Tíminn - 17.07.1977, Qupperneq 19

Sunnudagur 17. júll 1977
19
Ctgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Jón Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrfmur
Gislason. Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindar-
götu, simar 18300 — 18306. Skrifstofur i Aðaistræti 7, simi
26500 — afgreiðslusimi 12323 — auglýsingaslmi 19523. Verö
i lausasölu kr. 70.00. Askriftargjald kr. 1.300.00 á mánuði.
Blaðaprent h.f.
. Heilsubótargöngur
Alþýðubandalagsins
Ævintýralegustu umskipti islenzkrar stjórn-
málasögu á siðustu áratugum eru vafalitið
stefnubreytingar Alþýðubandalagsins i atvinnu-,
iðnþróunar- og orkumálum. Það ber að viður-
kenna að i rikisstjórn ólafs Jóhannessonar virt-
ust foringjar Alþýðubandalagsins i flestir hverj-
ir, skilja nauðsyn Islendinga á nýjum atvinnu-
vegum, ekki sizt i útflutningsgreinum, og þeir
virtust einnig átta sig á þörf þjóðarinnar fyrir
rösklegar aðgerðir i orkumálum.
Nú hafa forráðamenn Alþýðubandalagsins
snúið svo kyrfilega við blaðinu sem frekast má
verða. Það er ef til vill ekki kyn þótt kúvendingin
sé mikil og hafi vakið óskipta athygli. Alþýðu-
bandalagið er orðið að glatkistu samfélags-
óánægju i landinu, og virðast talsverðar horfur á
þvi að þar sé enn einu sinni að hef jast hugmynda-
fræðilegt uppgjör sem enginn veit hvert leiða
mun. Alþýðubandalagið þarf þvi ekki aðeins að
skipta um skoðun i grundvallaratriðum eftir þvi
hvort það á aðild að rikisstjórn eða ekki. Innan
flokksins er allt á hverfanda hveli.
Til þess að veifa nú röngu tré fremur en öngu
hafa nokkrir af forráðamönnum Alþýðubanda-
lagsins tekið upp hann sið að efna til heilsubótar-
göngu i ýmis stórfyrirtæki viða um land. Taka
flokkseigendurnir þá gjarna með sér einhverja
sendla sina, og er það gustuk. Heyrzt hefur að
vinnuveitendum þyki farandfólk þetta hinir prúð-
ustu gestir, og sækjast þar sér um likir i kaffiboð-
um meðan launþegarnir vinna. Inn á milli bregða
þeir sér fram i vinnusalina, brosa ljósmynda-
brosi að bandariskum sið og heilsa fólkinu
kumpánlega.
Heilsubótargöngum þessum skal að sjálfsögðu
fagnað og þess vænzt að forráðamennirnir hafi
ánægju nokkra af sumarleyfinu. Atvinnumála-
stefna Alþýðubandalagsins skiptir auðvitað engu
máli i þessu sambandi, enda ekki til þess ætlazt
frá upphafi. Að þvi leyti sem atvinnumálastefna
yfirleitt hefur hlotið umfjöllun af þeirra hálfu
skal þvi þó fagnað út af fyrir sig, að forráðamenn
Alþýðubandalagsins hafa nokkuð lært af sam-
starfi við Framsóknarmenn i rikisstjórn.
Þess hefur orðið vart að yfirstéttarnudd for-
kólfa Alþýðubandalagsins utan i alþýðuna hefur
vakið reiði margra einlægra varkalýðssinna og
félagshyggjumanna. Slikt er ástæðulaust þvi að
fátt mun flokkseigendum þessum meiri þörf en
einhver snerting við lif almennings i landinu.
Sjálfsagt munu göngur þeirra verða lýjandi þeg-
ar fram i sækir og óvist um úthaldið i hópnum.
Þessir menn munu seint ganga jörðina upp að
hnjám fyrir islenzka atvinnustefnu. Það verður
enn sem fyrr hlutverk Framsóknarmanna að
berjast fyrir henni. Og þrátt fyrir alla sýndar-
mennsku forráðamanna Alþýðubandalagsins i
þessum efnum skal þess eindregið vænzt að
heilsubótargöngurnar verði þeim einnig lær-
dómsrikar.
JS
ERLENT YFIRLIT
U tanríkisstefna
Bandarikjaima
Carter hefur breytt henni
VART verður sagt að mikil
breyting hafi orðið á stjórn-
unarstefnunni á sviði innan
landsmála siðan Carter varð
forseti. Þetta getur þó átt eftir
að breytast þvi að verulegur
undirbúningur er oft nauðsyn-
legur, ef gera á meiriháttar
breytingar á . stjórnar-
stefnunni innanlands. En það
bólar ekki neitt á þeim enn.
