Tíminn - 24.05.1978, Blaðsíða 2

2
Miðvikudagur 24. mai 1978
Pólitískt
frelsi skert
í Egyptalandi
Deilt um búsetu
Gyðinga á vestur
bakka Jórdan
Kairó/Reuter. Anwar Sadat
forseti Egyptalands sagði i gær
að andstæðingar sinir mættu
draga nokkurn lærdóm af þvi
hversu mikill meirihluti þjóðar-
innar hefði lýst yfir stuðningi sin-
um við nyjustu aðgerðir Sadats.
Þær felast i þvi að banna
kommúnistum þátttöku i stjórn-
málum og hertu eftirliti með fjöl-
miðlum. Sadat sagði á fundi með
ritstjórum i Kairó að það hefðu
verið mistök að leyfa samtökum
sem að miklum hluta eiga upp-
runa sinn að rekja til Sovétrikj-
anna að taka þátt i stjórnmálum.
Egypzki leiðtoginn vitnaði til
þjóðaratkvæðagreiðslu er fram
fór s.l. sunnudag, en úrslit hennar
urðu að 98,29% þeirra er þátt tóku
i kosningunni lýstu yfir stuðningi
við áform Sadats um að herða eft-
irlit með starfsemi fjölmiðla og
ráðast gegn gagnrýnendum
forsetans sem lengst eru til hægri
og vinstri.Þessum aðgerðum skal
að sögn Sadats hrundið i íram-
kvæmd til að forðast „öfgar lýð-
ræðisins”.
Sadat gaf enga yfirlýsingu um
hvaða menn það væru sem hann
vildi að hyrfu af sviði stjórnmál-
anna, en ljóst er að hann hyggst
banna starfsemi kommúnista og
þeirra félaga ihaldsflokksins
WAFD er störfuðu i sama flokki
fyrir byltinguna 1952. Sadat sagði
að starfsaðferðir þessara flokka
Anwar Sadat
væru ekki i samræmi við sið-
ferðisvitund egypzku þjóðarinn-
ar. Forsetinn sagði að þótt gripið
yrði til þessara aðgerða væri eng-
in hætta á að neyðarlögum yrði
komið á né að hvikað yrði frá
reglum lýðræðis.
Jerúsalem/Reuter. Israelska
stjórnin visaði i gær á bug frétt-
um um að hún hefði hug á að taka
land i einkaeign Araba undir sex
búsvæði Gyðinga er reist verða á
vesturbakka Jórdan. Ibúar á
vesturbakkanum, undir forystu
Elisa Friej borgarstjóra í
Bethlehem, staðhæfa hins vegar
að israelsk yfirvöld á hinu her-
tekna svæði hafi i siðasta mánuði
stöðvað alla verzlun með land
Araba sem búsettir eru erlendis.
íbúar á vesturbakkanum hafa
farið fram á að mál landeigenda
sem búa erlendis verði kannað. I
fyrradag var, samkvæmt stjórn-
arheimildum, fyrirhugað að taka
mikið land á vesturbakka Jórdan
eignarnámi, til að unnt yrði að
byggja þar húsnæði fyrir u.þ.b.
160 þúsund Gyðinga.
1 gær var þessari frétt visað á
bug, og sagði Ezer Weizman
varnarmálaráðherra, sem
ábyrgur er fyrir stjórn hertek-
inna svæða, að hún væri tilhæfu-
laus og engin breyting hefði orðið
á stefnu israelsku stjórnarinnar
hvað varðar land i eigu Araba
sem eru fjarverandi.
Margar þjóðir heims deila hart
á Israelsmenn vegna fyrirhug-
aðrar búsetu Gyðinga á hertekn-
um svæðum, en þjóðernissinnar á
israelska þinginu reyna að koma
þvi til leiðar að málið verði sam-
þykkt og afgreitt hið fyrsta.
Friej borgarstjóri segir að nú
hafi verið hafizt handa um að
girða land Araba sem flýðu land
1976 og hafi hæstiréttur ísraels
veriðbeðinn að stöðva þessar að-
gerðir. Hingað til hafa Israels-
menn aðeins notað land sem áður
var i' eigu Jórdaniustjórnar til
þess að byggja á ný búsvæði Gyð-
inga.
Zaire:
Ú tlendingahersveitir leita uppreisn
armanna
Kinshasa/Reuter. Hermenn úr
frönsku útlendingahersveitunum
notuðu i gær þyrlur til að leita
uppiuppreisnarmenni grennd við
borgina Kolwezi i Zaire. Her-
mennirnir hafa fýrirskipanir um
að brjóta á bak aftur allar sveitir
uppreisnarmanna til að hægt sé
aðtryggja öryggiiborginni.l gær
fundu hermennirnir lik tuttugu
Evrópubúa til viðbótar. Tala
látinna hvitra manna i Kolwezi er
þvi orðin nærri 200.
