Tíminn - 17.07.1977, Page 21

Sunnudagur 17. júll 1977
21
JNI
aftur og aftur. En þó er það nú
svo, að þótt gott sé að hlusta á
lestur, þá lærir maður þó miklu
meira með þvl að lesa sjálfur. Ég
held, að bezta aðferðin við nám,
sé að lesa af bók. Það er að vlsu
ákaflega mikil vinna að skrifa
mikið efni á blindraletur, og til
þess þarf bæði mannafla og tæki,
en þessu hefur fleygt mjög fram á
siðari árum, góðu heilli.
— Gazt þú haldið áfram að
læra, eftir að barnanáminu var
lokið?
—Nei, af þvi varð ekki. Þá voru
allar aðstæður til sllks miklu
óhægari en nú, en það hefur
breytzt mikið tilbatnaðar i seinni
tið, sem betur fer. Ég varð að láta
mér nægja barnalærdóminn, þótt
mér þætti það siður en svo gott.
— Hvað tókst þú þér svo fyrir
hendur, þegar þú varst kominn á
hinn venjulega starfsaldur ungl-
inga?
• — Ég hafði lengi verið viðloða
hjá Blindravinafélagi íslands, og
þeir höfðu þá, eins og nú, vinnu
stofu hér i Ingólfsstræti 16. Ég
vann þar alltaf dálitið að bursta-
gerð jafnhliða námi minu. Og eft-
ir að ég hafði lokið barnanámi
minu, fór ég aö vinna meira að
burstagerðinni.
— Varþér þaðekki mjög óhægt,
þar sem þú hafðir aðeins eina
hönd, og það þá vinstri — eða
varst þú ekki rétthentur I upp-
hafi?
— Jú, jú, ég var það. En ég
lærði mjög fljótt að bjarga mér
með vinstri hendinni, eftir að hin
var farin, og þegar hér var komið
sögu, var sú vinstri orðin allvel
þjálfuð. Það varð mér þvi aldrei
til neins verulegs trafala við
burstagerðina.
Hitt er annað mál, að yfirleitt
er erfitt að vinna að burstagerð,
nem að hafa báðar hendumar til-
tækar, þetta er þannig vinna. En
kunningi minn einn, sem vann
þarna, útbjó fyrir mig vél, —
dúskaskammtara — sem
skammtaði fyrir mig stærð dúsk-
anna, þannig að ég þurfti ekki að
nota fingurna til þess, eins og al-
gengast er, og þessari vél stjórn-
aði ég meö öðrum fætinum. Þetta
hjálpaði mér mjög mikið. En þótt
ég notaði vélina mikið, þá vann ég
langa hrið án hennar, og náði þó
allgdðum árangri, þvi að vinnu-
hraði minn og afköst voru alveg i
meöallagi, þótt ég væri án vélar-
innar, og einhentur f þokkabót.
Einhentur
hljóðfæraleikari
— Vannst þú lengi I burstagerð-
inni?
— Já,þaðmáttisvoheita, aðég
ynni þar til tuttugu og þriggja ára
aldurs. Að vísu var ég að jafnaði
heima hjá foreldrum minum á
sumrin fram til tvitugs, en á
veturna var ég hér I Reykjavik og
vann þá að burstagerðinni. 1 tóm-
stundum minum lagöi ég stund á
hljóðfæraleik, þvi ég hef alltaf
haft mikið yndi af tónlist.
— Lærðir þú eitthvað til þeirra
hluta?
— Litiö var það, en þd hef ég
ekki verið alveg tilsagnarlaus á
þvi sviði. Eina hljóðfærið, sem ég
get sagt að ég hafi lært á að ein-
hverju marki, er trompet, en þó
er nú svo komið, að ég leik næst-
um ekkertá trompet, heldur spila
ég á hljóðfæri, sem ég hef ekki
lært á, nema af sjálfum mér.
Harmonika og gitar hafa verið
uppáhaldshljóðfæri min um langt
skeiö.
— Getur þú leikið á harmoniku,
einhentur maður?
— Já, það blessast allt. Ég hef
tekið upp á þvi að snúa harmonik-
unni öfugt eða rétt, eftir atvikum.
Þegar ég spila einn, leik ég
diskantinn með handleggsstúfn-
um, en þegar fleiri hljóðfæri eru,
spila ég með vinstri hendinni á
nótnaborðið, þvi að á vinstri hönd
minni eru allir fingur heilir.
— Hefur þú leikið I hljómsveit?
