Tíminn - 01.06.1978, Blaðsíða 2

2
Miðvikudagur 31. mai 1978
Sadat:
Kennír Begin um
hvernig horfir
Kairó/Reuter. Anwar Sadat for-
seti, sem sagt hefur að á næstu
tveim mánuðum fáist úr þvl
skorið hvort árangur verði af
friðarumleitunum er hófust I
nóvember siðastliðnum, sagði I
gær að Begin forsætisráðherra
tsraels væri um að kenna
hvernig málum væri nú komið.
Begin „tilheyrir gömlu her-
búðunum I Israel” sagði forset-
inn f sjónvarpsviðtali. Sadat
kvaðst hafa heyrt að Begin hefði
hafnað siðustu friðartillögum
Egypta sem meðal annars fólu i
sér að Gaza-svæðinu ætti að
skila til Egypta og vesturbakka
Jórdan til Jórdaniumanna.
„Ég hef rætt smáatriði i sam-
bandi við þessar tillögur viö
Carter Bandarikjaforseta, en
talið er að Begin hafi þegar
hafnað tillögunum”, sagði Sad-
at. Sadat hefur einnig lýst þvi
yfir að samningurinn milli
ísaraelsmanna og Egypta um
Sinaiskaga, er gerður var 1975,
muni renna út i október, þó að
ekkert segi um það I samningn-
um sjálfum.
Sáttmálinn um vist gæzluliðs
Sameinuðu þjóðanna á Sinai-
skaga rennur út október, og
sagði Sadat umræður um
áframhaldandi veru gæzluliðs-
ins yrði prófsteinn á sambúð
Israelsmanna og Egypta eftir
að sjálfur samningurinn frá 1975
rennur út.
Forsetakosningar í
Bangladesh
Dakka/Reuter. Ataui Ghani Os-
mani fyrrum hershöfðingi, einn
aðaiframbjóðandinn i forseta-
kosningunum er fara fram á
laugardag i Bangiadesh, sagði á
útifundi með 50.000 manns I gær,
að ef hann næði kjöri yrði þegar
i stað efnt til þingkosninga.
Ziaur Rahman forseti, sem
stjórnað hefur landinu frá þvi I
nóvember 1975, hefur lofað að
komið verði á þingbundinni
stjórn nái hann kjöri. Ziaur
sagði að þingið muni setja lög,
afgreiða fjármál rikisins og
hafa áhrif á ákvarðanir forset-
ans.
Ziaur hefur stjórnað landinu
undir herlögum og er yfirmaður
hersins. Flestir fréttaskýrendur
segja að Ziaur muni vinna
kosningarnar meö miklum yfir-
burðum, en aðrir telja að Os-
mani, hetja úr striðinu gegn
Pakistan 1971, muni hljóta um-
talsverðan hluta atkvæða.
Saudi-Arabar:
Hvetja til stofn-
unar varnar-
bandalags Afnku
Paris/Reuter. Saudi-Arabar
hafa heitið þeim þjóöum fullum
stuðningi er hyggjast verjast
innrásum rikja utan álfunnar.
Utanrikisráðherra Saudi-
Arabiu, Saud Al-Faisal, fullyrti
að það væri á valdi Afrikuþjóöa
sjálfra að viðhalda sjálfstæði
sinu og öryggi. A blaðamanna-
fundi við lok heimsóknar ráð-
herrans til Parisar sagði hann,
að stjórn Saudi-Arabiu hefði.
vaxandi áhyggjur af auknum
afskiptum Sovétmanna og
Kúbumanna i Afriku.
„Erlend afskipti leysa ekki
^vandann, þau auka einungis 1
svæðið sem átökin ná til, sér-
staklega þegar um er að ræða
risaveldi”, sagði utanrikisráð-
herrann. Hann kvaðst vonast.til
þess að Afrikuþjóðir tækju
höndum saman um varnir álf-
unnar. „Við höfum áhyggjur
eins og aðrar Afrikuþjóðir og
munum vinna með þeim á öllum
sviðum”.
Utanrikisráðherra Banda-
rikjanna, Cyrus Vance, sagði i
siðustu viku aö ekki væri útilok-
að að Bandarikin myndu veita
varnarbandalagi Afrikuþjóða
efnahagslegan stuðning.
Mikið mannfall í
árásum S-Afríku-
hers inn i Angóla
Dar Es Salaam/Reuter. Þjóö-
frelsishreyfing Suðvestur-Afriku,
SWAPO, ákærði i gær stjórn Suö-
ur-Afriku fyrir að drepa meir en
800 manns I árásum á búðir
SWAPO í Angóla fyrr I þessum
mánuði. Talsmaður SWAPO, Pet-
er Mueshihange, sagði aö I Nami-
biu (Suðvestur-Afriku) hefðu
meðlimir hreyfingarinnar orðiö
fyrir stöðugum ofbeldisaðgerðum
af hálfu suður-afriskra stjórn-
valda siðustu þrjá mánuði.