Þetta sama verður hins vegar
ekki sagt um utanrikismálin.
Þar hafa þegar orðið veruleg
umskipti frá þvi, sem var i
stjórnartið Fords og
Kissingers. Svo virist, sem
Carter sjálfur hafi verið þar
mest að verki, og hann teflt
þeim fram á vixl Vance utan-
rikisráðherra, Mondale vara-
forseta og Young sendiherra
hjá Sameinuðu þjóðunum. i
sumum tilfellum má segja, að
meira sé um áherzlumun en
efnismun að ræða, en i öðrum
tilfellum er efnisbreytingin
augljós.
ÞAÐ, sem fyrst vekur
athygli i þessu sambandi, er
hin aukna áherzla, sem Carter
hefur lagt á boðun mannrétt-
indastefnunnar, sem hafði að
mikli leyti fallið niður I
stjórnartfð Johnsons, Nixons
og Fords. Segja má, að siðasta
áratuginn hafi Bandarikin
verið i stöðugu undanhaldi á
þessu sviði, en kommúnista-
rikin i sjókn. Nú hefur þetta
snúizt við. Þetta hefur eins og
eflt sjálfstraust Bandarikja-
manna að nyju eftir Vietnam-
striðið og Watergatemálið.
Vafalaust hefur þetta styrkt
Carter verulega heima fyrir.
Hins vegar hefur þetta or-
sakað nokkra árekstra við
Sovétrikin, og getur torveldað
samninga við þau eða tafið
fyrir þeim.
Það er i samræmi við þessa
mannréttindastefnu Carters,
aðafstaðan til málefna Afriku
hefur breyzt verulega. Carter
hefur tekið miklu afdáttar
lausari afstöðu gegn kyn-
þáttakúguninni i Rhodesiu og
Suður-Afriku en fyrirrennarar
hans. 1 þessu sambandi hefur
hann mjög teflt fram þeim
Young og Mondale. Þetta
hefur þegar borið þann
árangur, að sambúðin við
Afrikurikin hefur stórbatnað,
t.d. á vettvangi Sameinuðu
Young sendiherra
NÆST mannréttindabarátt-
unni má telja það megin-
breytingu á utanrikisstefn-
unni, að mun meiri áherzla er
nú lögð á það en áður að bæta
sambúðina við Vestur-Evrópu
og Japan. Það virðist eiga aö
verða eins konar hyrningar-
steinn i utanrikispólitik
Carters að treysta sem bezt
samstarf þessara þriggja
aðila. Það verði að ganga fyrir
öllu öðru. Kissinger þótti hins
vegar of hirðulitill um sam-
búðina við Vestur-Evrópu-
rikin og Japan, þó einkum
Vestur-Evrópu. Fyrir honum
vakti miklu fremur að bæta
sambúðina við Sovétrikin og
Kina 03 láta hina svonefndu
spennuslökum ganga fyrir öllu
öðru. í þeim efnum náði hann
vissulega mikilsverðum
árangri, en sennilega að ein-
hverju leyti með þvi að væn-
rækja bandamenn Bandarikj-
anna. Carter fylgir hins vegar
þeirri stefnu að treysta fyrst
samstöðu Bandarfkjanna og
helztu bandalagsrikjanna og
láta samstarfið við
kommúnistarikin koma i aðra
röö. Þess vegna virðist hann
ekki taka það nærri sér, þótt
viðræðurnar við Sovétrikin
dragist á langinn. Það verður
heldur ekki fyrr en i næsta
mánuði, sem Vance utanríkis-
ráðherra heimsækir valdhaf-
ana i Peking.
Loks er það svo sambúöin
við þriðja heiminn svonefnda
eða þróunarlöndin á sviði
efnahagsmálanna. Carter
virðist hafa hug á aö veita
þróunarlöndunum meiri efna-
hagsaðstoð en fyrirrennarar
hans og draga á þann og
annan hátt úr árekstrum milli
rikra þjóða og fátækra. En þar
getur hann átt undir högg að
sækja, sem er fjárveitingar-
vald Bandarikjaþings. j>.þ.
Vance utanrikisráöherra
þjóðanna. Það á einhvern þátt
i þessu, að Young er blökku-
maður, en þó mestan, að hann
erómyrkur i máli á þann hátt,
sem fellur Afrikumönnum vel
i geð.
Þá hefur þetta einnig átt
sinn þátt i þvi, að sambúðin
við Asiurikin hefur batnað.
Stjórnarskiptin i Indlandi hafa
einnig stutt að þvi. Hins vegar
hefur mannréttindastefna
Curters haft fremur óhagstæö
áhrif á sambandið við ein-
ræðisherrana i Suður-Ame-
riku. Þeim hefur fundizt að
bæði beint og óbeint hafi verið
vegið að sér.