
meginlandi Evrópu hafði andúð á
innrás Bandaríkjamanna í Írak,
var fylgjandi Palestínumönnum
og tók sjálfræði ríkja heimsins
stundum fram yfir útbreiðslu
lýðræðishugmyndarinnar.
Evrópa er langt frá því að vera
hlutlaus því á síðastliðnum þremur
árum hafa lönd Evrópu tekið upp
aðra stefnu í Miðausturlöndum
sem einkennist af aukinni íhlut-
un. Á sama tíma hafa samskipti
Evrópu og Bandaríkjanna breyst
til hins betra. Ólíkt því sem gerð-
ist fyrir þremur árum þá vilja
ráðamenn í Washington nú aukin
afskipti landa Evrópu, sérstak-
lega núna þegar sá möguleiki er
fyrir hendi að Bandaríkin kalli
herlið sitt heim frá Írak. Þessi
auknu afskipti valda því ofbeldi
sem einkennilegt bandalag ríkis-
stjórna og samtaka stendur fyrir
gegn löndum Evrópu. Segja má
að þetta bandalag hafi einangrað
múslima Evrópu enn frekar.
Ofbeldið ákveðið af ríkisstjórnum
Atlagan gegn danska ríkinu var
ákveðin að frumkvæði sendiherra
arabalandanna í Danmörku. Rík-
isstjórnir arabalandanna hafa
alltaf lagt sig fram um líta á þá
araba sem flutt hafa til Evrópu
sem eina heild sem hægt er að
kalla saman til aðgerða. Í stuttu
máli, bæði einstök ríki og ein-
stök samtök múslima gera allt
sem í þeirra valdi stendur til þess
að múslímar Evrópu finni fyrir
tengslum sínum við Miðaustur-
lönd. Þetta er atriði sem hættir
ekki að vera rökrétt.
En sérhvern dag versna skoð-
anir meirihluta múslima Evrópu
á þessum skipulögðu mótmælum:
það er áhugavert að verða vitni
að því að í raun þá hafa stærstu
samtök þeirra ákveðið að halda
sig í nokkurri fjarlægð við deil-
urnar um skopteikningarnar. (það
nægir að líta á heimasíðu UQIF
(Bandalag íslamskra samtaka í
Frakklandi) eða á síðuna oumma.
com). Það er í þessu sambands-
leysi á milli múslima Evrópu og
ástandinu í Miðausturlöndum sem
finna þarf lausn á því hvernig beri
að taka á þessari óumflýjanlegu
spennu og eins þarf að koma fram
við þá múslima sem búa í löndum
Evrópu sem ríkisborgara, líkt og
gert er við kristna menn og gyð-
inga, jafnvel þó að stundum þurfi
að minna múslíma á að lögmál-
in um tjáningarfrelsi og frjálsa
aðild að trúfélögum eru ríkjandi á
Vesturlöndum.
En það vantar líka upp á að
almenningur í Evrópu átti sig á
hinum miklu afskiptum sem lönd
Evrópu eru byrjuð að hafa af mál-
efnum Miðausturlanda, allt frá
Palestínu til Afganistan því í þess-
ari þátttöku felst aukin áhætta
fyrir ríkiserindreka landanna, og
starfsmanna samtaka sem ekki
heyra undir ríkisvald (NGO) er
munu starfa í Miðausturlöndum,
sem og fyrir þegna landanna. Við
getum verið sammála um að aukin
þátttaka landa Evrópu í Afganist-
an og í Líbanon er af hinu góðu,
en menn þurfa á sama tíma að átta
sig á afleiðingum þessara auknu
afskipta.
Höfundur er stjórnmálafræð-
ingur. Greinin birtist áður í lengri
útgáfu í spænska dagblaðinu El
Pais.
Múslimar Evrópu einangraðir
Í DAG
SKOPTEIKNING-
ARNAR AF MÚH-
AMEÐ SPÁMANNI
OLIVIER ROY
Ekkert stóru dagblaðanna
myndi birta skopteikning-
ar þar sem gert er grín að
blindum, dvergum, samkyn-
hneigðum eða sígaunum, og
væri orsökin fyrir því frekar
hræðsla við að almenningi
þætti það ósmekklegt en vegna
mögulegrar málshöfðunar.
Stuðningur?
Andrés Jónsson er einn þátttakenda í
prófkjöri Samfylkingarinnar í Reykjavík
sem lýkur í dag. Andrés ritaði grein í
Morgunblaðið í gær þar sem hann lýsir
þeirri skoðun sinni að borgarstjórinn í
Reykjavík skuli kosinn beinni
kosningu. Virðast áhyggjur
af því að Björn Ingi
Hrafnsson verði næsti
borgarstjóri helst ráða
för um afstöðu Andrésar.
Hvort Morgunblaðið deili
þeim áhyggjum með Andr-
ési er ekki vitað en blaðið
sér allavega ástæðu til
að tvíbirta greinina.
Fjölmiðlarnir græða
Mörgum blöskrar
fjárausturinn í prófkjör-
unum sem háð eru um þessar mundir
og hafa sumir haft á orði að sjálfu
lýðræðinu sé hætta búin þegar fram-
bjóðendur kynna sig með jafn ærnum
tilkostnaði og raun ber vitni. Þeir sem
þyngstar hafa áhyggjurnar hafa kallað
eftir ströngum reglum og jafnvel lögum
til að sporna við þróuninni. Ekki er
það þó þannig að öllum þyki auglýs-
ingamennskan slæm, í það minnsta
njóta fjölmiðlar góðs af öllu saman því
birting auglýsinga kostar jú sitt.
FL, Icelandair og
Flugleiðir
FL Group
ætlar að skrá
Icelandair
Group
í Kaup-
höllina og
geta áhugasamir keypt sér hlutabréf í
félaginu í framhaldinu af því. Fyrir er
FL Group í kauphöllinni. FL Group hét
einu sinni Flugleiðir og var flugfélag
en breyttist síðar í alhliða fyrirtæki
í ferðaþjónustu og hlaut nafnið Ice-
landair. Enn síðar breyttist
fyrirtækið í fjárfestinga-
fyrirtæki og heitir upp frá
því FL Group. Um það er
skrafað í bakherbergjum
viðskiptalífsins að ekki
líði langur tími á milli
þess að Icelandair
Group verði skráð
á markað og FL
Group verði afskráð
þaðan.
bjorn@frettabladid.is