Fréttablaðið - 27.06.2006, Síða 20

[ ]
Að leiðbeina ungu fólki og
leggja því lífsreglurnar fellur
meðal annars undir það starf
sem Þorsteinn Pétursson,
forvarna- og fræðslufulltrúi
lögreglunnar á Akureyri, hefur
sinnt síðustu sjö ár.
„Ég er lánsamur að fá að vinna við
það sem ég hef áhuga fyrir og
gaman af,“ segir Þorsteinn sem
hlaut nýlega íslensku forvarna-
verðlaunin er þau voru veitt í
fyrsta sinn í sögunni. Að því stóðu
Sjóvá, Landsbjörg, Landspítali-
háskólasjúkrahús og Lýðheilsu-
stöð. Vissulega hefur Þorsteinn
verk að vinna sem forvarnafull-
trúi. Starfið segir hann henta sér
vel þótt fæstum innan lögreglunnar
þyki það eftirsóknarvert. „Ég hef
alltaf haft áhuga á uppeldi, mann-
rækt og fræðslustarfi.“ bætir
hann við.
Sjálfur á Þorsteinn þrjá stráka,
einn þeirra er djákni í Glerár-
kirkju og sinnir æskulýðsstarfi,
annar sér um sumarbúðir KFUM
og K að Hólavatni og sá þriðji er
kennari á Hjalla í Reykjadal og
annast barnastarf í kirkjum. „Já,
þetta er í genunum,“ segir
Þorsteinn hlæjandi. „Við hjónin
kynntumst í skátahreyfingunni og
erum bæði forfallnir skátar.“
Þorsteinn telur þýðingarmikið
fyrir lögregluna að geta haft mann
úti meðal unga fólksins. „Það er
mikilvægt að eiga gott samstarf
við þann hóp,“ segir hann og
kveðst eiga marga vini meðal
skólanemenda á Akureyri. „Ég
vildi að hver einasti lögreglumaður
gerði sér grein fyrir því að hann
er forvarnafulltrúi. Mér finnst
störf þeirra hafa þróast um of út í
neikvæð afskipti í stað þess að
snúast um að leiðbeina fólki, vera
til svars, benda á og koma í veg
fyrir. Það er ekki nóg að senda
einhverja sveit af stað sem á að
leysa málin í snöggri árás.“
Þorsteinn kveðst heimsækja
skóla á öllum stigum, frá leikskólum
upp í framhaldsskóla en hver
skyldu vera helstu umræðuefnin?
„Í leikskólunum fer ég yfir grunn-
reglur í umferðinni. Hana verður
að vanda því sú umferðarfræðsla
sem litlu börnin fá, frá foreldrum,
fóstrum og lögreglu er
frumkennsla fyrir lífstíð. Svo
spjalla ég um ýmsa einfalda hluti
við börnin. Til dæmis um mikil-
vægi þess að fá leyfi fyrir hlutum.
Að fá leyfi til að fara heim með
vini sínum en ekki tala um það
eftir á. Við unglingana ræði ég um
þeirra eigið líf og það val sem þeir
standa frammi fyrir á hverjum
degi. Unga fólkið er meðvitað um
að það þurfi að fresta ýmsu. Því
finnst til dæmis sjálfsagt að fresta
barneignum. Ég hvet það til að
ákveða líka að fresta reykingum
til 18 ára aldurs og áfengisneyslu
til tvítugs. Bendi því á að lífið er
allt fullt af ákvörðunum og það
skiptir grundvallarmáli að hafa
þær réttar.“
gun@frettabladid.is
Alltaf haft áhuga á uppeldi,
mannrækt og fræðslustarfi
Þorsteinn hugar að öryggi unga fólksins enda hlaut hann forvarnaverðlaun fyrir störf sín.
Nú þegar sumarið er komið, fer
fólk að sækja meira í að vera sem
mest úti að njóta veðurblíðunnar.
Miðbærinn fyllist af fólki og um
hverja helgi býr fólk til ástæðu til að
fara úr bænum og njóta sveitasæl-
unnar í góða veðrinu. Fyrir flestum
er þetta því indæll tími, fullur af
skemmtilegum stundum með vinum
og vandamönnum, en fyrir öðrum
er þetta hrikaleg þolraun. Sumt
fólk á nefnilega við þann vanda að
stríða að vera óstjórnlega feimið og
óöruggt þannig að það getur ómögu-
lega hugsað sér að taka þátt í félags-
legum viðburðum eða umgangast
fólk yfir höfuð.
Flest upplifum við einhvern vott
af kvíða af og til og í sumum tilfellum
jafnvel daglega en náum þó oftast
tökum á honum án vandkvæða.
Fyrir ákveðinn hóp fólks verður þessi
kvíði þó óstjórnlegur og veldur því
að það dregur sig í hlé og forðast
það sem vekur hjá því kvíða. Þegar
fólk fer að forðast hluti með þessum
hætti er hægt að tala um að fælni
hafi myndast. Fælni getur mynd-
ast við ýmsum hlutum og kannast
líklega flestir við köngulóafælni,
lofthræðslu og innilokunarkennd en
algengust allra er þó félagsfælnin.