Mueshihange sagði að um 1,700
suður-afriskir hermenn tækju
þátt i árásunum á stöðvar
SWAPO i Angóla og væri Mirage
þotum og þyrlum beitt i árásun-
um. Auk þeirra er látizt hefðu I
árásunum, hafa 800 særzt.
SWAPO menn álita að 100 her-
menn Suður-Afrikustjórnar hafi
fallið i bardögum við skæruliöa.
Namibiu er sem stendur stjórn-
að af Suður-Afriku samkvæmt
samþykkt Sameinuðu þjóðanna,
en fimm þjóðir, Bandarikjamenn,
Suöur-afriskir hermenn I Angóla.
Bretar, Frakkar, Vestur-Þjóð- a?..,k“mJ? _.á samkomulagi um
verjar og Kanadamenn reyna nú sjálfstæði Namibiu.
Carter lýsir yfir
fullum stuðningi
við NATO-ríkin
Washington/Reuter. Carter
Bandarikjaforseti fulivissaði i
gær alla leiðtoga NATO rikja um
að Bandarfkjamenn væru til-
búnir til að nota allan herafla sinn
til að verja NATO svæðið. Þetta
kom fram i ræðu forsetans, þegar
fjallað var um stefnu Atlants-
hafsbandaiagsins i varnarmál-
um, á ráðstefnu æðstu valda-
manna rikjanna, er nú fer fram i
Washington.
Fyrri dag ráðstefnunnar var
aðallega fjallað um viðhorf til
vaxandi afskipta Sovétrikjanna
og Kúbu i Afríku, en siðari dag-
inn, i gær. var rætt um viðbúnað
NATO rikjanna 15.
Carter forseti sagði, að það
hefði tekið stjórn sina 16 mánuði
að taka þá ákvörðun, að Evrópu
skyldi veitt öll hugsanleg aðstoð
ef til átaka kæmi i álfunni. Ástæð-
urnar fyrir þvi að þessi ákvörðun
var tekin voru tvær. Hin fyrri er
að Sovétmenn og Varsjárbanda-
lagsrikin hafa nú aukið og endur-
bætt búnað herja sinna, svo að
fullvíst er að þeir ráða yfir stærri
her er getur gert skjótari árásir
en her NATO. Hin siðari er, að þó
svo að Bandaríkjaher sé vel búinn
kjarnorkuvopnum, er það viður-
kennt að hefðbundin vopn séu
ekki sfbur mikilvæg i varnarmál-
um.
Forsetinn sagði: „Við verðum
að búa okkur undir að geta barizt
saman og verðum að bæta getu
okkar til að vinna saman á vig-
vellinum. Við þurfum að forðast
óþarflega flóknar áætlanir og
kaupa þannig meira öryggi fyrir
sömu peninga”.
ertendar f réttir
Sadat og vandi lýðræðisins
Einn vinsælasti brandarinn
sem nú er sagöur i Kairó er um
Egyptann sem fór til Bandarikj-
anna til að iáta draga úr sér
tönn. „Eru engir tannlæknar i
Kairó?” spurði bandarfski
tannlæknirinn. „Jú, og það er
mun ódýrara að fara til þeirra”,
svarar Egyptinn. „En enginn
þorir að opna munninn heima
þessa dagana”. Þessi saga er nú
ef til vili dáiitið ýkt en hún gefur
hugmynd um ástandið. Anwar
Sadat forseti, sem erfitt á með
að þola gagnrýni, greip tii
þjóðaratkvæðagreiöslu til að fá
andstæöinga sina útilokaða frá
stjórnmálum.
Sadat hefur einnig ráðizt að
fjölmiðlum og sakaö blöðin I
Kairó um að aðhyllast Marx-
isma. Nú er hins vegar fyrir-
hugaö að þau taki upp nýja og
betri stefnu sem stjórnvöld
ákveða fyrir þau. Stjórnvöld
hafa hvað eftir annað stöðvað
dreifingu dagblaðs vinstri
sinna, A1 Ahaly. Dómarinn sem
úrskurðaði að bann skyldi sett á
útkomu blaðsins, sagði að það
gæti „sýkt almenningsálitið og
valdið spennu meðal fjöldans”.
1 síðasta tölublaðinu var þjóöar-
atkvæðagreiðslan, sem fram fór
nýlega, gagnrýnd.
