Tíminn - 24.05.1978, Blaðsíða 6

6
Miðvikudagur 24. mai 1978
rBORGARMAL
Kristinn Björnsson:
Þegar minnzt er á vernd
barna og velferö koma mönnum
fyrst i hug aðgerðir og úrræði
barnaverndarnefndar og
Félagsmálastofnunartil að leysa
vanda þeirra barna, sem búa
við sérstaklega erfiðar aðstæð-
ur, eru munaðarlaus, vanrækt
eða vanheil og þurfa þvi sér-
staka hjálp, sem aðstandendur
einir geta ekki veitt. Okkur
koma lika i hug, dagheimili,
leikvellir, leikskólar og ýmsir
þættir fræðslumála, svo sem
skólaathvörf og sérkennsla, en
allt þetta hefur það markmið að
bæta aðstöðu þeirra barna, sem
miður eru sett.
Þetta eru allt mikilvægir hlut-
ir og hin mesta nauösyn, að
barnavernd á þessum sviðum sé
sem bezt rækt. En mig langar
nú til að lita á velferð barna i
dálitið viðara samhengi og
benda á hversu margir þættir
þjóðli'fsins hafa áhrif á aðstöðu,
þroskun og öryggi barna, þó að
okkur sýnist þeir i fljótu bragði
fjarskyldir.
Stjórnun borgar ræður miklu
um þessa þætti, hversu hag-
stæðir þeir eru, og er þvi vert að
vekja athygli á þeim á kosn-
ingaári.
Ég nefni fyrst skipulag
ibúðarhverfa. Hversu mörg
hverfi bjóða ekki takmarkaða
möguleika til athafna og útivist-
ar fyrir börn á mismunandi
aldri? Umferðargötur skera
VELFERÐ
OG VERND
BARNA
gjarnan ibúðarhverfi. Þær
verða þó oft leiksvæði, þegar
ekki er völ betri staða til leikja.
Bilastæði eru gjarnan malbik-
uð,áðurengengiðerfrá útivist-
ar- og leiksvæðum. Bilastæði
verða þáeftirsóttir leikvellir, en
ekki að sama skapi heppilegir.
Það skiptir þvi miklu við
skipulagningu, að bilagötur
liggi ekkigegnum ibúðarhverfi,
svo að þar sé næði til útivistar
og athafna i hættulausu um-
hverfi. Þegar ný hverfi eru i
byggingu, þarf að sjálfsögðu að
sjá strax fyrir útivistarsvæði
fyrir börn, svo að þau þurfi ekki
að nota götur og bilastæði til
leik ja.
Umferðarmál skipta börn og
unglinga miklu. Nú sitja þarfir
einkabilaeigenda mjög i fýrir-
rúmi, en það er óhagstætt börn-
um. Flestir viðskiptavinir
strætisvagna eru úr hópi barna
og unglinga. Tiðar og vel skipu-
lagðar ferðir eru þvi börnum til
hagræðis, spara þeim bið i mis-
jöfnum veðrum og gera þeim
kleift að komast leiðar sinnar á
tilætluðum tima, sem oft er af-
markaður, þegarsækja á skóla,
námskeið eða tómstundaiðju.
I Reykjavik er naumast hægt
að komast leiðar sinnar á reið-
hjóli nema leggja sig i lifshættu,
og viða er erfitt að komast fót-
gangandi milli borgarhverfa.
Kr istinn Björnsson.
Þessu þarf úr að bæta með því
að skipuleggja net hjólreiða- og
göngustiga um borgina, er full-
nægi þörfum þeirra, er komast
vilja leiðar sinnar hjólandi eða
gangandi.
Margt er það i skipan at-
vinnumála, sem hefur áhrif á
velferð barna og ungmenna.
Það er t.d. hagstætt, að vinnu-
staðir séu dreifðir um borgina,
svo að margir ibúar geti sótt
vinnu nálægt heimili sinu. Þetta
auðveldar kynni barna og ungl-
inga af vinnustöðum og atvinnu-
lifi. Atvinnulif verðurekki bara
fjarlægt og óþekkt heldur ná-
lægt og kunnugt.
Þegar báðir foreldrar vinna
úti, er æskilegra að ekki sé löng
leið á vinnustað. Fjarvist for-
eldra frá heimili er enn lengri,
ef fara þarf langa leið til vinnu
og þá gefst minni timi til sam-
veru barna og fullorðinna. Það
er lika hagur fyrir stálpuð börn,
ef þau verða að vera ein heim,
að vita af foreldrum i nálægð, ef
eitthvaðbjátar á og leita þarf til
þeirra.
