Tíminn - 01.06.1978, Blaðsíða 6

6
Fimmtudagur 1. júní 1978
Geitur tvær
og Karl Marx
Hugleiðingar um úrslit
s veitarstj órnakosninga
tJrslit sveitarstjórnarkosn-
inganna sýna aö fiý staöa er upp
komin á hinu pólitiska f.aflboröi.
Leiötogar sigurvegara og sigr-
aöra hafa nú vafalaust rýnt í
ástæöurnar fyrir þvi, aö fylgi
fólks hneigöist I eina átt fremur
en aðra. í dagblöðum hafa
úrslitin veriö túlkuð i samræmi
viö þaö, sem hverjum þykir
hentast, og sé lesiö milli linanna
i þeim skrifum væri vafalaust
unnt aö fá allgóöa hugmynd um
hvab flokkarnir ætlast fyrir
næstu vikurnar. Hér verður þó
engin tilraun gerö til sllks, enda
hefur það oft hent i stjórn-
málum hér á landi sem annars
staöar, aö gengiö hefur veriö
fram hjá augljósum úrslitum
kosninga og vilja meirihluta
kjósenda ef þaö hentaði betur
skapgerö og löngun flokksleiö-
toga.
Sé litið á úrslitin er augljóst,
að tap Sjálfstæöisflokksins i
Reykjavik er stærsta fréttin.
Það hefur áratugum saman
verið taliö óhugsandi aö
flokkurinn missti meirihluta
sinn i höfuöborginni. Þrátt fyrir
stór orö og mannalæti hefur
enginn trúaö þvi, aö sá dagur
risi, aö Sja'lfstæðismenn yröu aö
yfirgefa þetta öfluga vigi sitt.
Þegar svo mánudagsmorguninn
29. mai rann úr hafi og flokkur-
inn hafði tapaö borginni, var
næsta erfitt aö átta sig aö þetta
heföi raunverulega gerzt. Þessi
pólitiski viöburður haföi fyrst og
fremst sálfræöileg áhrif. Eftir
er aö sjá hvort hin pólitisku
áhrif veröa jafn mikil og margir
ætla I sigurvimunni.
Þegar nú andstæðingar Sjálf-
stæöisflokksins i borgarstjórn
mynda nýjan meirihluta kemur
að þvi aö þeir veröa aö stjórna
borginni, og engum dylst aö sú
stjórn verður ákaflega svipuð
þeirri, sem fór frá. Stjórn bæja
og borga er raunhæft verkefni
og þvi háö vissum reglum og
aögeröum, sem ekki breytast
þótt nýir menn komi til.
Umræöurnar um borgarmálefni
Reykjavikur fyrir kosningarnar
eru trúlega einhverjar fátæk-
legustu stjórnmálaumræöur,
sem fram hafa fariö um árabil,
og minnist enginn nokkurra
mála, sem raunverulegur
ágreiningur var um. Þaö segir
ekki svo litiö um andans flug
frambjóöendanna, aö hiö eina,
sem tollir i minni fólks eftir
þessar umræbur eru geiturnar
hans Þórs Vigfússonar og hug-
leiöingarnar um þaö hvor yröi
borgarstjóri Birgir Isleifur eöa
Karl heitinn Marx.
Þótt ekki veröi nein greinan-
leg breyting á sjálfri stjórnun
borgarinnar koma nýir menn til
sögunnar og i lýöræöisriki er
þaö i sjálfu sér einungis til góös.
Þegar hinsvegar er aögætt
hvaöa áhrif kosningarnar hafa á
landsmálabaráttuna og
pólitlska veröandi næstu
mánuöina er tap Sjálfstæöis-
flokksins i Reykjavik einungis
hluti af langtum stærra máli.
Orslit sveitarstjórnarkosning-
anna var greinileg viljayfir-
lýsing um nýja rikisstjórn. Þaö
er ekki hægt að draga aöra
ályktun af heildarúrslitum
kosninganna en þá, aö lýst hafi
veriö vantrausti á rikisstjórn-
ina. Þetta vantraust er greini-
legast I Reykjavik þar sem
báöir stjórnarflokkarnir verða
fyrir miklu áfalli. Annars staðar
á landinu, og meira að segja i
nágrannabæjum Reykjavikur
er þaö Sjálfstæðisflokkurinn
einn, sem tapar aö ráöi en
Framsóknarflokkurinn tapar
óverulega.
