Tíminn - 17.05.1978, Qupperneq 7

Miövikudagur 17. mai 1978
7
Utgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm),og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Jón Sigurösson, Auglýsingastjóri: Steingrímur
Gislason, Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmdastjórn og
auglýsingar Siöimúla 15. Sfmi 86300.
Kvöldsfmar blaöamanna: 86562, 86495. Eftir kl. 20.00:
86387. Verö i lausasölu kr. 100.00. Áskriftargjald kr. 2.000 á
mánuöi.
Blaöaprent h.f.
Rjómabollur
Allir þeir sem fylgjast náið með islenzkum
efnahagsmálum og horfunum i þeim efnum gera
sér ljóst að ekki er unnt að gera svo öllumliki og
að á næstunni verður að taka i taumana af öllu
afli.
•* *
Þeir sem velta efnahagsmálunum fyrir sér af
skynsemi og vilja að þjóðarhagur ráði, en ekki
sérhagsmunir og stundargróði, sjá að óhjá-
kvæmilegar aðgerðir gegn verðbólguvoðanum
hljóta að snerta ýmsa sem betur mega sin, hvort
sem er i hópi vinnuveitenda eða launþega, að
minnsta kosti um nokkurn tima unz árangur fæst.
4
í þessu ljósi samþykkti flokksþing Framsókn-
armanna á siðast liðnum vetri skýra og róttæka
efnahagsmálastefnu sem markar leið félags-
hyggjumanna til farsældar landi og lýð.
Nú hefur miðstjórn Alþýðubandalagsins látið
frá sér ganga þann skerf sem úr þeim herbúðum
verður lagður fram í þessum efnum. Þvi miður
bera tillögur Alþýðubandalagsins þvi vitni að for-
ystumenn þess hafa ekki haft burði til að mæta
viðfangsefninu á ábyrgan hátt.
Tillögugerð Alþýðubandalagsins i efnahags-
málum er þvi skref aftur á bak i umræðunum um
islenzk efnahagsmál, en ekki framlag til mál-
efnalegra umræðna og ábyrgra ákvarðana. Lik-
lega er skýringin á þessu sú að þeir ætla plaggi
sinu fyrst og fremst að þjóna hagsmunum flokks-
ins sem háfur i atkvæðaveiðum nú f vor, og minna
tillögurnar meira en litið á málflutning Alþýðu-
bandalagsmanna á bændafundum sinum að
þessu leyti.
Sem dæmi um þessar tillögur má nefna að sagt
er að strangari aðgerðir i söluskattsheimtu
,,gætu gefið 1.6 milljarð króna”. Sagt er að
breytingar á skattalögum ,,gætu aukið tekjur
rikisins um 4 milljarða króna”. Sagt er að nýtt
veltugjald á atvinnureksturinn yrði tekjuauki
sem „næmi um 5 milljörðum króna"'. Og enn er
sagt, og enn er orðrétt upp tekið ur þessu óska-
plaggi,að minni opinber útgjöld vegna rekstrar
„gætu/ ásamt um 3 milljarða króna hagnaði
rikissjóðs af almennri niðurfærslu, numið 14-15
milljörðum króna.”
Loftkenndar yfirlýsingar af þvi tagi sem er að
lita i óskaplaggi Alþýðubandalagsins um efna-
hagsmál vekja ekki vonir um raunhlitan árang-
ur. Þessa útreikninga i viðtengingarhætti er ein-
faldlega ekki unnt að taka alvarlega, og verður
þvi svo að skilja að raunverulegur ásetningur Al-
þýðubandalagsins i efnahagsmálum sé enn þá
flokksleyndarmál sem ekki verður látið uppi fyrr
en eftir kosningar.
Tillögur Alþýðubandalagsins i efnahags- og at-
vinnumálum, en svo nefnist plaggið, hljóta að
valda vonbrigðum. Hér er greinilega ekki um að
ræða alvörustefnu, heldur pólitiskar rjómabollur.
Fólkið i landinu er orðið leitt á sliku, og rjóminn
er súr.
Nýtt áhyggjuefni stjórnmálamanna i Evrópu:
Barnsfæðingar eru
orðnar allt of fáar
Sviar ræða, hvaða leiðir séu liklegar til
að auka viðkomuna
Hvers vegna fæöast ekki fleiri börn? Þjóöir eru f hættu, ef mikiil
fjöldi hjóna eignast aöeins eitt barn eöa tvö, þvi aö til viöhalds
stofninum þarf þrjú börn aö meöaltali á hverju fjölskyldu.