Dreiíing iðnfyrirtækja og at-
vinnumöguleika um borgina er
þvi hagstæð.
Ég hef tekið þessi þrjú svið,
skipulag, umferðarmál og at-
vinnumál sem dæmi. Það mætti
halda áfram og nefna fleiri
málaflokka. Með þessu vildi ég
sýna.að velferðarmál barna er
viða að finna. Þarfir þeirra þarf
að hafa I huga við flest þau mál,
sem koma til ákvörðunar yfir-
valda borgarinnar.
Lóða- og byggingarmál í ólestri hjá
borgarstj órnar meir ihlutanum
Útvarpsræða Páls R. Magnússonar, húsasmíðameistara
Húsnæðismál er einn þeirra
málaflokka, sem varðar hvern
og einn ibúa þessa misviðra-
sama lands og miklu skiptir þvi
hvernig til tekst, um lausn
þeirra mála. Við framsóknar-
menn litum svo á að hver ein-
staklingur og hver fjölskylda
þurfi að eiga kost á húsnæði af
hæfilegri stærð og gerð er hvetji
til aukins fjölskyldulifs innan
veggja heimilanna. Þessari
sjálfsögðu frumþörf borgar-
anna viljum við .framsóknar-
menn meðal annars mæta á eft-
irfarandi hátt:
1. Borgaryfirvöld stuðli að þvi
aö byggðar verði ibúðir i aukn-
um mæli á félagslegum grund-
velli t.d. af byggingarsam-
vinnufélögum. Slikt fyrirkomu-
lag gerir ungu fólki og efnalitlu
kleift að eignast eigið húsnæði
með þvi að greiða byggingar-
kostnað á löngum tima.
2. Byggðar verði leiguibúðir
af hóflegri stærð, ætlaðar ungu
fólki, sem er að stofna heimili.
Leigugreiðslum verði stillt i hóf
og leigutimi takmarkaður við fá
ár. Ennfremur verði byggðar
leiguibúðir ætlaöar fólki sem er
i húsnæöisvandræðum.
3. Byggðar verði ibúöir af hóf-
legri stærð, sérstaklega ætlaðar
eldra fðlki. tbúðir þessar verði
sniðnar við þarfir þess fólks
sem nú býr i eigin ibúðum, en
vill gjarnan flytja i minna og
hentugra húsnæði. Ibúöirnar
verði byggðar viðs vegar um
borgina, þ.á.m. i eldri borgar-
hverfum.
4. Gerö veröi áætlun til fjög-
urra ára um byggingu ibúða
skv. 2. og 3. tölulið, er miðist
við, að byggðar verði árlega
a.m.k. 100-150 ibúðir á vegum
borgarinnar.
5. Ungu fólki verði gert kleift
að festa kaup á ibúöum i eldri
borgarhverfum með þvi að
veita rifleg lán úr byggingasjóði
borgarinnar vegna kaupa
og/eða endurbóta á gömlu hús-
næði. Lán þessi taki m.a. mið af
aldri umsækjenda og fjöl-
skyldustærð. Jafnframt sjá
borgaryfirvöld til þess að lán
Húsnæðismálastofnunar rikis-
ins til kaupa á gömlu húsnæði
verði stórhækkuð.
6. Borgaryfirvöld beiti sér
fyrir þvi að réttarstaða
leigjenda verði stórbætt. Og sið-
ast en ekki sizt að ávallt verði
lóðir til fyrir þá einstaklinga og
félagasamtök sem hafa þörf og
vilja til að byggja. En hvernig
er þessum málum háttað hér I
borginni? Eru engin húsnæöis-
vandamál eins og Sjálfstæðis-
flokkurinn heldur fram? Er ætið
nóg af lóðum fyrir þá sem þurfa
á að halda og er þeim úthlutað
hæfilega mörgum hverju sinni,
svo þeir sem vinna við húsbygg-
ingar hafi jafna og stöðuga
vinnu? Hefur meirihlutinn I
bocgarstjórn beitt sér fyrir eða
stuðlað. að byggingu leiguibúöa
sem einkum eru ætlaðar ungu
fólki sem er að hefja búskap? —
Lágmarksfram-
lög til verka-
mannabústaða
Þessum spurningum verður
þvi miður að svara neitandi. En
litum nú aðeins nánar á þessi
mál. 1 hringborðsumræðum,
sem fram fóru i sjónvarpinu s.l.
miðvikudagskvöld lét borgar-
stjórinn þau orð falla að fram-
lag Reykjavikurborgar til bygg-
ingar verkamannabústaða hefði
verið stóraukið á undanförnum
árum. Þessi fullyrðing borgar-
stjórans fær ekki staðizt og það
veit áreiðanlega hinn glöggi
maður mæta vel. 1 lögum um
verkamannabústaði frá 1970 og
með breytingum á þeim 1971
segin að framlag sveitarsjóðs
skuli vera minnst kr. 400 á
hvern íbúa sveitarfélags en
mestkr. 1200. Rikissjóður greið-
ir siðan sömu upphæð og við-
komandi sveitarfélag I bygging-
Páll R. Magnússon.
arsjóð verkamanna. Reykjavik-
urborg hefur greitt kr. 400 á
hvern ibúa siðan árið 1973. Að
sjálfsögðu er hér um grunntölur
að ræða sem breytast með
byggingavisitölu.