Félagsfælni felur í sér að fólk
óttast félagslegar aðstæður og
dregur sig úr slíkum aðstæðum. Fólk
sem þjáist af félagsfælni óttast að
það geri eitthvað sem verði því til
skammar í félagslegum aðstæðum
og verður því ofurmeðvitað um sjálft
sig í slíkum aðstæðum. Í stað þess
að taka þátt í samræðum og njóta
augnabliksins, einblínir þetta fólk á
sjálft sig og hvernig það komi fyrir
sjónir. Það verður mjög sjálfsgagn-
rýnið á allt sem það segir og gerir og
hefur miklar áhyggjur af því að hafa
orðið sér til skammar, þó svo að það
hafi í raun ekki gert eða sagt neitt
sem gæti hafa valdið því. Þetta gerir
það að verkum að fólkið taki frekar
eftir smávægilegum breytingum í
líkamanum eins og roða, svita eða
auknum hjartslætti og ímyndar sér
að allir aðrir taki eftir þessu og að
þau hljóti að líta út eins og verstu
aumingjar. Þessi mikla innskoðun og
rangtúlkun á áliti annarra veldur því
svo enn fremur að fólkinu hættir til
að mismæla sig eða stama og hefur
þá framkallað vítahring fyrir sjálft sig.
Eftir að hafa lent í svona aðstæðum
styrkist því óttinn við félagslegar
aðstæður og hvötin til að draga sig
í hlé og forðast að umgangast aðra
eykst.
Rannsóknir hafa sýnt að algengi
félagsfælni sé á bilinu 5-15 prósent
og því þriðja algengasta geðræna
vandamálið á eftir þunglyndi og
alkohólisma. Miðað við þessar
tölur má því ætla að á bilinu 15
– 45 þúsund Íslendingar þjáist af
félagsfælni. Félagsfælni er mjög oft
falin og uppgötvast ekki en nokkuð
algengara hefur verið að hún greinist
hjá karlmönnum. Þessi kynjamunur
kann þó að vera misvísandi þar sem
hugsanleg skýring á þessu sé sú að
karlmenn hafa lengi sinnt störfum
þar sem þeir hafa frekar þurft að
takast á við félagslegar aðstæður og
því frekar þurft að leita sér aðstoðar.
Þetta kann því einnig að hafa áhrif
á rannsóknir á algengi þar sem ótal
konur kunna að þjást af þessum
vanda án þess að gera neitt í því.
Ef mann grunar að maður þjáist af
félagsfælni er afar mikilvægt að tak-
ast á við fælnina með því að afla sér
upplýsinga og leita sér hjálpar þar
sem fælninni hættir til að vinda upp
á sig og versna ef ekkert er að gert.
Félagsfælni hefur fjölmörg
einkenni, bæði andleg og líkamleg.
Andlegu einkennin eru ofsafenginn
ótti við að takast á við félagslegar
aðstæður og vera miðpunktur athygl-
innar. Óttinn veldur svo líkamlegum
einkennum eins og roða, skjálfta,
svita, svima, köfnunartilfinningu,
ógleði og stami. Oft hefur fólk
sem þjáist af vandamálum eins og
þunglyndi, vímuefnamisnotkun og
átröskunum átt sögu af félagsfælni
og er því hugsanlegt að án íhlutunar
geti hún orsakað slík vandamál.
Ekki má gleyma því að margir
geta fengið snert af félagsfælni eftir
að hafa verið í talsverðri einangrun eins
og til dæmis eftir mikla lærdómslotu
eða bara ekki verið duglegt við að
taka þátt í félagslegum viðburðum.
Oftast er hægt að losa sig við slíka
væga félagsfælni með því að plana
að gera eitthvað með vinum sínum
eða fara eitthvert þar sem maður
þarf að tala við fólk, vanda sig við
að horfa í augu fólks þegar maður er
í samræðum og einbeita sér að því
að hlusta á hvað fólk hefur að segja
og njóta augnabliksins. Oft þegar
maður er orðinn svolítið félagslega
einangraður verður maður hálfpartinn
að pína sig til að fara út á meðal
fólks, þar sem það getur orðið allt
of þægilegt að vera bara heima og
losna við að eiga í samskiptum við
fólk. Að eiga samskipti við aðra er
hæfileiki sem hægt er að æfa og eins
og með allt sem þarfnast æfingar er
gott að halda sér í formi. Eftir því
sem maður æfir sig því færari verður
maður og þar að leiðandi sjálfs-
öruggari. Ef félagsfælnin er orðin
umfangsmeiri en svo að einfalt sé að
vinna á henni er mikilvægt að fræða
sig um vandann og leita sér svo
hjálpar hjá fagaðila.
Félagsfælni
Persona.is
EYJÓLFUR ÖRN JÓNSSON
SÁLFRÆÐINGUR SKRIFAR
Til þess að flúorið sinni hlutverki sínu sem best er
mikilvægt að leyfa því að sitja á tönnunum eftir tannburstun. Það er sem sagt
betra að sleppa því að skola eða fá sér að drekka eftir að hafa burstað tennurnar.
STÆRSTA
HEILSUVÖRUVERSLUN
Á LANDSBYGGÐINNI
Póstsendum um land allt
Glerártorg Akureyri S: 462-1889
heilsuhorn@simnet.is
www.simnet.is/heilsuhorn
C M Y CM MY CY CMY K
Kynningarkvöld
þriðjudag og miðvikudag
kl. 20.00
Kynning á hinum heimsþekktu
náttúrulegu Dr.Hauschka snyrtivörum.
Dr.Hauschka snyrtifræðingur veitir
persónulega ráðgjöf.
20% afsláttur á öllum Dr.Hauschka
vörum á kynningunni.