Fréttablaðið - 29.03.2006, Blaðsíða 28

Fréttablaðið - 29.03.2006, Blaðsíða 28
MARKAÐURINN 29. MARS 2006 MIÐVIKUDAGUR8 F R É T T A S K Ý R I N G Árið á íslenskum hlutabréfamarkaði hófst með mikill flugeldasýningu, svo mikilli að mörgum þótti nóg um. Hækkun íslenskra hlutabréfa undanfarin ár, einkum bréfa fjármálafyrirtækja, hefur verið gríðarleg og ekki von til þess að sama hraða yrði haldið til eilífðar. RÉTTMÆTI OG RANGFÆRSLUR Bankarnir hafa aukið umsvif sín veru- lega og eigið fé og eignir vaxið með ógn- arhraða. Uppsveifla í efnahagslífinu og sterk króna hafa skapað tækifæri til ytri vaxtar í útlöndum. Í Evrópu er allt með hægara sniði en hér. Vextir eru lágir og lítið að gerast í efnahagslífinu. Bankarnir og útrásarfyrirtækin hafa nýtt sér kjörað- stæður á markaði. Lánsfé í evrum er ódýrt og eigið fé í íslenskum krónum verðmeira en áður. Þar við bætist að peningar í umferð innanlands hafa verið umtalsverð- ir og kjöraðstæður til að sækja sér aukið hlutafé á markað. Þetta hefur stuðlað að mikilli erlendri fjárfestingu og sókn á aðra markaði. Ekkert varir hins vegar að eilífu og upp á síðkastið hafa Íslendingar fengið að kenna á fylgifiskum áberandi velgengni. Vantrú, öfund og jafnvel ill- vilja, þar sem allt er túlkað á versta veg. Það hafði reyndar örlað á efasemdum um að vöxtur bankanna stæðist nákvæma skoðun. Greiningardeild Royal Bank of Scotland um Kaupþing banka olli smá titringi. Hún var reyndar illa unnin og illa ígrunduð, en síðan þá hafa fleiri orðið til að endurtaka réttmætar ábendingar um áhættu í rekstri bankanna og rangfærslur um íslenskt efnahagslíf og starfsemi fjár- málafyrirtækjanna. SLEGGJUDÓMARNIR FALLA Í umræðunni hér heima örlaði á því sama. Ekki var gerður greinarmunur á áhættu og réttmætri viðvörun og sleggjudómum erlendra greiningardeilda og fjölmiðla. Viðbrögðin létu ekki á sér standa; krón- an féll og hlutabréf lækkuðu. „Er allt að hrynja?“ var spurningin sem dundi á öllum þeim sem fylgjast með markaðn- um. Menn gláptu á lækkun hlutabréfa og veikingu krónunnar, án þess að setja það í samhengi við að allir voru sammála um að krónan væri af skaðlegum styrk og að hlutabréf gætu tæplega hækkað með þeim hraða sem var í upphafi árs. Það sem gerðist var einfaldlega að við vorum minnt á það að ytri þættir hafa áhrif á líf okkar og markaður sem er verðlagður miðað við að menn mæti aldrei neinu mótlæti er líklega ekki rétt verðlagður. Staða bankanna og efnahagsmála gefur ekki tilefni til mikillar svartsýni, en heldur ekki þeirrar bjartsýni sem farin var að einkenna alla umræðu hér á landi. Útrásin og vöxturinn sem verið hefur í viðskiptalífinu mun halda áfram, en kannski ekki á sama hraða og síðasta ár. Danir virðast margir hverjir anda léttar og vera um það bil að sannfæra sig um að uppgangur ungra Íslendinga hafi verið vondur draumur. Innanlands eru líka einhverjir sem eru langþreyttir á að klípa sig í handlegginn til að vekja sig af martröð síðustu ára og telja sig nú loksins vaknaða. Þeir sem þannig nálgast veruleika útrásarinnar og viðskiptanna munu sennilega þurfa að klípa sig í hand- legginn í nokkur ár enn. Stærð og styrkur íslenskra banka og fyrirtækja er kominn til að vera. SÁRAR TÆR Þeir sem hratt fara yfir, ekki síst ef þeir gera það í fjölmenni, komast ekki hjá því að stíga á einhverjar tær. Sárustu tærnar virðast nú vera í Danmörku. Þaðan eru verstu sögusagnir um áhættu bankanna og veikleika íslensks efnahagslífs komn- ar. Þar fer fremstur í flokki Danske Bank. Um það bil sem umræða um íslenskt efna- hagslíf og bankana var á leið í skynsam- legri farveg birti greiningardeild Danske Banks skýrslu um horfur í íslensku efna- hagslífi. Skýrslan var á yfirborðinu vel unnin, en leitun er á hagfræðingi sem eitthvað þekkir til íslensks efnahagslífs sem er sammála þeirri mynd sem þar er dregin upp. Sumt mun ekki lifa, en annað fer á sveim og mun dúkka upp í umræðu um Ísland næstu mánuðina. Verst er þar samlíkingin um að aðstæður hér séu svip- aðar og í Taílandi og Tyrklandi skömmu áður en þessar