Úrslitin I Reykjavik hafa
nokkra sérstööu og væri fengur
að þvi aö reynt væri aö rýna i
þær félagslegu og menningar-
legu forsendur, sem valda þvi,
að vantraustiö á rikisstjórninni
kemur langskýrast fram I
höfuðstaðnum.
Ekki þarf getum aö þvi aö
leiða hvaða atriði þaö eru eink-
um, sem valda þessu fráhvarfi
frá stjórnarflokkunum. Efna-
hagsráöstafanir stjórnarinnar
og kaupgjaldslögin frá i vetur
ráöa þar mestu. I fyrsta sinn um
langan tima hafa efnahagsráö-
stafanir og kaupgjaldsmál haft
úrslitaáhrif á afstööu fólks til
sveitarstjórnarkosninga. Hinir
fjölmennu hópar launþega i
Reykjavík hafa einfaldlega
flykkzt til Alþýöubandalags og
Alþýöuflokks, yfirgefiö þá
flokka, sem þeir telja, að hafi
gert löglega kjarasamninga aö
engu. I þessu tilfelli skiptir ekki
máli hvort ráöstafanir rikis-
stjórnarinnar voru nauðsyn-
legar eöa ekki. Lagasetningin
var til þess gerö aö breyta
kjarasamningum og hefur sem
slik ákaflega neikvæð áhrif á
gerð kjarasamninga I framtiö-
inni. Sveitarstjórnarkosning-
arnar voru um kaup og kjör, en
ekki um málefni byggöarlaga
eða pólitfska hugmyndafræöi.
Allir þeir er um stjórnmái
fjalla hljóta aödraga þá ályktun
af kosningaúrslitunum, aö fram
hafi komið ákveöin visbending
um, aö meirihluti þjóöarinnar
óski eftir vinstri stjórn i ein-
hverju formi. Enginn býst viö
svo frábrigðilegum úrslitum
þingkosninganna 25. júni, aö
breyting veröi á þessu atriöi.
Hins vegar er ekki vist, aö
stjórnmálaleiötogar viöurkenni
þessa staöreynd, — en þaö er
önnur saga.
Ef litiö er á úrslitin i Reykja-
vik, þá er fylgisaukning Alþýöu-
bandalagsins meiri en nokkurn
órabi fyrir. Flokkurinn hefur nú
náö sömu hundraðstölu fylgis og
Sósialistaflokkurinn haföi mest
I Reykjavik fyrir þrjátiu árum.
Mjög mikiö af nýjum kjós-
endum, yngstu kjósendunum,
hefur kosiö Alþýöubandalagiö,
og svo hinir fjölmennu hópar
menntamanna og skrifstofu-
fólks I BSRB og BHM. Lenging
námstima fólks, og sambúö og
hjúskapur ungs fólks i námi
hefur skapað nýja stétt, sem
greinilega telur sig hafa fundið
málsvara i Álþýöubandalaginu.
Kjörorö þessa hóps er „bætt
félagsleg aöstaöa” og flokkur-
inn hefur lýst fylgi viö þaö næsta
óljósa slagorð.
Utan Reykjavikur var gengi
Alþýðubandalagsins ekki eins
mikið og f höfuöborginni, og er
þaö eitt með ööru ihugunarvert
fyrir þá, sem vilja gera sér
grein fyrir þeirri sérstööu, sem
Reykjavik er aö fá i hinu
islenzka samfélagi.
Þá er komið að þvi, sem
athyglisverðast er viö úrslit
kosninganna. Þaö er fylgis-
aukning Alþýðuflokksins.
Flokkurinn hefur um átta ára
skeið veriö i mikilli lægö. Fylgi
hans hefur sifellt minnkaö, og
viö siöustu kosningarnar var
engu likara en flokkurinn væri
aölognastútaf. Flokknum tókst
ekki á nokkurn hátt aö nýta sér
þá pólitisku stööu, sem hann
hafði haft i 12 ára viðreisnar-
stjórn. Nú hefur orðið skyndileg
breyting. Flokkurinn kemur
fram á sviðið, tviefldur og virö-
ist hafa náö svipuöu fylgi og
hann haföi fyrir 10—15 árum.
Astæðan fyrir þessari viðreisn
flokksins er sú, aö flokksforyst-
an hefur þorað að horfa beint
framan i þau vandamál, sem
viö var aö striða og endurnýjaö
stjórn og frambjóöendur.