Margar þjóðir eru nú orönar
svo barnfáar, aö hugsandi
fólki hrýs hugur viö. Og svo
öfugsnúið er þetta, aö það
eru auðugustu þjóöir, þær
sem lifa i allsnægtum og
baka sér jafnvel heilsutjón
meö hóglifi sinu, er barn-
fæstar eru. Það er þveröfugt
við það, sem vera skyldi:
Meöal örbirgðarþjóða er
börnum hlaöiö niöur til þess
að deyja fljótlega eöa
skrimta viö hin örmustu
kjör, meðalrikra þjóöa ger-
ist þaö áhyggjuefni aö þær
eru hættar eða í þann veginn
að hætta aö halda sjálfum
sér við.
Ein hinna barnfáu þjóða eru
Sviar. Þar i landi er svo kom-
ið, að fæst hjón eiga nema eitt
eða tvö börn Og vænn hópur er
barnlaus. Hitt verðuraftur á
móti æ fágætara að börnin séu
þrjú eða fjögur eða þaðan af
fleiri.
Þessi viðkoma nægir ekki.
Með þessu lagi hlytur Svium
að fækka þvi að til þess eins,
að fólksfjöldi haldist jafn,
verða hver hjón að eiga þrjú
börn aö meðaltali. Að öðrum
kosti mun halla undan fæti
fyrr en varir.
Þaö er þegar farið aö valda
stjórnmálamönnum í Sviþjóð
(og raunar fleiri löndum)
verulegum áhyggjum, hversu
viðkoman er dræm. Félags-
málanefnd sænska þingsins
kvaddi fyrir nokkru hóp
manna, sem sérþekkingu hafa
á þessum málum, á sinn fund
til þess að ráðgast um það,
hvernig stuðla má að fleiri
barnsfæðingum I landinu.
Fjallað var um það, hvers
vegna barnsfæðingar eru
svona fáar, og stjórnmála-
mennirnir báru fram þá
spurningu,hvaða ráö væru til-
tækileg til þess að örva við-
komuna.
Erland Hofsten dósent, sem
gegnir embætti i höfuðstöðv-
um hagstofunnar sænsku,
taldi meginorsökina aö finna i
efnahagskerfinu. Kröfur til
lifsgæða eru orðnar svo mikl-
ar, aö ekki veitir af vinnutekj-
um hjónanna beggja til þess
að fullnægja þeim, þegar þar
bætast við þær álögur sem riki
og sveitarfélög taka til sfn til
þess aö halda samfélaginu og
fjárfrekum stofnunum þess
uppi. Hann taldi, að þorri
hjóna vildi eignast fleiri börn
en eitt eða tvö. En gegn þvi
spyrnti, aö fjárráöin yrðu þá
minni.
— Það máheita frágangssök
fyrir hjón, sem eiga þrjú ung
börn, að vinna bæði utan
heimilis, sagði hann. Hugsan-
legt væri að visu aö hafa börn-
in á dagheimilum. En þá er
ekki nóg til af þeim. Enda þótt
barnsfæðingar séu jafnfáar og
raun er, þá eru ekki til dag-
heimili til þess að veita þeim
viðtöku.Þar er komið að lok-
uöum dyrum.
Ein leiðin til þess að stuðla
aðfleiri barnsfæðingum,sagði
Erland Hofsten enn fremur,
væri að sjálfsögðu sú að
hækka barnatillögin, greiöa til
dæmis hálfa milljón króna
vegna þriðja barns og milljón
vegna fjórða barns.
Margir þeirra, sem félags-
málanefnd sænska þingsins
kvaddi á sinn fund, vöktu máls
á þvi, að nútimaþjóöfélagið
væri andstætt börnum i mörg-
um megindráttum. Þaö kæmi
strax i ljós i þeim skorti, er
væri á dagheimilum, og þaö
kæmi greinilegar fram á
vinnustöðvum, þar sem marg-
ir atvinnurekendur hefðu ými-
gust á manneskjum, sem bæru
ábyrgð á börnum og þyrftu að
veita þeim umhyggju aö lokn-
um vinnutima.
— Atvinnulifið hefur ekki
fellt sig nema til hálfs aö þörf-
■ um samfélagsins, segir Rita
Liijeström félagsfræðingur
frá háskólanum i Gautaborg.