Á þessu sést að framlag
Reykjavikurborgar til þessarar
byggingarstarfsemi hefur verið
og cr óbreytt, hvað grunngjald
snertir og er það allægsta er lög
leyfa. Ég tel að hér þurfi að
verða mikil breyting á. Hækka
þarf þegar á næsta ári framlag
borgarinnar i hámarks greiðslu,
en slik breyting mundi stórauka
pessar eðlilegu og eftirsóttu
ibúðabyggingar.
Byggingarsam -
vinnufélög
vanrækt-
ónógar
einbýlishúsalóðir
En ekki eiga allir kost á að
eignast ibúðir i þessu bygging-
arformi og huga verður aö fleiri
valkostum. Starfsemi bygging-
arsamvinnufélaga á að vera
fastur þáttur i byggingu ibúðar-
húsnæðisyþvi þar fá byggjendur
ibúðirnar á kostnaöarverði.
Framsóknarmenn vilja að
byggingarsamvinnufélögum og
öðrum stórum byggingaraðilum
verði gefinn kostur á afmörkuð-
um svæðum eða byggingarreit-
um.þar sem þeir geta haft áhrif
á skipulagninguna sjálfa. Það
getur léitt til lækkunar á bygg-
ingarkostnaði. Þá þarf einnig að
ætla byggingameisturum og
öðrum einstaklingum bygging-
arlóðir. Heföi Reykjavikurborg
gætt þess að hafa ávallt til lóðir
t.d. fyrir einbýlishús af hóflegri
stærð, hefðu ekki þúsundir
borgarbúa orðið að flytja til
nágrannabyggðarlaga og setj-
ast þar að eins og átt hefur sér
stað.
Lækkandi
xneðal-
tekjur og óhag-
kvæm aldurs-
dreifing
Þessi þróun veldur miklu um
það, að i Reykjavik eru lægri
meðaltekjur einstaklinga en i
öðrum nálægum sveitarfélög-
um. Fólk á bezta aldri og með
góðar tekjur hefur flutzt þangað
sem það hefur fengið betri fyrir-
greiðslu. Húsnæðiserfiðleikar
unga fólksins eru miklir og
meirihluti borgarstjórnar hefur
nánast ekkert gert til að hlaupa
þar undir bagga. Við fram-
sóknarmenn viljum að byggðar
verði sérstakar Ibúðir fyrir það
fólk sem er að hefja búskap og
þar geti það verið I öruggu hús-
næði á meðan það er að koma
sér upp sinu framtiðarheimili.
Þá telja framsóknarmenn að
Reykjavikurborg verði að beita
sér fyrir stórauknum lánum til
kaupa og endurbóta & húsnæði i
eldri hverfum borgarinnar.
Með þeim hætti er hægt að
snúa við þeirri öfugþróun að
barnafjölskyldur safnist i nýj-
ustu hverfi borgarinnar. Slik
ráðstöfun mundi meðal margs
annars jafna álag á skóla borg-
arinnar og blanda aldurshópun-
um öllum til hagsbóta og
ánægju. Ég hef hér aðeins drep-
ið á örfáa þætti er varða hús-
næðismál, af nógu er að taka.
Borgarbúar þekkja þessi mál af
eigin raun.
Enn má benda á,að þeir sem
byggt hafa i Reykjavik verða að
sæta fáránlegum skilyrðum um
byggingarform, svo sem brött
þök i einu hverfi, flöt og lek þök
i öðru og aðrar óskiljanlegar
kvaðir.
Nú er mál að linni sliku
stjórnleysi. Á sunnudaginn
kemur gefst þér, kjósandi góð-
ur, tækifæri til að segja þitt álit
á stjórn borgarinnar. Viljir þú
breytt fyrirkomulag á stöðnuðu
stjórnkerfi borgarinnar greiðir
þú B-listanum, lista Framsókn-
arflokksins, atkvæði og tryggir
kosningu Eiriks Tómassonar i
borgarstjórn.
Páll R. Magnússon.