þjóðir gengu í gegnum efnahagskreppu og fjármálakreppu. Sá samanburður stenst ekki nema slæleg- ustu yfirborðsskoðun, en nógir eru um slíkt í þessum heimi. Íslendingar verða að vera duglegir að brjóta niður þennan alranga samanburð, því hann getur undið upp á sig og orðið til þess að veikja traust á okkur. EKKI ÖLL GAGNRÝNI RÖNG Menn geta svo spurt sig hvort þessi gagnrýni á efnahagslífið og bankana sé á engu byggð. Svarið er að auðvitað eru glæðurnar fyrir hendi og þegar margir físibelgir fara saman er hægt að ná upp eldi í skamman tíma þrátt fyrir rýrt eldsneyti. Ekki bætir úr skák þegar lurkum er kastað á slíkan eld. Stjórn efnahagsmála hefur ekki verið nægjan- lega aðhaldssöm og hagfræðingar hafa margoft bent á hættuna af slaka ríkis- stjórnarinnar í efnahagsmálum. Það er einkum tvennt sem kynt hefur undir þenslunni; tímasetning hækkunar hús- næðislána og tímasetning skattalækk- ana. Afgangur af ríkisfjármálum hefur ekki verið nægur og mun hverfa hratt þegar dregur úr þenslunni. Ríkið skuld- ar hins vegar lítið og hefur verið að greiða niður skuldir. Við erum hins vegar skuldug þjóð. Íslendingar skulda 324 prósent af lands- framleiðslu sinni erlendis. Það er há pró- senta, en eins og Jón Steinsson hagfræð- ingur benti á í grein í Morgunblaðinu eru verulegar erlendar eignir á bak við þessar skuldir. Nettó erlend skuldastaða er samt sem áður há, 83 prósent af lands- framleiðslu. Þar verða menn að horfa til þess að við erum yngri þjóð en nágrannar okkar og eigum því fleiri tekjumyndandi ár fram undan til að greiða af þess- um skuldum. Þeir sem einblína á brúttó skuldastöðuna, eins og Danske Bank, eru raunar að halda því fram að við sem hagkerfi getum ekki vaxið út fyrir okkur sjálf. Stór hluti skuldanna er háar skuldir fyrirtækja vegna erlendra fjárfestinga. Skuldir sem koma hagkerfinu hér ekkert við, nema að þær munu skila sér sem arður ef fjárfestingarnar reynast arð- samari, en vaxtagreiðslur af lánunum. Við verðum að vona að svo sé og svo sem fátt sem bendir til annars. GLITNIR STYRKIR SIG Bankarnir fjármagna sig í sífellt meiri mæli með skuldabréfaútgáfum. Íslensk innlán standa engan veginn undir vexti útlána þeirra. Þar við bætist að slík fjár- mögnun banka færist í vöxt. Sparnaður er að breytast. Bankabækurnar víkja fyrir söfnunarlíftryggingum og fjárfestingar- sjóðum ýmiss konar. Slíkir sjóðir dreifa áhættu með kaupum á hlutabréfum og skuldabréfum ríkja, banka og fyrirtækja. Þessi markaður er ólíklega að loka á næst- unni. Hins vegar þurfa bankarnir að glíma við þá staðreynd að álag bréfa þeirra á eftirmarkaði hefur hækkað og ef það geng- ur ekki til baka mun fjármögnun þeirra verða dýrari. Það getur svo aftur þýtt að hægja muni á vexti þeirra. Vöxtur bank- anna hefur verið geysihraður og eflaust lítið mál fyrir þá að taka þá á innri þáttum starfseminnar til að takast á við frekari vöxt síðar. Bankarnir hafa farið misvel út úr umræðunni. Uppbygging Glitnis hefur verið meira í takt við hefðbundna evr- ópska banka og bankinn nýtur þess nú í mun minna álagi á skuldabréf sín. Bankinn hefur nú fengið lánshæfismat hjá Standard og Poor‘s sem er til þess fallið að slá á umræðuna. Glitnir stendur eftir sterkari en áður, en lánshæfismatið mun eflaust gagnast hinum einnig í umræðunni. Enginn veit hvert markaður stefnir, en ekki er ástæða til að ætla að undirstöðurn- ar séu ótraustar. Umræðan er hins vegar hættuleg og mikilvægt að bankarnir dragi lærdóm af henni og nýti sér til að mæta slíku í framtíðinni. Því meira áberandi sem við verðum í viðskiptum í öðrum löndum, því líklegra er að reynt sé að koma á okkur höggi. Að einhverju leyti er það undir okkur sjálfum komið hvort það tekst. Nefrennsli en engin lungnabólga Íslensk fjármálafyrirtæki og efnahagslíf hafa glímt við neikvæða umræðu að undanförnu. Hér er auðvitað ekki allt í himnalagi, en fráleitt að mála skrattann á vegginn. Hafliði Helgason veltir fyrir sér umræðunni og stöðunni á markaðnum. M ar ka ðu rin n/ G VA
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.