Sadat heldur þvi fram að meö
siðustu aðgeröum sé hann að-
eins að bjarga lýðræðinu frá
þeim sem hafa i huga að eyöi-
leggja það. „Ég er hreykinn af
þvi að vera faðirinn I egypsku
fjölskyldunni”, segir forsetinn.
Sadat hefur nú bundið endi á
frjálsræðiö, en hann var sjálfur
frumkvöðull að þvi að þaö var
aukið. Er Sadat tók við af
Gamal Abdel Nasser árið 1970,
hóf hann brátt að lina á alræðis-
valdinu og Egyptaland varð
með frjálsari rikjum i Araba-
heiminum. Nú hælir Sadat sér
af þvi, að I Egyptalandi eru
„engar refsingabúöir, engin
herlög, fólk er ekki sett i ein-
angrun, ekkert slikt fyrirfinnst I
Egyptalandi, þar rikir lýðræði”.
A árinu 1976 myndaði Sadat
hópa hægri og vinstri manna
innan Sósialistasambands
Araba, og á siðasta ári komu
þessir hópar fram á sjónarsvið-
ið sem stjórnmálaflokkar. Þeg-
ar gamli Wafd flokkurinn, sem
bannaður var eftir byltinguna,
var lifgaður við snemma á
þessu ári, lét Sadat það gott
heita.
Fréttaskýrendur hafa velt þvi
fyrir sér hvers vegna Sadat tók
að verða afhuga hugmyndum
um aukið lýðræði i Egyptalandi,
án þess að beinar ógnanir, eins
og uppþot, væru fyrirsjáanleg-
ar. Talið er liklegast að Sadat
hafi fagnað kostum lýðræðisins
en hafi ekki getað þolað óþægi-
legar hliðar þess s.s ótak-
markaða gagnrýni.
„Hann vonaðist til þess að
lýðræðið myndi festa hann I
sessi, en i ljós kom að það gróf
undan völdum forsetans”, segir
egypzkur framámaður, sem
heldur þvi fram að forsetinn
hafi ekki haft nógu harða skel til
að þola gagnrýni, eins og lýð-
ræðiðbýðuruppá. Istað þess að
reyna að eyða vandamálunum
hefur raunin orðið sú, að Sadat
virðist eiga i verulegum vand-
ræðum. Friðarbrölt Sadats varð
ekki til þess að Egyptar fengju
þá efnahagsaöstoð sem hann
vonaðist eftir, og i sjálfu sér eru
Egyptar nú ekki nær friði en áð-
ur.
Sú stefna Sadats að fá erlent
lánsfé til framkvæmda i
Egyptalandi og að efla einka-
framtakið hefur orðiö nokkrum
fésýslumönnum til góðs, en ekki
til hagnaðar, fyrir Egypta al-
mennt. Efling einkaframtaks
hefur meðal annars stuðlað að
þvi að nú er verðbólgan 25% i -
Egyptalandi. 1 Kairó hafa rask-
anir orðið á daglegu lifi, vegna
þess aö komið hafa timabil þar
sem vantað hefur matvæli i
verzlanir, simar hafa verið bil-
aðir langtimum saman, skortur
er á húsnæði, kerfi almennings-
farartækja er lélegt og oft hefur
verið orkuskortur i borginni.
Erlend aðstoð til Egypta kem-
ur að mestu leyti frá oliufram-
leiðslurikjum, eins og Saudi-
Arabiu, og Bandarikjamönnum,
sem láta um einn milljarð doll-
ara af hendi rakna ár hvert.
Allt þetta hefur lagt vopnin i
hendur andstæðinganna. Eink-
um eru það öfgamenn til hægri
og vinstri sem ráðast gegn
stjórn Sadats, en andstæðingar
hans eru þó aðeins 26 af 360
þingmönnum á egypska þing-
inu. Þrýstingur frá vinstri
mönnum hefur aukizt stöðugt,
og útgáfa málgagns þeirra, A1
Ahaly, hefur aukizt úr 50.000
eintökum i 135.000 eintök á fjór-
um mánuðum. Greinar i blaðinu
fjalla um erfiðleika i efnahags-
málum, vanmátt stjórnvalda,
auk spillingar og klikuskapar er
þrifst hjá opinberum stofnun-
um.
Margir hafa velt þvi fyrir sér
hvort Sadat hafi sjálfur tekið
ákvörðun um að herða eftirlit
með stjórnmálastarfsemi og
fjölmiðlum I landinu. Vera má
að yfirmenn hersins hafi lagt á
ráðin og hvatt forsetann til að
forðast upplausn i landinu.
Sumir hafa einnig gizkað á aö
Sadat hafi gripið til þessara að-
gerða vegna þess að hann hafi
ný áform á prjónunum i utan-
rikismálum, sem hann hyggst
hrinda i framkvæmd á næst-
unni.