— Já, það hef ég gert, þótt þær
hafi ekki verið fjölmennar-. Ég hef
Hérsitur Gunnar við rafmagnsorgelið sitt, en hann hefur alla tiðhaft hiðmesta yndiaf tónlist
spilaö við annan og þriðja mann,
og reyndar oft opinberlega. Það
er svo sem ekki til þess að tala
mikið um, þetta hefur veriö gam-
an mitt og tómstundaiöja I mörg
ár.
Könnunarferðir
um nágrennið
— Segja má, að aulalegt sé að
spyrja um svo sjálfsagðan hlut,
en var ekki næsta erfitt fyrir ung-
an dreng aðeins tiu ára gamlan,
að koma til Reykjavikur, öllum
ókunnugur, og auk þess svo mjög
bagaður sem þú varstorðinn eftir
slysið?
— Jú, það var óneitanlega mjög
framandi umhverfi, sem ég var
nú allt i einu kominn I, drengur úr
sveit. Borg er á marga lund mjög
ólik sveitinni, eins og allir vita, og
þeir sem þangað koma úr fá-
menni, þurfa margt að læra,
hvort sem þeir eru blindir eða
sjáandi.
Ég byrjaði á þvi að ganga með-
fram húsinu.þar sem ég dvaldist,
og láta höndina fylgja húsveggn-
um. Siðan fór ég að færa mig litið
eitt lengra, út að næsta horni eða
svo. Svo kom að þvi að ég fór að
fara yfirnæstu götu, ogþá held ég
að ýmsum hafi þótt alveg nógu
langt gengið, — og rúmlega það,
— ég gæti hæglega orðið fyrir bil.
En það varð ekki, sem betur fór,
og ég hélt áfram að kynna mér
umhverfið.
— Notaðir þú ekki blindrastaf
og blindramerki frá upphafi?
— Ég notaði blindramerki, og
þar næst fékk ég stafinn. Það var
gifurlegur munur. Ég gat látið
hann fylgja gangstéttarbrún eða
veggjum, eftir þvi sem hentaöi
hverju sinni, og nú gat ég farið að
fara lengra en áður. Nú gat ég
komizt yfir I næstu götur, og fært
þannig út þekkingarsvið mitt
— En varðst þú þá ekki i vand-
ræðum með að rata heim aftur?
— Nei, það olli mér aldrei nein-
um vanda. Ég vissi alveg hvaða
leið ég var búinn að fara og
hvernig ég hafði farið hana,
þannig að ég var ekki i neinum
vandræðum með að komast sömu
leið til baka. Ef menn gæta þess
aö taka nógu stutta áfanga i einu,
og smá-færa sig upp á skaftiö, er
sáralitil hætta á þvi að þeir villist,
þótt leiðin sem farin er, lengist.
Leiðs öguh undur inn
kemur til sögunnar
Ég notaði svo stafinn i nokkur
ár, og var farinn að fara talsvert
viða með aðstoð hans. En siöan
eignaðist ég leiösöguhund, frá-
bærlega góðan.Það var dönsk tik,
tamin og skóluð í Danmörku, og
kom hingað með flugvél. Að visu
var sú aðferð ekki samkvæmt
kokkabókum þeirra sem ala upp
slika hunda og venjaþá. Þeir fara
þannig að þessu, að fyrst þjálfa
þeir hundana, sfðan vilja þeir fá
til sin manninn, sem þarf á
hundinum að halda, kynnast hon-
um, og velja siðan handa honum
hund með þá skapgerö sem
manninum hentar bezt. Þar næst
æfa þeir þá saman á æfingastöð-
inni, manninn og hundinn, og að
þvi loknu vilja þeir að þjálfarinn
fylgi manni og hundi heim, og æfi
þá saman á þeim stað, þar sem
þeir eiga eftir að eiga heima um
næstu framtíð. — Þetta eru ákaf-
lega vönduð vinnubrögð, og
stuðla mjög að öryggi og góðum
árangri, en fyrirokkur tslendinga
væri slikt fyrirkomulag alltof
dýrt, þar sem fyrst þyrfti við-
komandi maður aö fara til Dan-
Nokkur hluti þeirra ágætu hljómflutningstækja, sem prýða heimili Gunnar Guðmundssonar og konu
hans að Ingólfsstræti 21 C. — En þar eru þessir hlutir ekki hafðir fyrir fordildar sakir, gestum og gang-
andi til augnayndis, heldur til lifsfyllingar og sálubótar þeim er njóta kunna. Og þar er hægt aö fá aö
hlýða á tónlist, sem húsbóndinn hefur samið sjálfur. Timamynd GE.
merkur og dveljast þar um
óákveðinn tima, og siðan þjálfar-
inn að koma með honum hingað
heim og vera hér á meðan þær æf-
ingar standa. Og er þá ótalið
kaupverö hundsins, sem er drjúg-
ur skildingur.