Ekki er vitað hversu lengi
frönsku hermennirnir verða á
Kolwezisvæðinu. Skotið var á
þyrlu er notuð var til leitar að
upþreisnarmönnum i fyrradag,
en leitin hefur borið nokkurn
árangur þvi að i einu tilviki fundu
franskir hermenn 50 uppreisnar-
menn og tókst að drepa fimm
áður en þeir hurfu inn á svæði
sem vaxið er hávöxnu grasi.
Nýjar ógnir virðast biða
Kolwezi, en talsmenn Rauða
krossins telja að farsóttir svo sem
kólera geti brotizt út hvenær sem
er. Lik liggja enn i brennandi sól-
inni og rotna á götum Kolwezi.
Bærinn er vatnslaus, rafmagns-
laus og hefur ekki samband við
London/Reuter. Brezka stjórnin
tilkynnti i gær að hún hygðist
lögfesta rétt verkamanna til að
taka þátt I rekstri rikisrekinna
fyrirtækja og fyrirtækja i einka-
eign. Tillögurnar sem eru mjög
umdeildar, munu i sumum tilfell-
um veita verkamönnum rétt til að
kjósa framkvæmdastjóra.
umheiminn. Kolwezi var áður
miðstöð efnahagslifs Zaire vegna
stöðu sinnar sem höfuðborg
Shabahéraðs sem er mikið náma-
hérað.
Franskir hermenn náðu
Kolwezi á sitt vaid siðastliðinn
Samkvæmt þeim er þess krafizt
að i fyrirtækjum þar sem fleiri en
500 vinna verði starfsmenn hafðir
með i ráðum i sambandi við f jár-
festingar, áætlanir, myndanir
samsteypa o.s.frv.
James Challaghan, sem
áhyggjur hefur af þvi að tillög-
urnar muni valda óróa i iðnaði
föstudag, en þá var nær vika liðin
frá þvi að uppreisnarmenn gerðu
innrás i borgina. Talið er að 300
uppreisnarmenn hafi fallið i
viðureign við franska og belgiska
hermenn. Nær allir Evrópumenn
er bjuggu i borginni hafa nú verið
lagði áherzlu á að tillögurnar
hefðu ekki verið fullmótaðar og
rætt yrði við alla málsaðila. Ef
frumvarpið verður að lögum,
verða Bretar á sama báti og
Vestur-Þjóðverjár og Sviar, en
þeir hafa þegar sett lög um vald-
dreifingu i iðnaði.
Jafnvel áður en tillögurnar
voru birtar voru iðnrekendur
farnir að ræða um „eyðileggj-
andi aískiptasemi”, og félag
fluthr á brott.
Móbúto forseti Zaire flaug i
gærmorgun til Frakklands til að
vera viðstaddur fúnd 20 Afriku-
bióða og Frakka um öryggismál.
'1 franska herliðinui Zaire eru nú
um eitt þúsund menn.
framkvæmdastjóra gagnrýndi
tillögurnar og sagði að þær væru
árás á „dugnað i viðskiptum”.
Fjölþjóðleg fyrirtæki er starfa i
Bretlandi munu ekki verða und-
anþegin þessum nýju lögum, en i
tillögunum segir að starfsmenn
fyrirtækja muni taka þátt i nám-
skeiðum i stjórnun fyrirtækja
áður en tillögunum verður fram-
fyigt.
■R "pp "é" 1 o ■§«* /i| •
TILLÖGUR UM ÞÁTTTÖKU
STARFSMANNA 1 REKSTRI
FYRIRTÆKJA
Hliótt í Kolwesi eftir að endir
n
var bundinn á skelfingarnar
Uppreisnarmennirnir sem náðu
Kolwezi á sitt vald 12. mai myrtu
og rændu hvita menn. Talið er að
nærri 200 Evrópubúar hafi látið
lifið vikuna sem uppreisnarmenn
réðu lögum og lofum i Kolwezi.
Franskir hermenn úr útlendinga-
hersveitunum og belgiskir fall-
hlifahermenn tóku bæinn á
laugardag og hófu þegar að flytja
Evrópubúa.er lifðu hörmungarn-
ar af, frá svæðinu. Margir flótta-
mannanna grétu og aðrir höfðu
fengið taugaáfall.
Fréttamaður sem kom til
Kolwezi skömmu eftir að Belgiu-
menn og Frakkar tóku borgina
lýsti þvi sem fyrir augun bar.