Hvort flokknum helzt á þessu
fylgi er annaö mál. Ekki er
vitaö úr hvaöa hópum fylgi
flokksins er. Eldra fólk er trú-
lega allfjölmennt i fylgissveit
flokksins en óánægt fólk úr öll-
um þjóðfélagshópum hefur
einnig komiö til sögunnar.
Alþýöuflokkurinn hefur ugg-
laust fen'gið talsvert af at-
kvæöum þeirra, sem mótmæla
vildu kaupgjaldslögum rikis-
stjórnarinnar, en ekki vildu
greiða Alþýöubandalaginu at-
kvæöi. Alþýöuflokkurinn jók
alls staðar fylgi sit, og viðast
hvar allverulega. Hann er nú
aftur flokkur, sem taka veröur
tillit til við stjórnarmyndun og
skipan mála. 1 stað þess þriggja
— flokka kerfis, sem freistandi
var aö spá aö risa mundi hér á
landi eftir siöustu kosningar er
nú augljóst, að fjórir höfuö-
flokkar veröa enn um sinn alls-
ráöandi.
Engum getum veröur aö þvi
leitt hvaö taka muni viö eftir
þingkosningarnar 25. júni.
Úrslit þingkosninganna veröa
ekki hin sömu og
sveitarstjórnarkosninganna.
Bæði koma þá fleiri flokkar til
sögunnar, og fleiri mál koma þá
til umræöu. Kaupgjaldsmálin
verða auðvitaö ofarlega á
baugi, en veröbólga, byggöa-
stefna, herstöövamál og land-
helgismál verða þá rædd. Þó er
liklegt aö meginstraumurinn i
þingkosningunum veröi hinn
sami og I sveitarstjórnarkosn-
ingunum. Þaö er þvi eðlilegt, aö
nú þegar fari menn aö átta sig á
hvað við muni taka eftir þing-
kosningarnar. Um þaö verður
ekki fjallað hér. Möguleikarnir
eru margir, en einhvers konar
vinstri stjórn virðist nærtækasti
kosturinn.
I annarri grein veröur fjallaö
um ihugunarverö atriði i sam-
bandi viö kosningabaráttuna og
áróðursaðferöir flokkanna. H ó
Til heiöurs Þór Vigfússyni birtum vib mynd af
geitum tveimur, og geta nú borgarbúar búiö sig
undir aö mæta þessum tigulegu skepnum á
strætum höfuöstaöarins. Viö nánari athugun
kemur í ljós, aö þetta eru hafrar, og má þó alls
ekki taka þetta sem svo, aö Timinn sé aö gera
nokkurn samanburö á fráfarandi meirihluta og
hinum nýja.
Boriö hefur veriö á móti þvi, aö nokkru sinni hafi
verib ætlunin aö kjósa Karl Marx i embætti
borgarstjóra i Reykjavik. Þvi er ekki aö neita,
aö vel mundi hann hafa sómt sér I þvi starfi og
verib borginni til sóma ef einhverjir iitu inn I
Höföa, t.d. útlendingar.
Vormót
Hraunbúa
— um nœstu helgi
Kás—Nú um næstu helgi, dag-
ana l«-4. júni, heldur skáta-
félagiö Hraunbúar sitt árlega
mót, og veröur það aö vanda i
Krýsuvik. Reynt hefur veriö aö
vanda til þessa móts, en liklega
veröur þetta eina opna skáta-
mótið á sv-horni landsins I
sumar, auk Landnemamótsins
sem haldiö verður 21—23. júli.
Dagskrá mótsins veröur fjöl-
breytt aö venju, m.a. göngu-
feröir, safarirall, varðeldar, ein-
staklingskeppni, iþróttir og
margt fleira.
Þá verða sér fjölskyldubúðir
starfræktar á mótinu, þar sem
eldri skátar og fjölskyldur
þeirra geta dvalizt. Hjálpar-
sveit skáta mun sjá um verzlun,
sjúkragæzlu, og löggæzlu, en
einnig veröur gefiö út mótsblaö.
Mótsstjóri veröur Guöni
Gislason, og gefur hann allar
nánari upplýsingar um móts-
haldið I sima 51313.
Bi----------------►
Frá vormóti Hraunbúa árið
1976.