— Kom hundurinn þér samt
ekki að góðu gagni, þóttekki væri
fylgt ströngustu reglum danskra
sérfræðinga um þjálfun og undir-
búning?
— JU, tikin varð mér til
ómetanlegs gagns. Hún var svo
örugg til fylgdar, aö ég gat gengið
eins hratt og mér var unnt. Þaö
var ekki óalgengt, að við fórum
svo greitt, að við gengum af okk-
ur alla sem á götunni voru.
— En ekki hefur þú þó getað
sagt við hana, að nú skylduð þið
fara þetta eða hitt, og hún svo
gengið beina leið þangað?
— Nei,að visu ekki. Ég varð aö
vita sjálfur nokkurn veginn, hvert
ég var að fara. Þegar ég vildi
beygja til annarrar hvorrar
handar, þurfti ég ekki annað en
að segja „hægri” eða „vinstri”,
og þá fór hún alveg eftir þvi. Hún
skildi hvort tveggja, og eins ef ég
sagði „beint áfram.” Ég gat lika
sagt henni að leita að tröppum,
leita að dyrum, eða finna bekk úti
til þess að setjast á. Hún skildi
það sem ég sagði og gerði eins og
ég bað hana hverju sinni.
— Urðu tungumálin ekki neinn
þröskuldur I vegi samskipta ykk-
ar, þar sem þið voruö sitt af hvoru
þjóðerni?
— Nei. Fyrst þurfti ég aö visu
að tala við hana á dönsku þvi að
hún var dönsk og þjálfuð I Dan
mörku. En það var ekki lengi. Svo
fór ég aö tala viðhana á Islenzku,
og hún lærði islenzkuna ekkert
verr en hver annar útlendingur.
Hún fylgdist með
umferðinni
— Ef þið þurftuð nú yfir götu,
þar sem véruleg bilaumferð var,
— beið hún þá þangað til þeir voru
allir farnir hjá, og hættulaust að
ganga yfir götuna?
— Já.hún beiö, þangað til gatan
var orðin auð. Þjálfararnir ráð-
leggja mönnum aö fylgjastsjálfir
með umferðinni, með þvi að
hlusta eftir henni, og segja svo
hundinum að fara yfir götuna,
þegar ekki heyrist lengur i nein-
um bil. Þetta er að visu hægt, en
þó geta bilar farið býsna hljóð-
lega, til dæmis undan brekku,
þannig að lítið sem ekkert heyrist
til þeirra, en þó á nú blindum
mönnum að vera kleift aö fylgjast
með þessu, ef heyrn þeirra er góð.
— En hvað mig snerti, þá þurfti
ég aldrei á þessu að halda, þvi að
tik min gætti umferðarinnar svo
vel, að ég hefði ekki gert það bet-
ur.
— Hvað var það iengi, sem þú
nauzt þessarar merkisskepnu?
— Ég er nú vist eitthvað farinn
að ryðga i þessu, en ef mig mis-
minnir ekki þvi meira, þá munu
það hafa verið sex eða sjö ár.
— Bjóst þú þá hérna við Ingólfs-
strætið, þar sem þú ert núna?
— Nei, ekki hér. Fyrst var ég
hinum megin við götuna, i
Ingólfsstræti 16, þar sem Blindra-
vinafélagið er til húsa, en svo
fluttist ég vestur á B jarkargötu, á
Blindraheimilið þar. Ég byrjaði
að vinna við simaafgreiðslu hjá
Sambandinu rétt eftir að ég
eignaðist tlkina, og gekk á milli.
En sá var ljóður á, að ég gat ekki
haft hana hjá mér i vinnunni, þvi
aö hún var alltaf óróleg, ef hún
þurfti að biða lengi eftir mér,
hvort heldur var á vinnustaö min-
um eða annars staðar. Ef til vill
hefur þarna komið til ónóg þjálf-
un, en hvernig sem á þvl hefur
staðið, þá vildi hún aldrei þurfa
aö biða lengi eftir mér á ókunnug-
um stöðum. Þetta varð til þess, að
ég fór með hana heiman úr
Bjarkargötu i Ingólfsstræti 16,
þar sem ég hafði áður átt heima,
og skildi hana eftir þar. Þar undi
hún sér vel, þvi að þar var hún
kunnug, og auk þess var þar fólk,
sem var kunnugt henni og var
alltaf gott við hana, og hugsaði
vel um hana. — Frá Ingólfsstræti
16gekkég svo með staf minn nið-
ur i Samband, þaöan aftur upp i
Ingólfsstræti, þegar vinnu var
lokið, og tók tikina með mér
heima Bjarkargötu.
Framhald á bls. 27.