Konum á vinnumarkaönum
fjölgar stöðugt. En vinnutim-
inn hefur ekki breytzt, og enn
fer þvi fjarri, aö karlmenn
taki jafnmikinn þátt i heim-
ilisstörfum og konur. Við skul-
um horfasti augu við, aö mikl-
ir árekstrar eiga sér staö á
milli vinnumarkaðarins ann-
ars vegar ogheimilislifsins og
einkaþarfa fjölskyldunnar
hins vegar. Og þessir árekstr-
ar hafa aukizt með þeirri
stefnu, aö jafnrétti skuli milli
karla og kvenna. Með þvi
hefur einum þætti þjóðlifsins
verið breytt, en annaö situr i
sama fari og áður, þó að
breytingar þar hefðu þurft að
fylgja með.
Félagsmálanefndin mun
kanna margvisleg gögn er hún
hefur dregið saman og vega
það og meta, er viðmælendur
hennar höfðu til málanna að
leggja. Hennar verkefni er að
leggja drög að þvi, hvaða ráö
eru nærtækust og heppilegust
til þess að viðkoman i landinu
glæðist á ný. Þeir, sem hún
fékk til viðtals við sig, töldu
það aftur á móti ekki í sinum
verkahring að leggja dóm á
hver væri óskatala barnsfæð-
inga.
— Það byggist aö verulegu
leyti á þvi,hvaö fólk vill sjálft,
hversu mörg börn það á, sagði
KajsaEkholm, dósent i Lundi.
En hafi meirháttar þjóöfé-
lagsgallar teljandi áhrif á
slíkt, verður að ráöast gegn
þeim og nema þá burtu. Börn
á ekki að geta samkvæmt
fyrirmælum heldur aö ósk og
vilja fólks, og þess vegna er
rétt að spyrja um, hvað getur
hamlað þeim vilja.
1 grein i Svenska dagblaðinu
segir rithöfundurinn Anna
Wahlgren, að þjóðfélag, sem
ekki leyfir foreldrum eöa fólki
yfirleitt aö helga sig öðrum
Ífísgildum en þeim sem auka
svokallaðan hagvöxt um stund
og færa þvi skjótfenginn
gróða, geti ekki vænzt margra
barna. Hagvöxturinn étur
börnin sin, segir hún og yfir-
skólaö þjóðfélag uppsker úr-
kynjaöfólk. Það erkennimark
ýktrar og tortfmandi þjóð-
menningar að mannlegar,lifs-
nauðsynlegar þarfir verða að
víkja um set fyrir lögmálum
vinnumarkaðarins. Læknir -
inn gefur sig ekki aö sjúkl-
ingnum nema á göngu sinni
um sjúkrastofurnar. Kennar-
inn hirðir ekki um nemend-
urna, þegar kehnslustundirn-
ar eru úti. Fóstrurnar fara
heim, þegar klukkan segir til.
Samfélagið er orðið vélgengt,
hver selur ævistundir sinar
eftir sem bezt býðst enda
virðing i samfélaginu undir
þvi komin i hve hátt verð er
unnt að koma þeim. Slikir
samfélagshættir laða ekki
fram börn. A meðan svo
stendur er sjálfsagt helzta
leiðin að verðlauna barneign-
ir, svo að um muni, hafa nægð
dagvistunarheimila og koma
mörgu sem verið hefur i -
verkahring fjölskyldunnar, að
meira eða minna leyti á
ábyrgð samfélagsins. En
hvort það er óumdeilanlegur
gæfuvegur er annað mál.
Umræður og umfjöllun af
þessutagi á sér viðarstað en i
Sviþjóð. Forystumönnum
allra þjóða er að sjálfsögðu
annt um, að fólkið endurnýi
sig.þvi að það veikir þær. ef
fólki fækkar og hefur siðar
meir iför með sér margvisleg
vandamál, til dæmis þegar fá-
mennar kynslóðir, sem nú eru
að fæðast, eiga að fara að ala .
önn fyrir miklum fjölda aldur-
hnigins fólks , sem ekki er
lengur vinnufært. Ofboöslegur
munur á viðkomu fólks i
Evrópulöndum og i vanþróuö-
um löndum getur einnig boðið
heim mikilli hættuþvi aö erfitt
,kann að reynast, þegar um
þrengist enn meira en orðið er
i mestu þéttbýlislöndunum að
varna flóðbylgju aövifandi
fo'lks að setjast þar að sem
mannfjöldi hefur dregizt sam-
an.
JS.