Fyrir utan eitt af ibúðarhúsunum
i Kolwezi fundust lik tveggja
hvitramanna.Kringum likin lágu
ferðatöskur og innihald þeirra á
við og dreif. Dyngjur af skot-
hylkjum er lágu i garðinum hefðu
átt að gefa vfsbendingu um hvað
var að finna innan dyra, en skot-
hylki voru viða á götum Kolwezi
svo að enginn átti von á
hörmungunum er blöstu við inni i
húsinu. I litlu herbergi fundust lik
af 34 hvitum manneskjum.
Þögult óp
Likinlágu i kös og i einu horn-
inu var lik af konu sem hélt hönd-
unum fyrir eyrun og munnurinn
var opinn i böglu hræðsluópi. 34
fundust myrtir, og morðingjarnir
höfðu staðið úti i garðinum og
skotið úr vélbyssum gegnum
gluggann á fárra metra færi.
Fréttamaður ræddi við her-
prest belgisku fallhlifahermann-
ánna. Hann stóð i miðjum hópi
flóttamanna sem héldu á gælu-
dýrum sinum og persónuleum
munum sem þeim hafði tekizt að
gri'pa með sér. Presturinn var
gráti nær. „Það sem ég hef séð,
það sem ég hef séð,” sagði hann
örvilnaðui-.
Presturinn hafði gengið um
fjórar götur i bænum nokkrum
timum áður. Uppreisnarmenn-
irnir höfðu oftast notað þá aðferð
aðopnadyrnará heimilum hvitra
manna og kasta nokkrum hand-
sprengjum inn. A eftir gengu þeir
inn og skutu alla sem enn voru á
lifi.
Öllu rænt
Á leiðinni til flugvallarins gefur
að h'ta hvttmáluð ibúðarhús, en i
kringum þau eru grænar gras-
flatir. Ytri merki eyðileggingar-
innar eru göt á veggjum eftir
sprengjur. Uppreisnarmenn hafa
farið ránshendi um hverfið og
tæmt húsin af öllu matarkyns.
1 rólegri götu lágu lik fimm
hvitra manna fyrir utan garðs-
hlið. Foringi i útlendingaher-
sveitinni segir að hinir látnu
Einn þeirra er annast flutningana
Kolwezi og tók hana með.
hefðu ætlað út eftir vatni þegar
þeir voru skotnir niður.
Margir flóttamannanna hafa
þurft að liða mikið en telja sig
heppna. Einn þeirra er Bill
Starkey 33 ára vélvirki f rá Idaho i
Bandarikjunum. Hann sagði frá
þvi er uppreisnarmennirnir
réðustinn i hús hans: „Þeir tóku
allt, áfengi, gleraugun min, úr og
jafnvel kassa með golfkúlum.
Hvað er hægt að gera við
nálægum húsum þegar myrkur
var skollið á, en fólk þorði ekki að
opna.
Leitað er að Evrópumönnum,
lifándi eða dauðum, i Kolwezi og'
talið er að nærri 200 hafi látið
lífið, en uppreisnarmennirnir
tóku nokkurn fjölda franskra
manna I gislingu. Margir flótta-
mannanna hafa hræðilega sögu
aðsegjaum örlög vina og ættingja.
A sjúkrahúsinu, sem komið var
upp á fluggvellinum i Kolwezi,
var handleggur fjarlægður af
konu. Húnhafði fengið taugaáfall
og enginn veit hvaða atburðum
hún hefur orðið vitni að.
Snúa aldrei til baka
Allt hefur verið eyðilagt i
Kolwezi. Margir Evrópubúanna
kunnu vel við sig i borginni og
höfðu góð samskipti við þá
svörtu. Þetta fólk mun aldrei
snúa til baka og það leggur nú
haturshug á blökkumenn. Nær
frá Shaba fann þessa litlu stúlku f allir flóttamennirnir sem flogið
hefur verið með til Belgiu hafa
sina sögu að segja af morðum,
ránum og nauðgunum.
Uppreisnarmennirnir virtust
oft undir áhrifum áfengis eða
lyfja. „Þetta voru hreinir
morðingjar,” sagði ein kvenn-
anna.
Lik svartra og hvitra liggja og
rotna á götum Kolwezi. Bilar hafa
verið eyðilagðir og I sumum
þeirra eru lik. Spor dauða og
eyðileggingar eru um alla borg-
ina. Kolwezi er nú þögul borg,
engir bilar aka hjá. Kolwezi er
dauð.
golfkúlur I striði? Ég vona að þeir
reyni að éta þær. A eftir ráku þeir
mig inn i bil og keyrðu um
göturnar. Stuttu seinna skipuðu
þeir mér út og sögðu að ég skyldi
hlaupa.”
200 taldir af
„Ég hljóp og þeir skutu einu
skoti sem hitti mig nærri beltis-
stað. Ég stökk ofani skurð og lá
þar.” Starkey reyndi að fá hjálp i